Kamu Tercihi Teorisi’nin Felsefi ve Siyasi Temellerinin Günümüz Maliyesi Açısından Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği

1929 Büyük buhran sonrasında modern iktisadi düşüncenin yaygınlaşması ve devletlerin faaliyet alanının genişlemesi ile birlikte kamu harcamalarında devasa artışlar görülmüş,kamu kaynakları asıl ve öncelikli ihtiyaçlar yerine oy getirici, daha az öncelikli ve verimsiz alanlara harcanmaya başlanmıştır. Kamuda kaynak israfının ve etkinsizliğin önüne geçebilmek amacıyla iktisadi anayasa önerisi ile ortaya çıkan Anayasal iktisat teorisinin temel ekonomik altyapısı kamu tercihi teorisine dayanmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de 1980 yılından itibaren Uygulanan Maliye Politikalarının Kamu tercihi teorisi kapsamında değerlendirilmesinin yapılması amaçlanmıştır. Türkiye’deki mali durum hakkında ileri gelen anayasal iktisat teorisyenlerinin görüşleri de referans alınarak konu ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde Türkiye’de 2001 krizinden belirli bir süre sonra kabul edilen yasalar ile beraber mali disiplin ve mali kural uygulamalarının yaygınlaşması bütçe dengesinde iyileşmeleri de beraberinde getirmiştir. Olağanüstü durumlar dışında mali dengede belirli bir süre gözle görülür iyileşmeler olmuştur. Bununla birlikte son yıllarda mali yapının anayasal iktisat açısından revize edilmesi ve kontrollü biçimde uygulanmasına ihtiyaç vardır. Anayasa da mali disiplini ve tasarrufu sağlamaya yönelik daha somut maddelere ihtiyaç duyulmaktadır.

___

  • Acar, M. ve Bilir, H. (2013), Türkiye’de Sivil Anayasa Arayışları, Anayasal İktisat ve Anayasada Bulunması Gereken İktisadi-Mali Hükümler. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(24), 87-96.
  • Ağır, H. ve Tıraş, H. H. (2018), Türkiye’de Sağlık Harcama Türlerinin Değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,15(2), 643-670.
  • Aktan, C. C. (2019), Anayasal Vergi Hukuku. (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Aktan, C. C. (2019), Kamu Tercihi İktisadı ve Anayasal Politik İktisat. (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Aktan, C. C. (2019), Mali Ayrımcılık. (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Arslan, A., Gökçe, E. C. G., & Ateş, M. S. (2020). Türkiye’de İktisadi Krizlerin Toplam Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(2), 332-349.
  • Aslan, A. ve Çıkmaz, E. (2020), Anayasal İktisat Teorisi Çerçevesinde Liderlik ve Yönetim Ahlakına Bakış. TheJournal Of SocialScience, 4(7), 145-159.
  • Avcı, M. (2001), Türkiye'nin Ekonomik Sorunlarına Çözüm Olarak Anayasal İktisat Yaklaşımı. İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 126. Muğla, Türkiye: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Ay, H. (2018), Kamu Maliyesi. (5. Baskı). İzmir: Kitapana Yayınevi.