ŞENOL BAŞTÜRK, SELVER YILDIZ BAĞDOĞAN, İLKNUR KILKIŞ

Türkiye’de Toplu İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Sisteminin Etkinliği Üzerine Bir Analiz

Toplu iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci, aşağı yukarı tüm endüstri ilişkileri sistemlerinde uzun zamandır mevcut olan ancak farklı nedenlerden dolayı nadir kullanılan bir mekanizmadır. Bu mekanizma, özellikle 2000’lerden itibaren küreselleşme, rekabet gibi dışsal koşulların etkisiyle daha fazla tartışılmaya başlanmıştır. Günümüzde başta Avrupa ülkelerinde olmak üzere, bu mekanizmaların kurumsal ve yasal olarak yeniden ele alınması gibi bir eğilim mevcuttur. Türkiye’de de benzer şekilde oldukça eski olan bu uygulamanın zaman zaman yeniden tasarlanması söz konusu olsa da, benzer eğilimler ile karşılaşılmamaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de toplu iş uyuşmazlıklarında tanımlı arabuluculuk sürecine ilişkin 2000-2009 yılları arasında seçilmiş dört işkolundaki verilere dayanmaktadır. ÇSGB’nın resmi arabuluculuk raporları incelenerek oluşturulan veriler, sektörel etkiler, konfederasyonlar arası farklılıklar ve ücrete ilişkin uyuşmazlıkların varlığı gibi faktörler eşliğinde değerlendirilmiştir. Buna göre, Türkiye’de arabuluculuk sürecini etkileyen temel unsurların başında uyuşmazlığın boyutlarını gösteren madde sayısı gelmektedir. Uyuşmazlık madde sayısının fazla olması sürecin başarısını etkilemektedir. Başka önemli bir faktör de, tarafların süreci algılama biçimlerine ilişkin değişkenlerdir ve özellikle sendikaların bağlı olduğu konfederasyonların endüstri ilişkileri sistemine ilişkin eğilimlerinin, arabuluculuk mekanizmasının sonuçlarını etkilediği görülmektedir.

An Analysis on the Effectiveness of Mediation System in Collective Labour Disputes in Turkey

Whereas mediation process defined long established and almost generalized prominent of industrial relation systems has been used rarely. Many of observers identified that this process has transformed by external forces such as globalization and international competition. Also especially in European Countries has tried to reconsider of mediation process in collective bargaining system since beginning of the 2000’s. Mediation processes in collective bargaining has established in Turkish Industrial Relations System similarly and occasionally redesign attempts. Although this kind of efforts, similar trends like European parts are not encountered in Turkey. This study has focused mediation in collective bargaining process in four selective sectors based on official records of 2000-2009 periods. Data created on official roll documents of mediators each dispute and included that structural factor such as sector effects, differences between labour confederations and wage dispute. Quantitative analysis results shown that number of dispute which is sign of conflict size has been leading factor of mediation process. Other factors such as affiliated labour confederation’s tendencies, which is prominent elements of parties’ perception may affect to outcome of mediation mechanism.

PDF

___

Adaman, F., Buğra, A. ve İnsel A. (2009). Societal Context of Labor Union Strategy: The Case of Turkey. Labor Studies Journal. 34 (2). 168-188.
ACAS (Advisory, Conciliation and Arbitration Service). [http://www.acas.org. uk/index.aspx?articleid=1400]. (Erişim: 10.09.2017).
Akan, T. (2011). The Political Economy of Turkish Conservative Democracy as Governmental Strategy of Industrial Relations between Islamism, Neoliberalism and Social Democracy. Economic and Industrial Democracy. 33 (2). 317-349.
Alemdar, P. (2009). Müzakere Biçimleri ve Müzakereye Hazırlık. [http://www. arabulucu.com/muzakere-ve-teknikleri /muzakere-bicimleri-ve-muzakereyehazirlik]. (Erişim: 01.02.2017).
Bakır, E., Taşıran, A. C. ve Taymaz E. (2009). Quality of work and Employment, Industrial Relations, Restructuring in Turkey. European Foundation for the Improvement of Living and working Conditions Project Reports. [http://eprints. mdx.ac.uk/4532/1/EF0915EN.pdf]. (Erişim: 02.06.2017).
Bedük, M. N. (2009). Toplu İş Hukukunda Resmi Arabuluculuk Uygulaması: Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi. 24 (6). 1347-1427.
Benson, J. (2012). Alternative Dispute Resolution in Japan. International Journal of Human Resources Management. 23 (3). 511-527.
Bingham, L. B. (2004). Employment Dispute Resolution: The Case of Mediation. Conflict Resolution Quarterly. 22 (1/2). 145-174.
Blain, N., Goodman, J. and Lowenberg J. (1997). Mediation, Conciliation and Arbitration. International Labour Review. 126 (2). 179-198.
Brown, W. (2000). Putting Partnership into Practice in Britain. British Journal of Industrial Relations. 38 (2). 299-316.
Brown, W. (2004). Third Party Intervention Reconsidered: An International Perspective. The Journal of Industrial Relations. 46 (4). 448-458.
Buğra, A., Adaman, F. ve İnsel Ahmet (2005). Çalışma Hayatındaki Yeni Gelişmeler ve Sendikaların Değişen Rolü. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Araştırma Raporu.
[http://www.spf.boun.edu.tr/docs/sendika_ rapor%5B1%5D.pdf]. (Erişim: 11.04. 2009).
Burawoy, M. (2008). The Public Turn: From Labor Process to Labor Movement. Work and Occupations. 35 (4), 371-387.
Cam, E. (Çev. Ed.) (2016). İşyeri Uyuşmazlık Sistemleri Performans İyileştirme Rehberi. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayınları.
Canbolat, T. (2013). 6356 Sayılı Kanunda Barışçıl Çözüm Yolu olarak Arabuluculuk. Çalışma ve Toplum. 39, 247-273.
Clark, N., Contrepois, S. and Jefferys S. (2012). Collective and Individual Alternative Dispute Resolution in France and Britian. International Journal of Human Resources Management 23 (3). 550-566.
ÇSGB Strateji Geliştirme Başkanlığı, Stratejik Plan 2014-2018, [https://www. csgb.gov.tr/media/2037/stratejikplan_2014 _2018.pdf]. (Erişim: 01.09.2017).
Çelik, N. (2004). İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
Çöpoğlu, M. (2015). Belediyelerde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Endüstri İlişkileri. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. 10 (1). 163-182.
Dabscheck, B. (2001). A Felt Need for Increased Efficiency: Industrial Relations at the End of the Millennium. Asia Pacific Journal of Human Resources. Vol. 39. No. 2. 4-30.
Dilts, D. and A. Karim, A. (1990). The Effect of Mediator Qualities on Mediation Outcomes. Industrial Relations. 45(1).
Disini, Domingo P. (2002). Labor Dispute Settlement in the Philippines. Dispute Resolution Mechanism in the Philippines. IDE Asian Law Series. No.18. Institute of Developing Economies. University of Philippines College of Law. Duman, A. ve Duman A. (2016).
Türkiye’de Sendika Üyeliğinin Kamu ve Özel Sektörde Ücretler Üzerinde Etkileri. Çalışma ve Toplum. 48. 11-30.
Duran, B. ve Yıldırım E. (2005). Islamism, Trade Unionism and Civil Society: The Case of Hak-İş Labour Confederation in Turkey. Middle Eastern Studies. 41 (2). 227-247.
Elvander, N. (2002a). The Labour Market Regimes in the Nordic Countries: A Comparative Analysis. Scandinavian Political Studies. 25 (2). 117-137.
Elvander, N. (2002b). The New Swedish Regime for Collective Bargaining and Conflict Resolution: A Comparative Perspective. European Journal of Industrial Relations. 8 (2). 197-216.
Elvander, N. (2003). Two Labour Market Regimes in Sweden. A Comparison Between the Saltsjöbaden Agreement of 1938 and the Industrial Agreement of 1997. Industrielle Beziehungen. 10 (1). 146-159.
Esmer, H. B. (1970). Toplu İş Sözleşmesi Uyuşmazlıklarında Uzlaştırma Kurulları. [http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ank arabarosu/tekmakale/1970-5/5.pdf ]. ss. 769-779. (Erişim: 14.10.2017).
Feldman, M. (2006). Emerging Varieties of Capitalism in Transition Countries: Industrial Relations and Wage Bargaining in Estonia and Slovenia. Comparative Political Studies. 39 (7). 829-854.
Fells, R. (1999). Settlement Process or Tactical Opportunity? Mediation in Industrial Relations. The Journal of ındustrial Relations. 41 (4). 594-611.
Fine, C. (1999). Strike Law and ADR in Hungary: A Model for Labor Movements in Central and Eastern Europe?. Labor Studies Journal. 24 (2). 29-44.
Freeman, R. B. (1995). The Future of Union Decentralized Collective Bargaining Systems: US and UK Unionism in an Era of Crisis. British Journal of Industrial Relations. 33 (4). 519-539.
Gerhart, P. F. and Drotning, J. E. (1980). Dispute Settlement and Intensify of Mediation. Industrial Relations. 19 (3). 352-359.
Gernigon, B., Odero, A. and Guido H. (2000). ILO Principles Concerning the Right to Strike. Geneva: ILO.
Getman, J. J. (1979). Labor Arbitration and Dispute Resolution. The Yale Law Journal. 88 (5). 916-949.
Glassner, V. and M. Keune M. (2010). Negotiating in Crisis?: Collective Bargaining in Europe during the Economic Downturn. ILO - Industrial and Employment Relations Department Working Paper. No.10. Geneva: ILO.
Goodman, J.F.B. and Krislov J. (1974). Conciliation in Industrial Disputes in Great Britain: A Survey of the Attitudes oft the Parties. British Journal of Industrial Relations. 12(3). 327-351.
Görmüş, A. (2012). Türkiye’de Toplu Pazarlık Düzeyleri ve Yeni Gelişmeler. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi. 1. 32-49.
Hassel, A. and Ebbinghaus B. (2000). From Means to Ends: Linking Wage Moderation and Social Policy Reform. (Eds. Fajertag, G., Pochet, P.). Social Pacts in Europe New Dynamics. Brussels: ETUI. 61-84.
Haynes, P. and Allen M. (2001). Partnership as Union Strategy: A Preminilary Evaluation. Employee Relations. 23 (2). 164-193.
Hiltorp, Jean M. (1985). Mediator Behavior and Settlement of Collective Bargaining Disputes in Britain. Industrial Relations. 41 (2). 83-99.
Jefferys, S., Clark N., Contrepois S., Dix G., Neathey F., M.P., Telljohann V. and Unterschultz J. (2010). Social Dialogue and the Changing Role of Coinciliation. Arbitration and Mediation Services in Europe (CAMS): A Five Country Study of Third Party Dispute Resolution. ACAS Research Paper. [http://www.acas.org.uk/ media/pdf/b/a/0910_CAMS.pdf]. (Erişim: 04.06.2011).
Ibsen, C. L., Soren Kaj A., Due J. and Steen Madsen J. (2011). Bargaining in the Crisis- A Comparison of the 2010
Collective Bargaining Round in the Danish and Swedish Manufacturing Sectors. Transfer: European Review of Labour and Research. 17 (3). 323-339.
ILO (2007). Collective Dispute Resolution through Conciliation. Mediation and Arbitration: European and ILO Perspectives. Genava: ILO.
Işık, R. (1970). Giriş. Toplu İş Uyuşmazlıkları ve Barışçı Çözüm Yolları. Uzlaştırma Arabuluculuk Tahkim: İçinde: 1-6. Ankara: Türk-İş Yayını.
Işıklı, A. (2006). Sendikacılık ve Siyaset. Ankara: İmge Kitabevi.
Kessler, I. and Dickens L. (2008). Dispute Resolution and Modernization of the Public Services in Britian: The Case of the Local Government Pay Commision. Journal of Industrial Relations. 50 (4). 612-629.
Kılkış, İ., Bağdoğan, S. Y. ve Baştürk Ş. (2014). Türkiye’de Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Arabuluculuk ve Uzlaştırma Sisteminin Evrimi ve Sistemin Etkinliğini Arttırıcı Öneriler. DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16(1). 53-81.
Kocaoğlu, A. M. (1999). Türk İş Hukuku’nda Arabuluculuk Kurumu İngiltere, Fransa, Almanya, İsveç ve Özellikle A.B.D. Hukuk Sistemleriyle Karşılaştırmalı Olarak. Ankara: TÜHİS Yayınları.
Kocher, E. (2002). The Regulation of Conflicts in the German Industrial Relations System: Legal and Extralegal Institutions and Procedures. Transfer: European Review of Labour and Research. 4 (2). 654- 669.
Köseoğlu, H. (1967). Toplu İş Sözleşmelerinde Uyuşmazlık Problemi ve Uzlaştırma Yolları. Ankara Barosu Dergisi. 4. 633-640. [http://www. ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/te kmakale/1967-4/5.pdf]. (Erişim: 14.10. 2017).
Kutadgobilik, T. (2011). Sosyal Politika Gündemi Toplantısı Açılış Konuşması. [www.tisk.org/duyurular.asp?ayrinti=True &id=3253]. (Erişim: 02.05.2017).
Kutal, M. (1998). Tartışmalar, Cumhuriyetimizin 75. Yılında Endüstri İlişkilerinde ve Emek Piyasalarının Düzenlenmesinde Devletin Rolü ve İşlevleri. III. Uluslararası Endüstri İlişkileri Kongresi. İstanbul. TÜHİS Yayını: İçinde 55-70.
Kutal, M. (1968). Toplu İş Uyuşmazlıkları ve Barışçı Yollarla Çözümlenmesi. Sosyal Siyaset Konferansları. 19. 219-253.
[http://dergipark.gov.tr/ download/articlefile/ 9458]. (Erişim: 14.10.2017).
Lewin, D. (2001). IR and HR Perspectives on Workplace Conflict: What can Each Learn From the Other?. Human Resources Management Review. 11 (3). 453-485.
Lim, R. G., Carnavale P.J.D. (1990). Contingencies in the Mediation of Disputes. Journal of Personality and Social Psychology. 58 (2). 259-272.
Mareschal, P. M. (2005). Building a Better Future Through Mediation: Insights from a Survey of FMCS Mediators. Journal of Collective Negotiations. 30 (4). 307-323.
Martinez-Pecino, Roberto; Munduate, Lourdes, Francisco Medina and Martin Euwema (2008). Effectiveness of Mediation Strategies in Collective Bargaining. Industrial Relations. 47 (3). 480-495.
Meagher, W. J. (1970). Toplu Pazarlıkta Menfaat Uyuşmazlıklarının Çözümü. T. Dereli (Çev.) Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 21: 123-133.
Nichols, T ., S uğur, N . a nd D emir E . (2001). The Production and Reproduction of Trade Union Autocracy in the Turkish Metalworking University. Cardiff University School of Social Sciences Working Paper. No.10. [http://131.251.0.3/ socsi/resources/wrkgpaper10.pdf]. (Erişim: 09.06.2017).
Nichols, T., Suğur, N. and Demir E. (2002). Globalised Management and Local Labour: The Case of White Goods Industry in Turkey. Industrial Relations Journal. 33 (1). 68-85.
Nichols, Theo and Suğur N. (2005). Global İşletme Yerel Emek: Türkiye’de İşçiler ve Modern Fabrika. İstanbul: İletişim Yayınları.
OECD (2011). Government at a Glance. Paris: OECD Pub.
Oğuzman, K. (1970). Türk İş Hukuku Açısından Arabuluculuk ve Tahkim Müessesesi. R. Işık (Der.) Toplu İş Uyuşmazlıkları ve Barışçı Çözüm Yollar, Uzlaştırma Arabuluculuk Tahkim: İçinde 7-24. Ankara: Türk-İş Yayını.
Okay, S. N. (2011). 275 Sayılı Kanuna Göre Uzlaştırma Müessesesi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 0 (17). 93- 104.
Özbek, M. (1999). Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Temel Çözüm Türleri Nelerdir?. Ankara Barosu Dergisi. 2-3. 187-204. [http://www.ankarabarosu.org.tr/ siteler/ankarabarosu/tekmakale/1999- 2/10.pdf]. (Erişim: 14.10.2017).
Öztürk, B. (2016). Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukukunda Grev (Toplu Eylem) Hakkının Değerlendirilmesi: Üç Farklı Yargıtay Kararı Işığında Toplu Eylem Hakkı. Çalışma ve Toplum. 4. 1793-1836.
Personel Dairesi Başkanlığı. (2012). ÇSGB Hizmet İçi Eğitim Kitabı.
[http://www3.csgb.gov.tr/csgbPortal/Show Property/WLP%20Repository/per/hizlieris im/hizmeticiegitim/egitim1]. (Erişim: 05.06.2017).
Resmi Gazete. Sayı: 27921 /17.07.2009. Ridley-D., Rory and Bennett A. (2011). Towards Mediation: Developing Theoretical Framework to Understand Alternative Dispute Resolution. Industrial Relations. 42 (2). 106-123.
Rojot, J., Flanchec, A. Le and Landrieux- Kartochian S. (2005). Mediation within the French Industrial Relations Context: The SFR Cegetel Case. Negotiation Journal. 21 (4). 443-467.
Rodriguez-Pinero. M., Rey, S. and Munduate L. (1993). The Intervention Third Parties in Solution of Labour Conflicts. European Work and Organizational Psychologist. 3 (4). 271- 283.
Ross, W. H. and Donald E. Conlon (2000). Hybrid Forms of Third Party Resolution: Theoretical Implications of Combining Mediation and Arbitration. The Academy of Management Review. 25 (2). 416-427.
Ruhneman, C. (2010). Trade Union Negotiating Officals Use and non-Use of ACAS Conciliation in Industrial Disputes. ACAS Research Papers. 07/10.
[http://www.acas.co.uk/media/pdf/9/5/Trad e_union_negotiating_officials'_use_and_n onuse_of_Acas_conciliation_in_industrial _disputes.pdf]. (Erişim: 01.04.2017).
Saundry, R., McArdle, L. and Thomas P. (2013). Reframing Workplace Relations? Conflict Resolution and Mediation in Primary Care Trust. Work, Employment and Society. 27 (2). 213-231.
Silverstein, M. O. (2011). Introduction to International Mediation and Arbitration: Resolving Labor Disputes in the United States & The European Union. Labor and Employment Law Forum. 1 (1). 100-125.
Singh, R. (1987). Dispute Settlement and Mediation. Industrial Relations. 26 (3). 314-316.
Soykut-Sarıca, P. Y. (2014). Public and Private Initiativies in Skills Training in Turkey. (Eds. Dereli, T., Soykut-Sarıca P.Y, Şen-Taşbaşı). Labor and Employment Relations in Globalized World: New Perspectives on Work. Social Policy. Labor Market Implications.
Gewerbastresse: Springer. 207-230. Souriac, M. A. (2002). Collective Conflict in the Public Sector in France. Transfer: European Review of Labour and Research. 8 (4). 688-700.
Sökmen G., Ekin (2015). Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Yüksek Hakem Kuruluna Başvurma ve Özel Hakeme Başvurma. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 19. 55-71.
Stokke, T. A. (1999). Collective Bargaining and State Intervention in the Scandinavian Countries. Transfer: European Review of Labour and Research. 1 (2). 156-174.
Stokke, T. A. and Thörnqvist C. (2001). Strike and Collective Bargaining in the Nordic Countries. European Journal of Industrial Relations. 7(3). 245-267.
Stokke, T. A. (2002). Conflict Resolution in the Nordic Countries. Transfer: European Review of Labour and Research. 4 (2). 670-687.
Steadman, F. (2004). Workplace Forums in South Africa: A Critical Analysis. [http://heinonline.org/HOL/LandingPage?h andle=hein.journals/iljuta25&div=140&id =&page=]. (Erişim: 01.05.2017).
Stuart, M. and Lucio M. M. (2008). The New Benchmarking and Advisory State: The Role of Advisory. Conciliation and Arbitration Service in Facilitating Labour- Management Consultation in Public Sector Transformation. Journal of Industrial Relations. 50 (5). 736-751.
Subaşı, İ. (1991). Türk Hukukunda İş Uyuşmazlıkları ve Barışçı Çözüm Yolları. İş Hukuku Dergisi. 1: 529-555.
Süral, N. (1982). İş Hukukunda Barışçı Çözüm Yolları, Ankara: Türk-İş Yayınları No:142.
Süral, N. (1993). 2822 Sayılı Yasada Barışçı Çözüm Yolları. İş Hukuku Dergisi. 3: 51-63.
Süral, N. (2006). Evolving Structure of Collective Barganing in Turkey (1990- 2005). Middle Eastern Studies. 42 (6). 965-996.
Şafak, C. (2006). Türkiye’de Toplu Pazarlığın Değişen Çizgisi. Çalışma ve Toplum. 10. 31-70.
Tegaue, P. (2009). Path Dependency and Comparative Industrial Relations: The Case of Conflict Resolution Systems in Ireland and Sweden. British Journal of Industrial Relations. 47 (3). 499-520.
Thompson, M. (1998). Kuzey Amerika’da Arabuluculuk-Uzlaştırma Sistemleri: Alternatif Modeller. T. Dereli (Çev.) Cumhuriyetimizin 75. Yılında Endüstri İlişkilerinde ve Emek Piyasalarının Düzenlenmesinde Devletin Rolü ve İşlevleri: III. Uluslararası Endüstri İlişkileri Kongresi. İ stanbul. T ÜHİS Yayını İçinde 15-26.
Traxler, F. (1999). The State in Industrial Relations: A Cross-National Analysis of Developments and Socioeconomic Effects. European Journal of Political Research. 36 (1). 55-85.
Trif, A. (2007). Collective Bargaining in Eastern Europe. Case Study Evidence from Romania. European Journal of Industrial Relations. 13 (2). 237-256.
Treu, T. (2002). Regulation of Strikes and European Social Model. Transfer: European Review of Labour and Research. 8 (4). 608-623.
Uçum, M. (2000). Türkiye'de Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Resmi Arabuluculuk: 1996-1999. İstanbul: Selüloz-İş Sendikası Yayınları.
Urwin, P., Karuk, V., Latreille P., Michielsens E., Page L., Siara B., Speckesser S., Boon A. and Chevalier P.A. (2012). Quantative Evidence in Evalution of ADR: The Case of Judicial Mediation in UK Employment Tribunals. The International Journal of Human Resources Management. 23 (3). 567-589.
Welz, C. And Kauppinen T. (2005). Industrial Action and Conflict Resolution in the New Member States. European Journal of Industrial Relations. 11 (1). 91- 10.
Wiener, Jason (2005). New Globalization: Mediating the Role of Mediation in Enforcing International Fair Labor Standards. Wisconsin International Law Journal. 23 (2). 205-223.
Van Gramberg, B. (2006). Managing Workplace Conflict-Alternative Dispute Resolution in Australia. Bernadine van Gramberg. The Federation Press. Sydney. Visser, J. (2006). Union Membership Statistics in 24 Countries. Monthly Labor Review. 129 (1). 38-49.
Yıldırım, E. ve Çalış Ş. (2008). The Impact of EU Accession on Turkish Industrial Relations and Social Dialogue. Industrial Relations Journal. 39 (3). 212-228.
Yıldırım, E. ve Uçkan B. (2010). İşverenlerin Sendikasızlaştırma Modelleri ve Türkiye. Çalışma ve Toplum. 25. 163- 184.
Yıldırım, E. (2010). Turkish Industrial Relations: Transformation or Non- Fundamental Change?. (Eds, Çetin, T., Yılmaz, F.). Understanding the Process of Economic Change. New York: Nova Science Pub., 219- 237.
Yorgun, S. (2005). Küreselleşme Sürecinde Türk Sendikacılığında Yeni Yönelişler ve Alternatif Öneriler. Çalışma ve Toplum. 6. 137-141.
[http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1- 0603.pdf ] (Erişim:14.10.2017).
[http://www.acas.org.uk/index.aspx?article id=1400].
[www.adb.adalet.gov.tr ]