SULTAN II. MUSTAFA’NIN AVCILIĞI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Avcılık, insanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren var olan ve ilk insanların yiyecek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla zorunlu olarak gerçekleştirdikleri bir uğraş alanıdır. Ancak zaman içerisinde ziraat toplumuna geçilmesi ve medeniyet seviyesinin gelişmesine paralel olarak avcılık geçim kaynağı olmaktan çıkmıştır. Bu çerçevede av faaliyetleri daha ziyade eğlenmek, spor yapmak, dinlenmek, halkla irtibat kurmak, teftişte bulunmak ve savaş hazırlıkları için tatbikat yapmak gibi amaçlar dâhilinde yapılır hale gelmiştir. Avcılık faaliyetlerinin gelişiminde Türklerin önemli katkıları vardır. Nitekim Türklerde avcılık faaliyetleri devlet teşkilatlanmasının bir parçası ve askeri bir tatbikat unsuru haline gelmiştir. Bu çerçevede Türk-İslam devlet zincirinin bir halkası olan Osmanlı Devleti’nde de kuruluşundan itibaren var olan ve zamanla geliştirilen bir av teşkilatı bulunmaktadır. Nitekim Osmanlı padişahları kuruluş yıllarından itibaren avcılık faaliyetlerine önem vermiş olup, çalışmada ava çıkan son Osmanlı padişahı Sultan II. Mustafa’nın avcılık faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Araştırmamızda başta döneme ait arşiv belgelerinin yanı sıra, kronikler ve diğer eserlerden istifade edilmiştir. Araştırmanın sonucunda Sultan II. Mustafa’nın avcılık faaliyetlerinin icrasına yönelik tespitlerin yanı sıra, bu dönemde av faaliyetlerine çok önem verildiği ve bunun için büyük harcamaların yaptırıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sultan II. Mustafa, Av, Şikâr-ı hümâyun, Edirne

PDF

___

I. Arşiv Kaynakları A. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) 1. Ali Emîri Tasnifi^(AE) II. Mustafa (AE. SMST. II) Nr. 32/3121; 137/15168; 23/2237; 23/2238; 5/483; 62/6519; 62/6527; 41/4028; 56/5697; 21/ 2083. 2. İbü’l-Emin Tasnifi (İE İbü’l-Emin Saray (İ. SM) Nr. 21/2235; 19/1937; 21/2235; nr. 24/2510; 24/2483; 18/1793. 3. Maliyden Müdevver Defterler (MAD). Nr. 3798. 4. Cevdet Tasnifi (C) Cevdet Saray (C. SM) Nr. 71/3594; 69/3747. II. Diğer Kaynaklar Ağırgan, Mehmet, “Edirne’de Sultanların Av Bahçesi: Hadika-i Hâssa”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi “Türk Kültüründe Av”, Yıl: 1, Sayı: 1, Ocak 2009, s. 72-78. Alkan, Mustafa -Ferdi Gökbuğa, “XVI. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Av Teşkilatının Silistre Sancağındaki Yapılanması”, Akademik Bakış, Cilt 9, Sayı 17, Kış 2015, s. 23-39. Aşık Paşazâde, Tevârih-i Âl-i Osman, (Neşr. N. Atsz), Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1985. Caferoğlu, Ahmet, “Türklerde Av Kültürü ve Müessesesi”, VII. Türk Tarih Kongresi (25-29 Eylül 1970), Kongreye Sunulan Bildiriler, I, Ankara 1972, s. 169-175. Çelik, Şenol, “Osmanlı Padişahlarının Av Geleneğinde Edirne’nin Yeri ve Edirne Kazasındaki Av Alanları (Hassa Şikâr-Gâhı)”, XII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, C. III/ II. Kısım, Ankara 2002, s. 1-15. Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), (Haz: Abdülkadir Özcan), Ankara: TTK. Yayınları, 1995. Güven, Özbay, Türklerde Spor Kültürü, Ankara 1999. Güven, Özbay-Gülten Hergüner, “Türk Kültüründe Avcılığın Temel Dayanakları”, PAÜ. Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 5, 1999, s. 32-49. Işık, Ahmet, “Avcı”, DİA. C. 4, İstanbul 1991, s. 113-115. Işın, Priscilla Mary, “Osmanlı Mutfağında Av Etleri”, Acta Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkloji Dergisi, Yıl 1, Sayı: 1, Ocak 2009, s. 450-456. İşbilir, Ömer, “Yük”, DİA. C. 44, İstanbul 2003, s. 46-47. Kahraman, Atıf, Osmanlı Devleti’nde Spor, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yay., 1995. Özaydın, Abdülkerim, “Av”, DİA. C. 4, İstanbul 1991, s. 101-104. Özbil, Alev, “Üç Yabancının Kaleminden Avcı Mehmed ve Av”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi “Türk Kültüründe Av”, Yıl: 1, Sayı: 1, Ocak 2009, s. 33-42. Raşid Mehmed Efendi-Çelebizâde İsmail Asım Efendi, Târîh-i Râşid ve Zeyli, (Hazırlayanlar: Abdülkadir Özcan-Yunus Uğur-Baki Çakır-Ahmet Zeki, İzgüer), C. I, İstanbul: Klasik Yay., 2013. Sevinç, Tahir, “Feyzullah Efendi ve Edirne Vakası”, Erzurumlu Şeyhülislam Seyyid Feyzullah Efendi Sempozyumu (31 Ekim-02 Kasım 2014), Erzurum 2015, s. 152-181. Silahdar Fınıdıklılı Mehmed Ağa, Nusretname, C. I (Sad: İsmet Parmaksızoğlu), İstanbul: MEB. Yay.,1962. Sümer, Faruk, “Türklerde Avcılık”, Resimli Tarih Mecmuası, IV/12, İstanbul 1953, s. 2403-2407. Türkmen, Mustafa Nuri, “Osmanlı’da Av seferleri”, Acta Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkloji Dergisi, Yıl 1, Sayı: 1, Ocak 2009a, s. 22-32. ____________, Osmanlı’da Av Kültürü, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay., 2013. Türkmen, Nalân, “Avcı Kuş İkonografisi ve Hünernâme’deki Betimlemeleri”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi “Türk Kültüründe Av”, Yıl: 1, Sayı: 1, Ocak 2009b, s. 79-95.