Yücel Atila ŞEHİRLİ

Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Darbe Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Darbe sözlüğüne göre; “Bir ülkede baskı kurarak, zor kullanarak veya demokratik yollardan yararlanarak hükûmeti istifa ettirme veya rejimi değiştirecek biçimde yönetimi devirme işi”dir. Darbe kavramı ile ilgili ülkemizde yapılmış çalışmalar azdır. Darbenin amacı; “hükümetin görev ve yetkilerini elinden alarak ülkenin siyasi kontrolünü zorla, gerekirse silah kullanarak ele geçirmektir”. Ülkedeki tüm hak ve özgürlükler darbeyi düzenleyenler tarafından yok edilir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulduğundan bu yana belirli aralıklarla darbelere maruz kalmış bir ülkedir. Darbe süreçleri ülkenin demokratik kalkınma ve gelişimine set vurmuştur. Metafor soyut ya da kolayca anlaşılamayan olguları tanımlamak için kullanılmakta olup, daha anlaşılır olanla açıklamaya çalışmak demektir. Bu araştırmanın amacı; 2017-2018 öğretim yılı Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi 1.,2.,3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören öğretmen adaylarının “darbe” kavramına ilişkin algılarının ne yönde olduğunu metaforlar aracılığıyla belirlemektir. Araştırmanın yöntemi; nitel araştırma yöntemine uygun olarak tasarlanan betimsel bir alan araştırmasıdır. Öğretmen adaylarının “darbe” kavramlarını hangi metaforlar aracılığıyla algılamakta olduğu ve aralarında cinsiyet, yaş, sınıf, bölüm gibi bazı demografik özelliklerine göre farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “yarı-yapılandırılmış anket formu” kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan form, demografik değişkenler ile katılımcıların “Darbe … gibidir, çünkü…” cümlesini tamamlamaları istenen bölümden oluşmaktadır. Toplanan verilerin işlenmesinde metaforik içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırmada veriler öncelikle frekans ve yüzde tabloları halinde özetlenmiştir. Okulöncesi Eğitimi öğretmen adaylarının darbe kavramını olumsuz olarak tanımladıkları görülmüştür. Bu durum öğretmen adaylarının demokrasi konusunda olumlu bir görüş içerisinde olduklarını göstermesi açısından önemli bir sonuçtur.Darbe sözlüğüne göre; “Bir ülkede baskı kurarak, zor kullanarak veya demokratik yollardan yararlanarak hükûmeti istifa ettirme veya rejimi değiştirecek biçimde yönetimi devirme işi”dir. Darbe kavramı ile ilgili ülkemizde yapılmış çalışmalar azdır. Darbenin amacı; “hükümetin görev ve yetkilerini elinden alarak ülkenin siyasi kontrolünü zorla, gerekirse silah kullanarak ele geçirmektir”. Ülkedeki tüm hak ve özgürlükler darbeyi düzenleyenler tarafından yok edilir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulduğundan bu yana belirli aralıklarla darbelere maruz kalmış bir ülkedir. Darbe süreçleri ülkenin demokratik kalkınma ve gelişimine set vurmuştur. Metafor soyut ya da kolayca anlaşılamayan olguları tanımlamak için kullanılmakta olup, daha anlaşılır olanla açıklamaya çalışmak demektir. Bu araştırmanın amacı; 2017-2018 öğretim yılı Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi 1.,2.,3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören öğretmen adaylarının “darbe” kavramına ilişkin algılarının ne yönde olduğunu metaforlar aracılığıyla belirlemektir. Araştırmanın yöntemi; nitel araştırma yöntemine uygun olarak tasarlanan betimsel bir alan araştırmasıdır. Öğretmen adaylarının “darbe” kavramlarını hangi metaforlar aracılığıyla algılamakta olduğu ve aralarında cinsiyet, yaş, sınıf, bölüm gibi bazı demografik özelliklerine göre farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “yarı-yapılandırılmış anket formu” kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan form, demografik değişkenler ile katılımcıların “Darbe … gibidir, çünkü…” cümlesini tamamlamaları istenen bölümden oluşmaktadır. Toplanan verilerin işlenmesinde metaforik içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırmada veriler öncelikle frekans ve yüzde tabloları halinde özetlenmiştir. Okulöncesi Eğitimi öğretmen adaylarının darbe kavramını olumsuz olarak tanımladıkları görülmüştür. Bu durum öğretmen adaylarının demokrasi konusunda olumlu bir görüş içerisinde olduklarını göstermesi açısından önemli bir sonuçtur.

Anahtar Kelimeler:

Okul Öncesi eğitim, okul öncesi öğretmen adayı, darbe, metafor

PDF

___

Aydın, İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies İnternational periodical for the Languages, Litaratüre and History of Turkish or Turkic, 5(3), 818-842.
Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3). 1293-1322.
Akyol, C. (2017). Metaforların kullanım alanları ve faydaları, Bahadır Kılcan (Ed.), Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi. (1.Baskı). Ankara: PEGEM Akademi, s.51-92.
Özelmacı, Ş. ve Çakır, U. (2017). Metaforlar ve benzerleri ile ilgili söylenenler, Bahadır Kılcan (Ed.), Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi. (1.Baskı). Ankara: PEGEM Akademi, s. 17-35.
Arslan, M., Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi,171, 100-106.
Bektaş, M. ve Karadağ, B. (2013). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yardımlaşma değerine yönelik geliştirdikleri metaforların incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literatüre and History of Turkish or Turkic, 8(8), 271-286.
Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
Cameron, L. (2003). Metaphor in educational discoıırse. New York: Continuum.
Cortazzi, M. ve Jin, L. (1999). Bridge stolearning: Metaphors of teaching, learning and language. In L. Cameron ve G. Low (Eds.), Researching and applying metaphor (s. 149-176). Camb¬ridge, UK: Cambridge University.
Darn, S. ve White, I. (2005). Metaphorically speaking. Paper presented at the Teacher Develop- ment Unit, School of Foreign Language, İzmir University of Economics, Retrievedfromhttp://files. eric.ed.gov/ fulltext/ED493024.pdf.
Demir, G. (2010). Sosyal bir fenomen olarak dilin belirsizliği. İstanbul: İthaki.
Demiriz M. (2011). Askeri darbeler ve Türk dış politikası. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası İlişkiler Anabilim dalında yüksek lisans tezi Ankara, 2011.
Doğan Y. (2015). 100. yılında öğretmen adayları ve öğrencilerin bakışıyla çanakkale savaşları: bir metafor araştırması, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literatüre and History of Turkish or Turkic, Volume 10/3 Winter 2015, p. 369-386 DOI Number: http://dx.doi.org/10.782 7/Turkish Studies. 8035 ISSN: 1308-2140, Ankara-Turkey.
Ergin, D. Y. (1995). Ölçeklerde geçerlik ve güvenirlik. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 125-148.
Ergin, D. Y. ve Beyoğlu, A. (2017). Metaphorical perceptions of students in education departments on the concept of location. IV. IBANESS International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series Russe- Bulgaria April 8-9, 2017.
Gentner, D.,ve Wolff, P. (2000). Metaphor and knowledge change. In E. Dietrich ve A. B. Mark- man (Eds.), Cognitive dynamics: Conceptııal and representational change in humans and machines (pp. 295-342). Mahwah, NJ: Lavvrence Erlbaum.
Girmen, P. (2007). İlköğretim öğrencilerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlardan yararlanma durumları. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Gibbs, R. W. (1999). Researching metaphor. In L. Cameron ve G. Low (Eds.), Researching and applying metaphor (pp. 29-47). Cambridge, UK: Cambridge University.
Hampshire, A. (1996). The development of sociolinguistic strategies: implications for children with speech and language impairments. Currentlssues in Language and Society, 3(1), 91-94.
İbret, B. Ü. ve Aydınözü, D. (2011). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin “dünya” kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1),85-102.
Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Eric,5 172-175.
Perry, C., ve Cooper, M. (2001). Metaphors are good mirrors: Reflecting on change for teacher educators. Reflective Practice, 2(1), 41-52.
Kaya, M. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 917-931.
Kılıç, F. D. (2010). İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Tarih Konuları Üzerinde Oluşturdukları Metaforların Söylem Analizi Tekniği ile İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Keklik, N. (1987). Türk İslam Felsefesi Açısından Felsefenin İlkeleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Keklik, N. (1990). Felsefede metafor. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
Kıran, Z. ve Eziler Kıran, A. (2013). Dil bilimine giriş. Ankara: Seçkin.
Köker, L (2000). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları: İstanbul, s. 227-230.Lakoff, G.,ve Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (Çev. G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma.
Lakoff, G., ve Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago; London: University of Chicago Press.
McMillan, J. H. ve Schumacher, S. (2010). Research in education: evidence-based ınquiry. (7th ed.). Boston, MA: Pearson
Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor (Çev. G. Bulut). İstanbul: MESS. Yayın No:280.
Ortony, A. (1975). Why metaphors are necessary and not just nice. Educational Theory, 25(1), 45-53.
Öztekin, M. B. (2007). Fuzili ve Şeyh Galib divanlarında ney metaforu. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practice, 29(2), 102-¬108.
Sofı, G. D. (2015). Ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi ile ilgili algılarının metaforik değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
Sönmez İ., Ahmetoğlu E. ve Dr. Yavuz E. A. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının aile kavramına ilişkin metaforik algıları, VIII. International Balkan and Near Eastern Social Sciences Congress Series- Plovdiv / Bulgaria,21-22 Nisan, 2018, Proceedings, ISBN: 978-619-203-225-8.
Şahin, Ş. ve Baturay, M. H. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin internet kavramın İlişkin algılarının değerlendirilmesi: Bir metafor analizi çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 177¬192.
Şehirli, Y. A. (2018). “Tarih öğretmen adaylarının darbe kavramına ilişkin metaforik algıları” V. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu (ISHE 2018), Turkish History Education Journal (TUHED) ve İstanbul Üniversitesi işbirliği ile, 10-12 Mayıs 2018, Tam Metin Bildiriler. e-book, İstanbul. ISBN: 978-605-84866-1-4 , s.728-744
Takılı, N. B. (2017). “15 Temmuz başarısız darbe girişiminin ardından “demokrasi, kültür ve iletişim” kavramlarına ilişkin Türkçe öğretmen adaylarının oluşturdukları metaforların incelenmesi”, Turkish Studies, International Periodicalfor the Languages, Literatüre and History of Turkish or Turkic Volume 12/33, p. 427-440 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 12232 ISSN: 1308-2140, Ankara-Turkey, 2017.
Thomas, G. P. (2006). Metaphor, students’ conceptions of learning and teaching, and metacognition. In P. J. Aubusson, A. G. Harrison ve S. M. Ritchie (Eds.), Metaphor and analogy in Science education (s. 105-117). Netherlands: Springer.
Tortop, H. S. (2013). Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 153-160.
Yağız, O. (2004). Metaphor as a menta phenomenon in language and language teaclüng. Yüksek lisans Tezi, Atatürk University Institute of Social Sciences, Erzurum.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yay.
Zeren, G. ve Yapıcı, M. (2014). Öğretmen adaylarının renklere ilişkin metaforları. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1), 165-175.
Weiner, B. (1992). Human motivation: metaphors, Theories and Research. USA: Sage.
İnternet Kaynakları
21.07.2016 tarihli Habertürk Gazetesi, http://www.haberturk.com/gundem/haber/1269578-gencler-darbe-cunta-ve-kalkismanin-anlamini-aradi: Erişim Tarihi. 10.1.2018
http://www.beyaztarih.com/makale/isyandan-darbeye-askeri-mudahaleler-icin-kullanilan-kavramlar: Erişim Tarihi.10.1.2018
http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=DEVRİM: Erişim Tarihi.10.1.2018
https://limenya.com/darbe-ile-devrim-arasindaki-fark/: Erişim Tarihi. 10.1.2018
www.edebiyatfakultesi.com. Teşhis (Kişileştirme) sanatı. 31 Ocak 2016 tarihinde http://www.edebiyatfakultesi.com/edebi-sanatlar/teshis-kisilestirme-sanati sayfasından erişilmiştir.