Oğuzhan HAKKOYMAZ, MUSTAFA ÖNDER, Sait GEZGİN

Konya ekolojik şartlarında yazlık mercimek çeşitlerinin adaptasyonu ve bor toksitesine tepkilerinin belirlenmesi

Selçuk Üniversitesi Alaeddin Keykubat Kampüsü'nde bulunan Ziraat Fakültesi deneme tarlalarında 2004 yılında kurulan bu araştırma, kuru şartlarda mercimek çeşitlerinin adaptasyonu ve bor toksitesine tepkilerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. "Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller" deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulan bu araştırmada, ana parsellere çeşitler (Sultan, Emre-20, Malazgirt-89, Erzurum-89, Ali Dayı ve Meyveci-2001) alt parsellere bor dozları ( $B_0$: kontrol, $B_1$: 1.25 kg B/da, $B_2$ : 3.75 kg B/da) yerleştirilmiştir. Araştırmada çeşitlerin ortalaması olarak en yüksek tane verimi 102.20 kg/da ile $B_1$ dozu uygulanan parsellerden, bor dozlarının ortalaması olarak en yüksek tane verimi ise 120.39 kg/da ile Erzurum-89 çeşidinden elde edilmiştir. Farklı bor dozlarının tane verimi, dal sayısı, sap verimi, protein verimi, biyolojik verim ve hasat indeksi üzerine etkisi istatistiki bakımdan önemli olurken, bakla sayısı, bin tane ağırlığı, bitki boyu, ham protein oranı ve tanede bor üzerine etkisi önemli bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

verim ögeleri, verim, bor, tane, protein, mercimek, uyum, kuru koşullar, toksisite

The adaptation of the summer lentil varieties and determining the effect to boron toxic in konya ecological conditions

This research was conducted to determine the effects of different boron levels on adaptation of lentil varieties in 2004 growing season under Konya ecological conditions in Agricultural Faculty experiment field of Selcuk University Alaeddin Keykubat Campus. The experiment was designed according to "Split Plots on Randomized Complete Blok" with four replications, the varieties (Sultan, Emre-20, Malazgirt-89, Erzurum-89, Ali Dayı and Meyveci-2001) were put into place to main plots of land and boron doses ( $B_0$: control, Bt: 1.25 kg B/da, $B_2$ : 3.75 kg B/da) were put into place to sub plots, respectively. In this research, as the mean of varieties, the highest grain yield (102.20 kg. $da^{-1}$ ) was obtained from applications ofBb In the same way, as the mean of boron doses, the highest grain yield (120.39 kg. $da^{-1}$ ) was obtained from Ezurum-89 variety. As a result, the effects of different boron doses grain yield, number of branches, stem yield, protein yield, biological yield and harvest index were found significant differences but the effects of boron doses on the number of pods, thousand seed weight, plant height, crude protein rate and boron in grain was not found important.

Keywords:

yield components, yields, boron, grain, protein, lentils, adaptation, dry conditions, toxicity,

PDF

___

Akçin, A., 1988. "Yemeklik Tane Baklagiller Ders Kitabı" Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 8, 270 s., Konya.
Anonymous, 2003. DTM-EBİM Kayıtları. Anonymous, 2004. Konya Tarım İlMüdürlüğü Kayıtları.
Assunçao H., Macherenhas A., 1998. Dry Bean Response To Doses of Boron in Winter And Spring Plantings. Bragantia Campinas. 57 (2).387-92.
Bayrak, H., Önder, M. Ve Gezgin., S., 2002. Bor Uygulamasının Nohut Çeşitlerinde (Cicer arietinum L) Verim ve Bazı Verim Unsurlarına Etkileri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Konya.
Bresanı, R., 1973. Legumes İn Hunain Dietes And How They Might Be improved. Ed.: MILNER,M., Nutritional improvement Of Food Legunes By Breeding. New-York, 10017, 389 s.
Carpena, R.O., Esteban, E., Sarro, M,J., Penalose J., Grate, A., 1999. Departomento.de Qimuca Facultad de Ciencies. Unıversitad. Automona de Madrid. 28049, Madrid Spain.
Çiftçi, C.Y., 2004. Dünyada ve Türkiye'de Yemeklik Tane Baklagiller Tarımı, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Yayınlar Dizisi No: 5, 32-34 s., ANKARA.
Dell, B., Huang L., 1997. Physiological Response Of Plant To Low Boron. School of Biological and Enviromental Sciences, Murdoch University, Perth 611997 Austuralia.
Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. Ve Gürbüz M.S., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatiksel Metotları 2). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1021, Ders Kitabı No: 295, Ankara.
Geçit, H.H., 1986. Tarla Bitkileri Kitabı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 987, Ankara.
Gezgin, S., Dursun, N., Hamurcu, M., Harmankaya M.,Önder, M., Topal, A., Soylu, S., Akgün, N., Yorgancılar, M., Ceyhan, E., Çiftçi, N., Acar, B., Gültekin, L, Şeker, C, Babaoğlu, M., 2001. Boron Content of Cultivated Soils and Central-Southern Anatolia And Relation With Soil Properties And Irrigation Water Quality.
Güneş, A., Alparslan, M., Özcan, H., Çıkıllı Y., 1988. Türkiye de Yaygın Olarak Yetiştirilen Mısır Çeşitlerinin Bor Toksitesine Duyarlılıkları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü 06110 Ankara.
Işık, Y., 1992. Konya Ekolojik Şartlarında Azotlu Fosforlu Gübre Uygulamaları Ve Bakteri Aşılamanın, Nohut Çeşitlerinin Tane Verimi, Tanenin Kimyasal Kompozisyonu Üzerine Etkisi. Konya Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Yayınları, Konya.
Kaçar, B., 1984. Bitki Besleme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 899 1984 Ankara.
Kirg, G., And Lorenagan, J.F., 1988. Functional boron requrement leaf expansion and its use as a critical value diognosis of boron deficiency in soybean. Argon J 80 758 - 762.
Li, C, Yuan, H., Zhang, Y., And Zhang, F., 1997. Growth Of Lateral Buds Versus Changes Of Endogenus İndoleacetic Acid And Zeatin Ri-boside Content İn Pea Plants Under Boron Deficiency. Department Of Plant Nutrition; China Agrocultural University. Beijing .100094.P.R. 1997 China.
Li., Y., Liang, H., 1997. Soil Boron Content And Effects Of Boro Application On Yields Of Maize, Rice Sugarbeet. Soil and Fertilizer Institute. Heilongj'iang Acedemy of Agricultural Sciences: Harbin P.R. China.
Marschner, H., 1986. Mineral Nutrition Of Higher Plants. Acedemic Pres Arcourt Brace Jovonic, Publishers.
Muhr, G.R., 1940. Available boron as effected By Soil Tratment , Soil Sci, Soc. Amer. İne. Madison Visconsin Noppakoonwong, R.N., Rerkasem, B., Bell, R.W., And Dell, B., Loneragan, J.F.,1993. Multiple Croping Centre. Faculty of Agriculture Chaing Mai Univesty 50200 Thailland.
Saint-Clair, P.M., 1972. Responses Of Lens esculenta Moench To Controlled Environmental Factor. H. Weenmen-ZoneN.V. Wageningen 84 s.
Sakal, R., Singh, A.P. And Sinha, R.B., 1988. Differential Reaction of Lentil Varieteis To Boron Application İn Calcareous Soil. LENS Newsletter 15(1), 27-29.
Sakal, R., Sinha, R.B., Singh, A.P., and Bhogal, N.S., 2000. Response of some rabi pulses to boron, zinc and sulphur application in farmer's field. Fertilizer News, 43(11): 37, 39-40.
Şehirali, S., 1988. "Yemeklik Tane Baklagiller Ders Kitabı", Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 1089, Ders Kitabı No: 314, 402-413 s., Ankara.
Sinha, R.B., Sakal, R., Singh, A.P. And Bhogal, N.S., 1991. J. Indian Soc. Soil Sci. 39: 118-122.
Singh, A.P., And Nayyar, V.K, 2004, 23-25 February 2004, Transfer of Scientific Knowledge to Usable Field Practices, Indian Council of AgriculturalRe-search (ICAR), Ifa International Sympostum on Micronutnents, New Delhi, India.
Srivastava, S.P., Bhandari, T.M.S, Yadav, C.R., Joshi, M. And Erkesine, W., 2000. Boron Deficiency in Lentil Yield Loss And Geographic Distribution İn A Germplasm Collection. Rampur Research Station. Research Slation P.O. Rampur Narayani Zone: Chitvan Nepal. Plant And Soil 219: 147-151.
Takkar, P.N., Singh, M.V. And Ganeshamurthy, A.N., 1997. In Plant nutrient needs, supply,efficiency and policy issues: 2000-2025, (Kanwar, J.S. and Katyal, J.C. Eds.), NAAS, New Delhi.
Tosun, O., Eser, D., 1975. Buluşlar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı 1974.24 (3-4): 502-512.
Vincent, J.N., 1974. Root-Nodule Symbioses With Rhizobium. Ed.: QUISPEL, A., The Biology Of Nitrogen Fixation. American Elsevier Publishing Comp., New-York, 769 s.
Yaman, Y., 1996. Mercimek Çeşitlerinde (Lens esculenta Moench) Ekim Zamanları ve Sıra Arası Uygulamalarının Verim, Verim Unsurları Ve Kalite Üzerine Etkileri, S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Yau, S.K., And Erskine, W., 2000. Diversity of Boron-Toxicity Tolarance In Lentil Growth and Yield. American University of Beriut, Faculty of Agricultural and Food Sciences. . P. O. Box 11-236. Beriut. Lebanon.