Türkiye’de Emeklilik Sistemlerinin Yaşlı ve Emekli Yoksulluğu Üzerine Etkisi

Nüfusun yaşlanması, yaşlı yoksulluğunu önlemeyi ve emeklilere yeterli gelir sağlamayı amaçlayan emeklilik sistemlerinin tüm dünyada önemini artırmaktadır. Bununla beraber mali sürdürülebilirliğe odaklı emeklilik reformları bu amaçlara ulaşılmasını zorlaştırabilmektedir. 1999/2008 emeklilik reformlarında, Türkiye’de mali sürdürülebilirliği esas alan parametrik değişiklikler ön plana çıkmıştır. Diğer taraftan 2002-2018 döneminde aylıkları yüksek oranlarda artıran düzenlemeler yapılmıştır. Eurostat istatistikleri Türkiye’de yaşlı yoksulluğunun birçok Avrupa ülkesine kıyasla daha yüksek seviyede olduğunu, 50-64 yaş grubunda ise Türkiye’nin daha iyi durumda olduğunu göstermektedir. Çalışmada, emekli aylığı, dul / yetim aylığı, malul / sakat aylığı ve 65 yaş aylığı alan kesimler, yaş grubu ve cinsiyet bazında analiz edilerek Türkiye’deki emeklilik sistemlerinin yaşlı yoksulluğuna ve emekli yoksulluğuna etkisinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan yaklaşık 22 bin hane ve 78 bin birey verisini içeren 2017 yılı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırmasının ham verileri STATA programı kullanılarak kesit veri analiz yöntemiyle incelenmiştir. Analiz sonuçları, aylık ödemelerinin emekli yoksulluğunu ve yaşlı yoksulluğunu önemli ölçüde azalttığını ortaya koymaktadır. Bununla beraber emeklilik kapsamı dışındaki nüfus oranının yüksekliği ve 65 yaş aylığı miktarının düşüklüğü yaşlı yoksulluk oranının yüksek olmasında etkili olmaktadır.

The Effect of Pension Systems on Old-Age and Pensioner Poverty in Turkey

All around the world, ageing of populations increases the importance of pension systems which aim to prevent elderly poverty and provide adequate income. However, pension reforms that focused on financial sustainability, hinder to achieve these goals. In 1999/2008 pension reforms, parametric changes focusing on financial sustainability came into prominence in Turkey. On the contrary, legislations which increased pension levels considerably, were enacted between 2002- 2018 periods. Eurostat statistics show that while old-age poverty rate in Turkey is high comparing to many European countries, Turkey has better figures for 50-64 age group. In this study, groups receiving pensions, survivor pensions, invalidity pensions and 65-year-old pensions have been analyzed with age and sex breakdowns to determine the impact of Turkish pension systems on pensioner poverty and old-age poverty. In this context, raw data of 2017 Income and Living Conditions Survey, which includes data from approximately 22 thousand households and 78 thousand individuals, have been analyzed with cross-sectional data analysis using STATA software. The results show that pension payments significantly reduce pensioner poverty and old-age poverty. However, high proportion of the population being outside the coverage of pension system and low level of 65-year-old pensions have an impact on high rate of old-age poverty.

PDF

___

Alper, Y., Arıcı, K., Özşuca, Ş.T., Aydın, U. ve Gökbayrak, Ş. (2015). Tamamlayıcı Emeklilikte Bir Başarı Öyküsü. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul.
Avrupa Komisyonu (2015). The 2015 Pension Adequacy Report: Current and Future Income Adequacy in old Age in the EU. Vol. I. Directorate-General for Employment, Social Affairs and Inclusion. Social Protection Committee. Publication Office of the European Union. Luxembourg.
Barr, N. and Diamond P. (2006). The Economics of Pensions. Oxford Review of Economic Policy. Vol. 22 No. 1.
BM (2015). Transforming our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu. 21 Ekim 2015.
A/RES/70/1. [https://sustainabledevelopment. un.org/content/documents/21252030%20Agend a%20for%20Sustainable%20Development%20 web.pdf]. (Erişim: 17.09.2019).
BM, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2017a). World Population Prospects: The 2017 Revision, DVD Edition.
BM, Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2017b). World Population Ageing 2017 – Highlights. (ST/ESA/SER.A/397).
BM Kalkınma Programı (2018). Human Development Reports, the 2018 Global Multidimensional Poverty Index (MPI). [http://hdr.undp.org/en/2018-MPI]. (Erişim: 16.09.2019).
DPT (1995). Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
DPT (2001). Sosyal Güvenlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
Dünya Bankası (2018). Poverty and Shared Prosperity 2018: Piecing Together the Poverty Puzzle. Washington, DC: World Bank. License: Creative Commons Attribution CC BY 3.0 IGO.
Emeklilik Gözetim Merkezi (2019). Bireysel Emeklilik Sistemi İstatistikleri. [http://web2.egm.org.tr/webegm2/chart/besgost erge/wg_sirketview_tablolu.asp?raportip=10]. (Erişim: 17.09.2019).
Eurostat (2019). Eurostat İstatistikleri. Gelir ve Yaşam Koşulları Veritabanı. [https://ec.europa. eu/eurostat/web/income-and-living- conditions/data/database]. (Erişim: 16.09.2019).
Gökbayrak, Ş. (2010). Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Dönüşümü. Çalışma ve Toplum. 2010/2. 141-162.
Hazine ve Maliye Bakanlığı (2018). 2019 Yılı Bütçe Gerekçesi. Ankara. [https://ms.hmb. gov.tr/uploads/2019/04/11294butce-gerekcesi- 2019pdf.pdf]. (Erişim: 16.09.2019).
Holzmann, R. ve Hinz, R. (2005). Old Age Income Support in the 21st Century: An International Perspective on Pension Systems and Reform. The World Bank. Washington D.C.
ILO (2010). World Social Security Report 2010/11: Providing Coverage in the Time of Crisis and Beyond. Geneva.
ILO (2017). World Social Protection Report 2017–19: Universal Social Protection to Achieve the Sustainable Development Goals. International Labour Office – Geneva.
Kuruca, M. ve Özdamar, M. (2013). Tüm Yönleriyle Emeklilik. Yaklaşım Yayınları.
OECD (2013). Pensions at a Glance 2013: Retirement-Income Systems in OECD Countries. OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/pension_glance-2013- en.
OECD (2015). Pensions at a Glance 2015: OECD and G20 Indicators. OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/pension_
OECD (2017a). Preventing Ageing Unequally. OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/ 10.1787/9789264279087-en.
OECD (2017b). Pensions at a Glance 2017: OECD and G20 Indicators. OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/pension_ glance-2017-en.
OECD (2019a). Social Expenditure Update 2019. [http://www.oecd.org/els/soc/OECD2019 -Social-Expenditure-Update.pdf]. (Erişim: 18.09.2019).
OECD (2019b). OECD Veritabanı. [https://stats.oecd.org/]. (Erişim: 16.09.2019).
Orenstein, M. (2003). Mapping the Diffusion of Pension Innovation, in R. Holzmann, M. Orenstein and M. Rutkowski (eds) Pension Reform in Europe: Process and Progress. pp. 171-193. Washington. DC: The World Bank.
SGK (2019). SGK İstatistikleri. [http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurum sal/istatistik]. (Erişim: 16.09.2019).
Tokol, A. ve Alper, Y. (2013). Sosyal Politika. 4. Baskı. Dora Yayınları.
TÜİK (2018). Nüfus Projeksiyonları 2018- 2080. [http://tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=30567]. (Erişim: 16.09.2019).
TÜİK (2019a). Yoksulluk İstatistikleri. [http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1013]. (Erişim: 16.09.2019).
TÜİK (2019b). İşgücü İstatistikleri. [http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007]. (Erişim: 16.09.2019).
TÜİK (2019c). Gelir ve Yaşam Koşulları İstatistikleri Metaverisi. [http://www.tuik.gov.tr /PreTablo.do?alt_id=1011]. (Erişim: 17.09.2019). glance-2015-en.