Dilek ALTAŞ, Selay Giray Yakut, Özlem YORULMAZ

Araştırma – Geliştirme’ye Bütçe Ayıran Şirketlerin Çok Değişkenli İstatistiksel Teknikler İle Analizi

Bu çalışmanın amacı son üç yılda pazar araştırması da dahil olmak üzere araştırma geliştirmeye (AR-GE) bütçe ayıran şirketlerin yapısının çeşitli açılardan incelenmesidir. Bu inceleme sonrasında ilgili şirketlerin karşılaştıkları engeller üzerinde durulmuştur. Araştırma kapsamında araştırma geliştirme faaliyetlerine bütçe ayıran şirketlerin yapısı sektör, şirket büyüklüğü, üst yöneticinin deneyimi, eğitimi ve cinsiyeti bağlamında incelenmiştir. Çalışmada kullanılan veri seti Dünya Bankası verileridir. Çalışma kapsamında yer alacak başlıca değişkenler literatür göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. İlgili değişkenler kategorik veri şeklinde ölçülmüş olduğundan Kategorik (Optimal Ölçeklemeli) Regresyon ve Çoklu Uyum Analizi uygulamaları ile bulgulara ulaşılması tercih edilmiştir. Veri setine uygulanan Kategorik (Optimal Ölçeklemeli) Regresyon (CATREG) metodu sonucunda ulaşılan model genel olarak anlamlıdır (ANOVA F sig. = 0,00). Şirketlerin son üç yılda pazar araştırması da dahil olmak üzere araştırma geliştirme faaliyetlerine bütçe ayırıp ayırmadığını gösteren değişken üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu belirlenen değişkenler sektör, şirket büyüklüğü ve üst yöneticinin deneyimi ve eğitimi değişkenleri (sig.= 0,000) olmuştur. Bağımlı değişken olarak alınan Araştırma – Geliştirme (AR-GE) değişkeni üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkiye sahip değişkenlerin belirlenmesinin ardından, ilgili değişkenler seçilerek Çoklu Uyum Analizi uygulamasına başvurulmuş; "ARGE faaliyetlerine bütçe ayırma" kategorisine en yakın konumlanan kategorilerin üst yöneticinin eğitimi değişkeninin "üniversite", "yüksek lisans" ve "doktora" kategorileri ve ayrıca şirket büyüklüğü değişkeninin "büyük" kategorisi olduğu görülmüştür. Özetle, büyük ölçekli şirketlerde üst düzey yöneticinin eğitim düzeyi üniversite ve üzerine çıktıkça AR-GE'ye bütçe ayrıldığı saptaması genel bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

AR-GE, Kategorik Regresyon, Çoklu Uyum Anal

PDF

___

Altaş, D., & Giray, S. (2013). Dünyadaki En Önemli Sorun Algısının Optimal Ölçeklemeli Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler İle İncelenmesi, Öneri, 10 (39), 135-142.
Altın, O., & Kaya, A. A. (2009). Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensel İlişkinin Analizi. Ege Akademik Bakış, 250-260.
Altıntaş, H., & Mercan, M. Ar-Ge Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Panel Eşbütünleşme Analizi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(2), 345-376.
Cengiz, D. (2008). Kategorik Regresyon Analizi ile Öğrencilerin Benlik Algılarını Etkileyen Özelliklerin Belirlenmesi. Öneri, 8 (29), s.193-198.
Çalıpınar, H., & Bac, U. (2007). KOBİ’lerde İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler ve Bir Alan Araştırması. Ege Academic Review, 7(2), 445-458
Gifi, Albert. (1996). Nonlinear Multivariate Analysis. Nonlinear Multivariate Analysis. 3. Edition. Chichester: John Wiley&Sons Publication, s.175.
Giray, S. (2011). Doğrusal Olmayan Kanonik Korelasyon Analizi ve Yaşam Memnuniyeti Üzerine Bir Uygulama. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Göçer, İ. (2013). Ar-Ge Harcamalarının Yüksek Teknolojili Ürün İhracatı, Dış Ticaret Dengesi ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri. Maliye Dergisi, 165(2), 215-240.
Jan de Leeuw ve Patrick Mair(2007). “Homogeneity Analysis in R: The Package Homals”, http://preprints.stat.ucla.edu/525/homalsR.pdf , s.2-3.
Kılıç, C., Bayar, Y., & Özekicioğlu, H. (2014). Araştırma Geliştirme Harcamalarının Yüksek Teknoloji Ürün İhracatı Üzerindeki Etkisi: G–8 Ülkeleri İçin Bir Panel Veri Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44, 115-130.
Meltem Tuna, “Parametrik Olmayan Çok Değişkenli Analiz Tekniği: Homojenleştirme Analizi”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 1999), s.42.
Meulman, J.J., Heiser, W.J. SPSS Categories 11.0. (http://priede.bf.lu.lv/grozs/Datorlietas/SPSS/SPSS%20Categories%2011.0.pdf).
Mustafa Aytaç ve Nuran Bayram, “Çoklu Karşılık Getirme Analizi ve Öğretim Elemanları Üzerinde Bir Uygulama”, DİE: İstatistik Araştırma Sempozyumu, Ankara, 2001, http://idari.cu.edu.tr/sempozyum/bil30.htm , s.39-41.
Oktay, M. (1998). Ar-Ge Yapan KOBİ'ler Açısından Türkiye'deki Ar-Ge Ortamı Üzerine Bazı Tespitler. İSO.
Örücü, E., Kılıç, R., & Savaş, A. (2011). KOBİ’lerde İnovasyon Stratejileri ve İnovasyon Yapmayı Etkileyen Faktörler: Bir Uygulama.
Özcan, B., & Arı, A. (2014). Araştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Maliye Dergisi, 166(1), 39-55.
Özer, M., & Çiftçi, N. (2009). Ar-Ge Harcamaları Ve İhracat İlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 39-49.
Tiryakioğlu, M. (2006). Araştırma Geliştirme-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Seçilmiş OECD Ülkeleri Üzerine Uygulama. Yüksek Lisans Tezi), Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 15.
Ünal, T., & Seçilmiş, N. (2013). Ar-Ge Göstergeleri Açısından Türkiye ve Gelişmiş Ülkelerle Kıyaslaması. İşletme Ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 1(1), 12-25.
Zerenler, M., Türker, N., & Şahin, E. (2007). Küresel Teknoloji, Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Ve Yenilik İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(17), 653-667