Ege Bölgesi Tahtacılarına Ait Müzikal Unsurlar: Nefesler Ve Semahlar Aydın İli Örneği

Dünya üzerinde var olan toplumları birbirine bağlayan ve farklı desenleri ile çeşitlendiren en önemli unsurlardan birisi kültürdür. Kültür geçmişten günümüze toplumların yaşamlarıyla yoğrulan, geleneklerin, ahlaki değerlerin ve toplumsal yaşanmışlıkların bir bütünü ve süzülerek gelen özüdür. Her toplumun kendine özgü ahlaki değerleri, yaşam kriterleri ve gelenekleri olduğu gibi her toplumun benimsediği ve tüm toplumlar tarafından katkılarla oluşturulan genel bir kültür anlayışı da geçmişten günümüze yer almaktadır. “Tahtacı” sözcüğü Osmanlı’dan beri orman işçiliği yapan ve kimliği “Alevi” olan gruplar için kullanılmaktadır. Genel kabule göre bu adlandırma yapılan bir işin, mesleğin adı olmaktan çok, ağırlıklı olarak yaşanan bir inancı ifade etmektedir (Biçen: 2005). Türkçede “ağaç kesen, tahta biçen ve kereste işleriyle uğraşan kimse” anlamına gelen Tahtacı ve bir meslek adı olan tahtacılık, zamanla kendilerine özgü bir mezhep inanışının varlığına inanan bu topluluğu karşılar duruma gelmiştir. Tahtacı adına yazılı kaynaklarda ilk olarak 16. yüzyıla ait Osmanlı tapu tahrir defterlerinde arşiv vesikalarında “cemaat-i tahtaciyan” şeklinde rastlanmaktadır (Çıblak: 2005). Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı betimsel bir çalışmadır. Araştırmaya veri sağlamak amacıyla yapılandırılmış görüşme formu uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini, Ege bölgesinde yerleşmiş Muğla, İzmir, Denizli ve Aydın çevrelerindeki Tahtacı Türkmen toplulukları ve topluluğa önder olmuş “Dede”ler  (önder, yol gösteren kişiler) ve Cem törenlerinde nefes ve semahlara eşlik eden “Güvender” (Sazender, Sazandar, Zakir, Sazcı, Çalgısıyla nefeslere ve semahlara yol gösteren, eşlik eden kişi) ile adı geçen Tahtacı geleneklerine ait bilinmeyen “Nefesler ve Semahlar” oluşturmaktadır

___

  • Biçen, Hüseyin Yüksel.(2005). İnanışları ve Gelenekleriyle Tahtacılar, Ankara: Tek Ağaç Yayıncılık.
  • Çıblak, Nilgün.(2005). Mersin Tahtacıları, Ürün Yayınları.
  • Kaemmer, John Edmund.(1993). Music in Human Life: Anthropological Perspectives on Music, University of Texas Press.
  • Karasar, Niyazi.(1991). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Sümer, Faruk.(1980). Oğuzlar (Türkmenler), Tarihleri, Boy Teşkilâtı, Destanları, İstanbul: Ana Yayınları.
  • Tamay, Sedat.(2009). Tahtacı Semahları ve Mengi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yılmaz, Abdurahman.(1948). Tahtacılarda Gelenekler, Ankara: CHP Halkevleri Yayınları.
  • Yörükan, Yusuf Ziya.(2002). Anadolu’da Alevîler ve Tahtacılar, Ankara: KB Yayınları.