Vergilendirmeye Yönelik Hukuki Gelişmelerin Bireysel Emeklilik Sistemine Etkisi
Türk ekonomisi için önemli bir tasarruf aracı olan bireysel emeklilik sistemi aynı zamanda yaşlılık riskine karşı toplumun her kesimine ek güvence garantisi sağlamaktadır. Türkiye’de uygulandığı 2003 yılından itibaren hukuki ve ekonomik anlamda gelişen bir trende sahip bu sistem, çeşitli değişikliklerle son dönemde kamu çalışanları ile özel sektör çalışanları için kısmen zorunlu hale getirilmiştir. Otomatik katılım adıyla günümüzde uygulanmaya devam edecek olan sistem, uygulandığı günden bugüne yapısal sorunlar ve buna bağlı kırılmalar yaşamıştır. Sistem, 2012 yılı öncesinde vergilemede adalet ve eşitlik ilkelerine aykırılık ile mükerrer vergilendirme sorunlarıyla yüz yüze kalmış, sorun yargıya taşınmış, yargı kararları ise katılımcılar lehine sonuçlanmıştır. Bu gelişmeyi takiben yasa koyucu sistemde köklü değişiklikler öngörmüştür. Bu çalışmanın amacı; Türk bireysel emeklilik sisteminde yıllar itibariyle yaşanan önemli hukuki değişikliklere değinmek ve bu değişikliklerin sistem üzerinde yarattığı etkileri görmektir. Dolayısıyla çalışma, bireysel emeklilik sisteminin işlerliğini ve sistemde uygulanmış vergi indirim yöntemi ile halen uygulanmakta olan devlet katkılarının / sübvansiyonlarının etkinliğini görme açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmada, 2003 - 2016 dönemine ait veriler kullanılmıştır. Bu sayede sisteme ödenen katkı payları ve katılımcı sayısında yaşanan değişimler analiz edilmiştir. Çalışmada kullanılan veriler Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ’den tedarik edilmiş ve SPSS istatistik programıyla analiz edilmiştir.
The Impact of Legal Developments towards Taxation on Individual Pension System
Individual pension system which is a critical means of saving for Turkish economy provides collateral to every segment of society against the risk of elderliness. This system which has been developing in terms of legally and economically since 2003, the year it began to be implemented, has become mandatory after several alterations. Besides, the system which will continue to be implemented under the name of automatic participation has experienced structural problems and failures related to these problems. The system faced equality and fairness principles in taxation and double taxation problems before 2012 and the adjudication was resulted on behalf of the participants. After this development, the legislator projects radical changes in the system. The aim of this present study is to deal with the important legal alterations in Turkish individual pension system throughout the years and to point the effects of these alterations on the system. Accordingly, this study is important in terms of identifying the operability of individual pension system, besides tax incentive and state subvention. The data of between the years of 2003-2006 were used in this study. The contribution paid to the system and the alterations occurred in the number of the participants were determined through descriptive statistics, variance and regression analyses which were realized through SPSS program.
___
- 14.01.2010 Tarihli İstanbul 11'inci Vergi
Mahkemesi, E.S. 2010 / 1013. K.S. 2010 /
2825.
- 24.01.2011 Tarihli Danıştay 4. Dava
Dairesi Kararı, E.S. 2009 / 8882. K.S.
2011 / 269.
- 30.01.2009 Tarihli İstanbul 3’üncü Vergi
Mahkemesi, E.S.2007 / 782. K.S. 2009 /
398.
- 49 Seri No’lu Veraset ve İntikal Vergisi
Genel Tebliği, R.G. 29.12.2017 / 30285-
M.
- Acuner, S. (2017a). Türk Hukukunda
Bireysel Emeklilik Sisteminin
Vergilendirilmesi. Doktora Tezi. Marmara
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Maliye Ana Bilim Dalı.
- Acuner, S. (2017b). Türk Hukukunda
Bireysel Emeklilik Sistemi ve
Vergilendirilmesi. (İstanbul: On iki Levha
Yayıncılık).
- Acuner, S. (2017c). Bankacılık Hukuku.
(Trabzon: Celepler Basın Yayım Dağıtım).
- Albayrak, A. S. (2014). Otokorelasyon
Durumunda En Küçük Kareler Tekniğinin
Alternatifi Otoregresyon Teknikleri ve Bir
Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Dergisi. Cilt 18. Sayı 1. 1 - 20.
- Arslan, A. (2011). Bireysel Emeklilik
Sisteminde Vergisel Avantajın Finansal
Sonuçları (Son Danıştay Kararını Da
Dikkate Alan Bir Değerlendirme). Vergi
Sorunları Dergisi. Sayı 274. 1 - 11.
- Aydın, E. ve Ersin, K. (2014). Bireysel
Emeklilik Sisteminin Vergi Uygulamaları
Bakımından Değerlendirilmesi. Marmara
Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi.
Cilt XXXVI. Sayı II. 93 - 114.
- Bahtiyar, M. (2014). Ticaret Hukuku.
(Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
Yayınları). Bireysel Emeklilik Tasarruf ve
Yatırım Sistemi Kanunu, K.T. 28.03.2001
/ 4632. R.G. 07.04.2001 /24366.
- Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım
Sistemi Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun, K.T. 13.06.2012
/ 6327. R.G. 29.06.2012 / 28338.
- Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım
Sistemi Kanununda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun, K.T.10.8.2016 /
6740. R.G. 25.08.2016 / 29812.
- Budak, A. ve Serkan, S. (2011). Bireysel
Emeklilik Sisteminde Haksız Vergileme.
Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 362. 70 - 77.
- Çalışanların İşverenleri Aracılığıyla
Otomatik Olarak Emeklilik Planına Dâhil
Edilmesine İlişkin Usul ve Esaslar
Hakkında Yönetmelik. R.G. 02.01.2017 /
29936.
- Çelenay, İ. (2011). Bireysel Emeklilik
Sisteminde Vergilendirme ve Sorunlar.
Vergi Sorunları Dergisi. Sayı 272. 1 - 11.
- Dakın, M. (2011). Bireysel Emeklilik
Katkı Paylarının Geri Ödemesinde Acı
Son. Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 354. 58 -
63.
- Damga Vergisi Kanunu, K.T. 01.07.1964 /
488, R.G. 11.07.1964 / 11751.
- Demirci, A. (2003). Bireysel Emeklilik
Sisteminden ve Özel Şahıs Sigortaları ile
Emekli ve Yardım Sandıklarından
Sağlanan Gelirlerin Vergilendirilmesi.
- Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 259. 10 - 20.
Diliçıkık, A. (2012). Bireysel Emeklilik
Sisteminde Yeni Düzenlemeler. Vergi
Dünyası Dergisi. Sayı 374. 85 - 93.
- Emeklilik Gözetim Merkezi (2017).
İstatistikî Veriler. http://web2.egm.org.tr/
webegm2/chart/besgosterge/wg_sirketview
_tablolu.asp?raportar1=12.02.2016&raport
ar2=12.02.2016&srketlist=26,52,95,24,23,
25,29,36,34,37,32,42,22,45,58,33,69,82,94
,100&raportip=10&yayin=W. (Erişim:
16.02.2017).
- Erol, A. (2012). 6327 Sayılı Yasa ile Gelir
Vergisi Kanunu’nda Sigortacılık ve
Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik
Olarak Yapılan Değişiklikler. Lebib Yalkın
Mevzuat Dergisi. Sayı 106. 17 - 31.
- Erol, A. ve Yıldırım, A. E. (2004). Tüm
Yönleriyle Bireysel Emeklilik Sistemi.
(Ankara, Yaklaşım Yayınları).
- Erdem, T. (2011). Bireysel Emeklilik
Stopajına İlişkin Önemli Bir Yargı Kararı.
Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi. Sayı 89. 69
- 76.
- Erdem, T. (2012). Bireysel Emeklilik
Sistemine Yönelik Yeni Destek Modeli.
Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi. Sayı 105.
207 - 224.
- Esen, M. (2011). Danıştay Kararı
Sonrasında Bireysel Emeklilik
Sisteminden Ayrılanlara Yapılan
Ödemelerin Anaparaya İsabet Eden Kısmı
Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi.
Vergi Dünyası Dergisi. Sayı 363. 99 - 104.
- Gelir Vergisi Kanunu, K.T. 31.12.1960 /
193. R.G. 06.01.1961 / 10700.
- Gider Vergileri Kanunu, K.T. 13.07.1956 /
6082. R.G. 23.07.1956 / 9362.
- İzgi, B. B. (2004). Sosyal Güvenlik
Sistemlerinin Dünyadaki Gelişimi,
Tasarruflar Üzerine Etkileri ve Türkiye’de
Durum. Doktora Tezi. Çukurova
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İktisat Ana Bilim Dalı.İstanbul Ticaret
Odası (İTO). (2006). Sosyal Güvenlikte
Yeni Yaklaşım: Bireysel Emeklilik
Sistemi. (İstanbul, İTO Yayınları).
- Katma Değer Vergisi Kanunu, K.T.
25.10.1984 / 3065. R.G. 02.11.1984 /
18563.
- Kurumlar Vergisi Kanunu, K.T.
13.06.2006 / 5520. R.G. 21.06.2006 /
26205.
- Orhunbilge, N. (1999). Zaman Serileri
Analizi Tahmin ve Fiyat İndeksleri.
(İstanbul: Avcıol Basım Yayım).
- Oruç, Y. (2013). Yapılan Yeni
Düzenlemelerle Birlikte, Bireysel
Emeklilik Sisteminde Katılımcılar
Arasında Eşitlik Sağlandı mı?, Vergi
Dünyası Dergisi. Sayı 380. 108 - 112.
- Pehlivan, O. (2017). Vergi Hukuku.
(Trabzon: Celepler Basın Yayın Dağıtım).
- Saraçoğlu, F. (2004). Bireysel Emeklilik
Sisteminin Sağladığı Vergi Avantajları,
Vergi Sorunları Dergisi. Sayı 189. 157 -
162.
- Sarıaslan, M. (2014). Bireysel Emeklilik
Sistemi ve Muhasebesi. (Ankara: Seçkin
Yayıncılık).
- Sarılı, M. A. (2011). Bireysel Emeklilik
Sistemine Katılımcılar Tarafından Yapılan
Ödemeler ile Bu Sistemden Ayrılanlara
Yapılan Ödemelerin Vergisel Açıdan
Değerlendirilmesi. Vergi Sorunları
Dergisi. Sayı 272. 1 - 11.
- Sosyal Sigortalar Kanunu, K.T. 17.07.1964
/ 506. R.G. 29, 30, 31.07.1964-01.08.1964
/ 11766-11779.
- Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu, K.T. 31.05.2006 / 5510. R.G.
16.06.2006 / 26200.
- SPSS Inc (1999). SPSS Trends 10.0,
(Chicago: SPSS Inc.).
- Şen, A. (2004). Türkiye’de Bireysel
Emeklilik Sisteminin Mevcut Sorunları ve
Sistemin Sağlıklı Gelişimine Yönelik Çözüm
Önerileri. Vergi Dünyası Dergisi.
Sayı 275. 96 - 104.
- Türkdoğan, A. ve Apak, Y. (2011).
Bireysel Emeklilik Sisteminin Gelir
Vergisi Açısından Değerlendirilmesi ve
Bir Yargı Kararı. Vergi Dünyası Dergisi.
Sayı 353. 84 - 88.
- Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı
Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelerde Değişikliği
Yapılması Hakkında Kanun, K.T.
18.01.2017 / 6770. RG. 27.01.2011 /
29961.
- Uğurlu, U. (2011). Bireysel Emeklilikte
Stopaj Matrahına Danıştay Dur Dedi,
Gözler Şimdi Maliyede. Lebib Yalkın Mevzuat
Dergisi. Sayı 90. 73 - 78.
- Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu, K.T.
08.06.1959 / 7338. R.G. 15.06.1959 /
10231.
- Yatırım Ortamının İyileştirilmesi
Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun, K.T.6728 /
15.07. 2016. R.G. 09.08.2016 / 29796.