Yeşilçam Sineması’nda Şiirsellik Arayışı

Sessiz dönem Avrupa sinemasında, edebiyattaki düzyazı ve şiir türleri arasındaki ayrıma benzer bir ayrım olduğu fikri ilk kez gündeme gelmiş, “şiirsel film” kavramı ortaya atılmış; çok sayıda film çekilse de kavram üzerine tanım birliği kurulamamıştır. Bu makalede ‘’Yeşilçam sinemasında şiirsel üslubun izlerine rastlamak mümkün mü?‘’ sorusundan yola çıkılarak, geçmişten günümüze sinema ve şiir etkileşimini konu alan çalışmalar sıralanmış, önemli yönetmen ve kuramcıların şiirsel film üzerine son derece öznel olan görüşlerinden yararlanılarak kavramsal çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır. Sinema yazarlarının ve akademisyenlerin şiirsel üsluplarına değindikleri Yeşilçam filmleri örneklendirilmiş; 1960’ların ilk yarısında arka arkaya çekilen bu filmlerin bazı ortak özellikleri olduğu görülmüş; Yeşilçam’da şiirsel film üslubu kurma çabası önündeki engeller tartışılmıştır. Sevmek Seni (Cengiz Tuncer, 1965) filmi analiz edilmiş; şiirsel film üzerine çalışmalarla büyük ölçüde örtüştüğü ve erken tarihli nadir bir “şiirsel Yeşilçam filmi” örneği olduğu ileri sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Şiirsel Film, Şiirsellik, Yeşilçam Sineması

PDF

___

Akalın, Nur (2006) Şehir Filmleri Attila İlhan, İstanbul: +1 Kitap
Akser, A. M. (2001). Ulusallık Arayışında Bir Yaratıcı: Metin Erksan’ın Sevmek Zamanı (1965). Der. Deniz Derman. Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler, 1, İstanbul: Bağlam
And, Metin, (1985) Geleneksel Türk Tiyatrosu: Köylü ve Halk Tiyatrosu Gelenekleri, Ankara: İnkılap
Asiltürk, Cengis, (2006) Sinemada Şiirsel Anlatım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Balcı, Dilara (2014) Feyzi Tuna: Her Film Bir İmtihandı, İstanbul: Agora Kitaplığı
Başgüney, Hakkı (2013) Türk Sinematek Derneği –Türkiye’de Sinema ve Politik Tartışma, İstanbul: Libra Kitap
Batur, Ayşe Lucie (2014) “Toplumsal Değişimler Ekseninde Türk Sineması” Sinemada Bir Asır (İçinde) Ed: Ş. Abdurrahman Çelik, Ankara :Altın Portakal Uluslararası Film Armağan Kitabı
Berktaş, Esin (2010) 1940’lı Yılların Türk Sineması, İstanbul: Agora Kitaplığı
Chaudhuri, Shonini and Howard Finn (Spring, 2003) The Open Image: Poetic Realism And The New Iranian Cinema, Screen. 44 ( 1), 38-57
Coşkun, Esin (2011) Dünya Sinemasında Akımlar, Phoenix: Ankara
Çalışkan, Adem, (2010) “Ana Çizgileriyle Cumhuriyet Devri Şiirine Teorik Bir Yaklaşım (1923-1960)” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / cilt.3 Sayı 10, 140-199
Çekiç, Köksal, Selma. (Aralık, 2007) “Sinema Sanatı ve Öyküleme”, Dünya Edebiyatları Araştırma ve İnceleme Ortak Kitabı, Haz: Cengiz Ertem, Cilt: I/XX, 187-195
Egea, Juan F. (Spring, 2007) Poetry and Film: El Sol Del Membrillo and Los Amantes Del Circulo Polar, Hispanic Review, University of Pennsylvania Press, 159-180
Eşli, Meral Özçınar (2012) Türk Sinemasının Felsefi Arka Planı, İstanbul: Doruk Yayımcılık
Güçhan, Gülseren (1992) Toplumsal Değişme ve Türk Sineması, Ankara: İmge Kitabevi
Karadoğan, Ali (2018) Modernist Estetik: Türkiye’de Sanat Sineması Tarihine Giriş, Ankara: De Ki
Kırel, Serpil (2005) Yeşilçam Öykü Sineması, İstanbul: Babil Kitaplığı
Koivumaki, Marja-Ritta (2016) Dramaturgical Approach in Cinema –Elements of Poetic Dramaturgy in A. Tarkovsky’s Films, Finland: Aalto ARTS Books
Luzzi, Joseph (2014) A Cinema of Poetry, A Cınema Of Poetry: Aesthetics of the Italian Art Film, Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press
Martinec, Thomas (2009) ‘Some kind of film-poem’: the poetry of Wim Wenders’ Der Himmel Über Berlin/Wings of Desire, Studies in European Cinema Volume 6 Numbers 2&3, 165-178
Onaran, Alim Şerif (1994) Türk Sineması 1. Cilt, Ankara: Kitle Yayınları
Onaran, Alim Şerif (1990) Lütfi Ö. Akad, İstanbul: Afa Yayınları
Özgüç, Agah, (2005) Türlerle Türk Sineması Dönemler/Modalar/Tiplemeler, İstanbul: Dünya Kitapları
Özsoy, Mehtap (2017) ‘’Şiirsel Sinema: Andrey Tarkovski - John Gianvito’’ SineFilozofi Dergisi, Sayı:3, 171-173Ses Sanatçılar Ansiklopedisi (1970), İstanbul: Tildruk Matbaacılık
Scognomillo, Giovanni (2003) Türk Sinema Tarihi, İstanbul: Kabalcı
Sözen, Mustafa Fazıl, (Haziran, 2009) “Doğu Gelenekleri ve Türk Sinemasının Aidiyeti”, Bilig - Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 131-152
Tuncer, Cengiz (1966) Sevmek Seni, İstanbul: Habora
Türkoğlu, Nurçay, (2014) “Türk Sinemasında Geçiş Dönemi: 1939-1950 Yılları Arasında Neler Değişti?” Sinemada Bir Asır (İçinde) Ed: Ş. Abdurrahman Çelik, Altın Portakal Uluslararası Film Armağan Kitabı, Ankara
Uslu, Günevi, Evren, (2007) “Metin Erksan Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik Ve Bunun Filmlerine Yansıması”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Verstraten, Peter, (2012)‘’A Cinema of Modernist Poetic Prose: On Antonioni and Malick’’, Image&Narrative, Vol: 13, Sayı:2, 117-132
Yıldırım, Tunç, (Fall, 2014) “Metin Erksan’ın Sevmek Zamanı Filminin Eleştirel Alımlaması”, Global Media Journal: TR Edition 5 (9), 352-371
http://www.sinematurk.com/kisi/1222-cengiz-tuncer/ (01.12.2018)