İstanbul Dile Geldi: Ya Gidersin Ya Kalırsın! İs/Tan/Bul'dan Kaç (ama)mak...

Beş farklı yönetmen tarafından çekilen ve kaynağını Grimm Masallar’dan alan 2005 yılı Türk yapımı “Anlat İstanbul” filmi, bu çalışmanın özünü oluşturmaktadır. Geçmişten günümüze başta edebiyat olmak üzere sanatın, politikanın, tarihin kısacası kültürel yaşamın en önemli uzamlarından biri de hiç şüphesiz İstanbul olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Kimileyin amaç, kimileyin araç ama çoğu kez ana karakterdir, İstanbul.Anlamlı öğelerin ancak bir anlam ekseni üzerinde birbiriyle eklemleneceğini belirten Fransız göstergebilimci Algirdas Julian Greimas, sesbilimsel betimleme modelinden “anlambirimcik çözümlemesi”ne daha açık bir deyişle, anlamlı birimlerin en küçük bileşenlerinin saptamasına gider; anlamlı birimlerin çekirdeğini oluşturan anlamsal ulamların ancak bir yapı içinde varolma koşulunu vurgular. (Tanyolaç Öztokat, 2005:71) Greimas’ın anlambirimcik çözümlemesinden hareketle, başlı başına filmin ana karakteri olan “İstanbul”, İstanbul sözcüğünü oluşturan her bir hecenin yüklendiği anlambirim üzerinden analiz edilecektir. Bu eksende sözcüğü oluşturan en küçük anlamlı birim ile (İS/TAN/BUL) filmin anlatısını oluşturan karakterler arasında benzerlik ya da farklılıklara göre bütüne (İSTANBUL) ilişkin değerlendirme yapılacaktır. Değerlendirme sonucunda her ne kadar filmin ana karakterlerinin dünyaca bilinen masal karakterlerinden hareketle üretilmişse de, yapı bozuma uğradığı ve yaşanılan uzama /süreme göre biçim değiştirdiği; yine birbirinden bağımsız olduğu düşünülen beş öykü karakterinin (parça), birbiriyle eklemlendiği (bütün) görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Greimas

PDF

___

Baydar, O.(2008). Bir Şehri Hatırlamak. Hande Öğüt (Haz.), Kadın Öykülerinde İstanbul içinde (s.131-135,) İstanbul: Sel Yay.
Çınar, A. (2013). Modernizm, Kent ve Toplum. Bursa: Emin Yay.
Çiçekoğlu, F. (2015). Şehrin İtirazı. İstanbul: Metis Yay.
Eyüboğlu, A. İstanbul’un Kaç Filmi Var. http://cadde.milliyet.com.tr/2015/02/25/YazarDetay/1318602/istanbul-un-kac-filmi-var-
Hızlan, D. (2011). Türkiye’deki Sosyal Değişimlerin Sembolü Olarak Edebiyatta İstanbul. Ahmet Emre Bilgili (Ed.). Şehir ve Kültür İstanbul içinde (s.251-291). İstanbul: Profil Yay.
Karakaşlı, K. (2008). An/Bul/İst. Hande Öğüt (Haz.), Kadın Öykülerinde İstanbul içinde (s.196-212). İstanbul: Sel Yay.
Kırel, S. (2004). Kent Çocukları. Nurçay Türkoğlu ve ark. ( Haz.) Kentte Sinema, Sinemada Kent içinde (s.175-185) İstanbul: Yeni Hayat Yay.
Köz. M. (2016). Şehir Mektupları- Ahmet Rasim. Hikmet Temel Akarsu ve Nevnihal Erdoğan (Haz.), Edebiyatta Mimarlık içinde (s.480-489). İstanbul: Yem Yay.
Lynch, K. (2014). Kent İmgesi, Çev: İrem Başaran. (6. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yay.
Öztokat Tanyolaç, N. (2005). Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, İstanbul: Multilingual Yay.
Öztürk, M. (2005). SineMasal Kentler. İstanbul: Don Kişot Yay.
Ünal. Ü. ve ark. (2005). Anlat İstanbul (film). İstanbul.
Pala. İ. (2011). İstanbul: Dizelerin ve Cümlelerin Müstesna Şehri. Ahmet Emre Bilgili (Ed.). Şehir ve Kültür İstanbul içinde (s.191-251). İstanbul: Profil Yay.
Püsküllüoğlu, A. (2002). Türkçe Sözlük. (4.Baskı) İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Yayınoğlu E. P. Susar, F. (2008). Kent, Görsel Kimlik ve İletişim, Kocaeli: Umuttepe Yay.