Dr.tayfun UTAŞ, Doç.dr.levent ÇİNKO, Yrd.doç.dr.gökhan IŞIL

5124

Hibrit İş özellikleri Kuramı Çerçevesinde İş Motivasyonu ve Üretim

Üretim kapasitesi ve verimliliğini arttırmak için iş gücünü oluşturan bireylerin motivasyonunun nasıl artabileceği konusu uzun yıllardır literatürde tartışılan bir konudur. Bu tartışmalar birçok yeni kuramın gelişmesine olanak tanımıştır. Hackman ve Oldham’ın iş özellikleri kuramı birçok işletmenin uyguladığı bir yöntem olmuştur. Ancak teknolojik ve toplumsal değişmelerin, insan psikolojisi üzerindeki etkileri göz önüne alındığında bu kuram yetersiz kalmıştır. İş stresi ve örgütsel bağlılık arasında anlamlı ilişki olduğundan söz edilebilir. Öz yeterlilik kavramı da değişen iş koşullarına karşın kişinin daha çok iş yapması ve kişiden beklenen işe karşı tutumu ve yapabilme inancıdır. Bilgisi az olup inancı yüksek olan ya da inancı az olup bilgisi yüksek olan çalışanlara sıkça rastlanmaktadır. Tüm bu içsel farklılıklar çerçevesinde, iş özellikleri kuramına giren bağlılık faktörünün hibrit iş özellikleri kuramına dönüşmesi sonucu, hibrit kavramına uygun çalışanın motivasyonunu arttırıcı yönde destek sağlamaktadır. Bu sayede motivasyon düşüklüğü olan çalışanın motivasyonuna olumlu yönde etkileyecek destek sağlanmaktadır. Sonuç olarak; iş özellikleri kuramı kapsamında birbirinden etkilenen tüm değişkenler göz önüne alınarak gerçekleştirilen bu çalışma, daha önce gerçekleştirilen ve daha az faktörlü açıklamaları hem doğrulamakta hem de ölçeğin, iş özellikleri modelinin %86’sını açıklaması açısından yeni ve bütünleyici bir yaklaşım sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler:

hibrit iş özellikleri, stres, örgütsel bağlılık, motivasyon

Hibrit İş özellikleri Kuramı Çerçevesinde İş Motivasyonu ve Üretim

The matter of how to increase the motivation of the individuals creating the labour force in order to increase the production capacity and efficiency is a matter which has been discussed in the literature for many long years. The said discussions had enabled many theories to evolve. Accordingly, the job characteristics theory of Hackman and Oldham became a method which has been implemented by many of the organizations, since today. However, when we take into account of the effects of technological and societal developments, this theory remains insufficient. It can be argued that there is a meaningful relationship among the work stress and organizational loyalty. Self-sufficiency concept is a concept which means to perform more work by the person under the changing business environment and it is expected from that person to perform that job as it is required to be with the relevant attitude and belief towards that job. It is frequently encountered with the employees who have less knowledge but high belief or with less belief and more knowledge. Within the framework of overall said internal differences, as a result of transformation of the loyalty factor within the scope of the job characteristics theory into hybrid job characteristics theory; the employees who are matching with the hybrid concept are supported in order to increase their motivations. Therefore, the employee who has low motivation is supported in a positive manner, in order to increase his/her motivation. Consequently, in this study which has been realized by taking into consideration of overall variants those are affecting from each other within the scope of job characteristics theory is verifying both the previously realized explanations with lesser factors and also offers a new and holistic approach in relation to explanation of 86% of the job characteristics model of the scale.
Keywords:

hybrid job specifications, stress, relatedness, motivation,

PDF

___

  • Alderfer, C. P. (1969). An empirical test of a new theory of human needs. Organizational behavior and human performance, 4(2), 142-175.
  • Armstrong, M. (2006). Performance management: Key strategies and practical guidelines.
  • Aşan, Ö.: (2001), “Motivasyon”, Yönetim ve Organizasyon, (Ed. Salih Güney), Nobel Yayınları, Ankara, 247, 225-255, http://dergi.sayistay.gov.tr/icerik/der88m5.pdf, 21 Ocak 2015).
  • Ataman, G.: (2001), “İşletme Yönetimi”, İstanbul, Türkmen Kitabevi.
  • Baltaş, A.: (2010), “Türk Kültüründe Yönetmek”, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Baltaş, Z.: (2011), “Kurum İçi Koçluk”, İstanbul: Remzi Kitabevi
  • Campion, M. A., & McClelland, C. L. (1991). Interdisciplinary examination of the costs and benefits of enlarged jobs: A job design quasi-experiment. Journal of Applied Psychology, 76(2), 186.
  • Campion, M. A., & McClelland, C. L. (1993). Follow-up and extension of the interdisciplinary costs and benefits of enlarged jobs. Journal of Applied Psychology, 78(3), 339.
  • Deci, E.L., Ryan, R.M.: (2000), “The"What" and "Why" of Goal Pursuits: Human Needs and The Self-Determination of Behavior”, Psychological Inquiry, 11, 227-268.
  • Demerouti, E., Bakker, A.B.: (2014), “Job Crafting, An Introduction to Contemporary Work Psychology”, Editörler: Maria C.W.Peeters, Jan de Jonge, Toom W. Taris, John Wiley & Sons, 414-415.
  • Eren, E.: (2001), “Yönetim ve Organizasyon”, 5. baskı. İstanbul, Beta Basım.
  • Griffin, R.W., McMahan, G.C.: (1993), “Job Design: A Contemporary Review and Future Prospects”, Los Angeles, CEO Publication.
  • Gürbüz, S. (2014). Kişi-Çevre Uyumu, Örgütsel Sosyalizasyon ve İş Dizaynı Uygulamaları, Örgütsel Davranış. Editörler: Ünsal Sığrı, Sait Gürbüz, 2. Baskı, İstanbul, Beta
  • Hackman, J. R., & Lawler, E. E. (1971). Employee reactions to job characteristics. Journal of applied psychology, 55(3), 259.
  • Hackman, J. R., Oldham, G., Janson, R., & Purdy, K. (1975). A new strategy for job enrichment. California Management Review, 17(4), 57-71.
  • Hackman, J.R., Oldham, G.R.: (1974), “The Job Diagnostic Survey: An Instrument for the Diagnosis of Jobs and the Evaluatıon of Job Redesign Projects”, Technical Report No. 4, Department of Administrative Sciences, Yale University, Mayıs 1974.
  • Hackman, J.R., Oldham, G.R.: (1975), “Development of the Job Diagnostic Survey”, Journal of Applied Psychology, 60; 159-170.
  • Hackman, J.R., Oldham, G.R.: (1976), “Motivation Through the Design of Work: Test of a Theory”, Organizational Behavior and Human Performance, 16; 250-279.
  • Hackman, J.R., Oldham, G.R.: (1980), “Work Re-Design”, Massachusetts, Addison-Wesley.
  • Herzberg, F.: (1974), “Motivation-Hygiene Profiles: Pinpointing What Ails The Organization”, Organizational Dynamics, 3(2); 18-29
  • Hulin, C. L., & Blood, M. R. (1968). Job enlargement, individual differences, and worker responses. Psychological Bulletin, 69(1), 41.
  • Koçel, T.: (2010), “İşletme Yöneticiliği”, 12. baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
  • Lawler, E. E. (1969). 3. Job design and employee motivation. Personnel Psychology, 22(4), 426-435.
  • Mann, F. C., & Hoffman, L. R. (1956). Individual and organizational correlates of automation. Journal of social issues, 12(2), 7-17.
  • Martin, P., Nicholls, J.: (1987a), “Creating a Committed Work-Force”, IPM, London, http://www.managementtoday.co.uk/ (12 Ocak 2015).
  • Martin, P., Nicholls, J.: (1987b), “HRM Practices and Employee Commitment Possibilities, Pitfalls and Paradoxes”, British Journal of Managment 1(3); 147-157, http://www.managementtoday.co.uk/ (12 Ocak 2015).
  • Martin, P., Nichols, J.: (1984), “How to Create Commitment”, Management Today, Kasım, 94-98, http://www.managementtoday.co.uk/ (12 Ocak 2015)..
  • Martin, P., Nichols, J. (1985), “How to Manage Commitment”, Management Today, Nisan, 56-57, 107, 110-112, http://www.managementtoday.co.uk/ (12 Ocak 2015).
  • Mathieu, J., Zajac, D. (1990), “A Review of Meta-Analysis of the Antecedents, Correlates and Consequences of Organizational Commitment'', Psychological Bulletin, Cilt 108, Sayı 2, 171-94, http://psycnet.apa.org/journals/bul/108/2/171/ (18 Ocak 2015)
  • Medcof, J.W., Hausdorf, P.A.: (1995), “Instruments to Measure Opportunities to Satisfy Needs, and Degree of Satisfaction of Needs, in the Workplace”, Cilt 68, Sayı 3, 193-208, Eylül 1995, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.2044- 8325.1995.tb00581.x/abstract (09 Aralık 2015).
  • Morgeson, F.P., Campion, M.A.F: (2003), “Work Design, Handbook of Psychology: Industrial and Organizational Psychology”, Editörler: W. Borman, D. İlgen, R. Klimoski, Cilt 12, New York, John Wiley, 2003, 426.
  • Morgeson, M. P., Humphrey, S. E.: (2008), “Job and Team Design: Towards a More Integrative Conceptualization of Work Design”, Research in Personnel and Human Resource Management, 27; 39-91.
  • Mowday, R.T., Porter, L.W., Steers R.M.: (1982), “Employee-Organization Linkages: The Psychology of Commitment, Absenteeism, and Turnover”, New York, Academic Press.
  • Muchinsky, P. M. (2006). Psychology applied to work: An introduction to industrial and organizational psychology. Cengage Learning.
  • Nicholson, N.: (2010), The Design of Work-An Evolutionary Perspective, Journal of Organizational Behavior, 31; 423-424.
  • Parker, S.K., Wall, T.D.: (2009), “İş Tasarımı: Geçmişten Ders Alma ve Yeni Bir Alan Belirleme”, Endüstri, İş ve Örgüt Psikolojisi El Kitabı: Personel Psikolojisi, Editörler: Neil Anderson, Deniz S. Öneş, Handan Kepir Sinangil, 1. Cilt, İstanbul, Literatür Yayıncılık.
  • Parker, S.K.: (2014), Beyond Motivation: Job and Work Design for Development, Health, Ambidexterity, and More, Annual Review of Psychology.
  • Parker, S.K.: (2014), Beyond Motivation: Job and Work Design for Development, Health, Ambidexterity, and More, Annual Review of Psychology.
  • Robbins, S.P.: (1996), “Organizational Behaviour: Concepts, Controversies Applications”, 7. baskı. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall International Inc.
  • Salancik, G. R., & Pfeffer, J. (1978). A social information processing approach to job attitudes and task design. Administrative science quarterly, 224-253.
  • Susman, G. I. (1973). Job enlargement: Effects of culture on worker responses. Industrial Relations: A Journal of Economy and Society, 12(1), 1-15.
  • Şenyiğit, G.: (2004), “Çalışma Hayatında Stres”, Verimlilik Dergisi, Ankara, MPM yayını, Temmuz 2004, 104.
  • Taber, T. D., & Taylor, E. (1990). A review and evaluation of the psychometric properties of the Job Diagnostic Survey. Personnel psychology, 43(3), 467-500.
  • Tims, M., Bakker, A.B., Derks, D.: (2013), “The Impact of Job Crafting on Job Demands, Job Resources and Well-Being”, Journal of Occupational Health Psychology, 18(2); 230-231.
  • Turner, A. N., & Lawrence, P. R. (1965). Industrial jobs and the worker. Harvard Univ.
  • Utaş, T.: (2001), “Yalın Üretimde Toplam Verimli Yönetim ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi SBE, İşletme Fakültesi Üretim Yönetimi Ana Bilim Dalı, İstanbul, 2001.
  • Walker, C. R., & Guest, R. H. (1952). The man on the assembly line.
  • Wall, T. D., Jackson, P. R., & Mullarkey, S. (1995). Further evidence on some new measures of job control, cognitive demand and production responsibility. Journal of organizational behavior, 16(5), 431-455.
  • Wrzesniewski, A., Dutton, J.E.: (2001), “Crafting A Job: Revisioning Employees as Active Crafters of Their Work”, Academy of Management Review, 26(2); 179-180.
Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Yayıncı: Denta Florya ADSM Limited Company
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Türkiye’de Fisher Hipotezinin Geçerliliğinin Sınanması

Levent ÇİNKO

Akıllı Kent İdealine Ulaşmada Açık Verinin Rolü

Emrah AKDAMAR

Hibrit İş özellikleri Kuramı Çerçevesinde İş Motivasyonu ve Üretim

Dr.tayfun UTAŞ, Doç.dr.levent ÇİNKO, Yrd.doç.dr.gökhan IŞIL

Bankacılıkta Alternatif Dağıtım Kanalları Kullanımı: TBB Üyesi Bankalar Üzerine Bir Analiz

Mustafa Tevfik KARTAL