Celâyirî Hükümdarı Şeyh Üveys’e Sunulan Desturü’l-Kâtib fî Ta’yini’l-Merâtib Adlı Eser Üzerine Bir Değerlendirme

Devlet adamları arasında yazılan mektuplar ve buna dair bilgiler, Tarih ilmininönemli kaynaklarından sayılır. 761/1360 tarihinde Farsça olarak telifolunan Düstûrü’l-kâtib fî Ta‘yini’l-merâtib adlı eser de bu tür kaynaklardandır.Eser Muhammed b. Hindûşah-ı Nahcuvânî (Şems-i Münşî) tarafındanCelâyirî Hükümdarı Şeyh Üveys (ö.776/1374-1375) adına kaleme alınmıştır.Eserde, inşa sanatı ve âdâbına ilişkin, padişah, vezir ve diğer devlet ricaliarasındaki yazışmalarda kullanılması gereken lakaplar, unvanlar ve çeşitliifade biçimleri üzerinde durulmuştur. Eserde ferman, tevcih, tezkere, berat,emir, tebriknâme, ahitnâme, iktâ sistemi ile ilgili sözleşme gibi devletinteşrifat ve resmî münasebetlerine ilişkin mektup örnekleri yer almaktadır.Şems-i Münşî’nin divân mektup örneklerinde hassasiyet ile adaletli olmayıtavsiye etmiş olması, esere siyasetnâme/nasihatnâme niteliğini kazandırmıştır.Düstûrü’l-kâtib fî Ta‘yini’l-merâtib’de geçen bilgilere dayanarak, siyasî vekültürel açılardan yöneticiler ve reaya arasındaki ilişki ve münasebetleri değerlendirmekmümkündür.