Gidya ve linyit uygulamalarının toprakta bazı enzim aktiviteleri üzerine etkileri

Bu çalışmada, %1, 2, 4 ve 8 dozlarında kömürlü gidya (KG), humuslu gidya (HG) ve ham linyit (L) materyallerinin toprağın N, C, P ve S döngülerinde görev alan enzim aktiviteleri (üreaz, B- glikozidaz, alkali fosfataz ve aryl-sülfataz) ve organik madde (OM) kapsamları üzerine etkileri 180 günlük laboratuar inkübasyon denemesinde değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, her üç materyalin uygulandığı topraklarda belirlenen enzim aktiviteleri doza ve zamana bağlı olarak artış göstermiş olup, bu artış inkübasyonun son periyoduna kadar devam etmiştir. Tüm zamanlarda bütün uygulama konularında enzim aktivite değerleri kontrol toprağının enzim aktivite değerlerinden yüksek bulunmuştur. Her üç materyal kendi aralarında kıyaslandığında, en yüksek üreaz, B- glikozidaz ve alkali fosfataz aktivite değerleri KG> L > HG şeklinde, aryl-sülfataz aktivitesi ise KG> HG > L şeklinde belirlenmiştir. Buna göre, KG toprak enzim aktivitelerini HG ve L 'e göre daha fazla etkilemiştir. Üç materyal de artan doza bağlı olarak toprağın OM miktarlarını kontrol topraklarına göre artırmış olup, toprakların OM kapsamları ile enzim aktiviteleri arasında önemli pozitif korelasyon belirlenmiştir (P>0.001). Elde edilen bulgular kömürlü gidya 'nın tarımsal amaçlı kullanımlar açısından daha avantajlı olabileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

toprak enzimleri, toprak analizleri, gidya, toprak organik materyali, enzim aktivitesi, linyit

Effects of gyttja and lignite on some enzyme activities of soıl abstract

In this study, the effects ofGyttja (coal gyttja-CG and humus gyttja-HG) and lignite (L), amended at the rates ofl, 2, 4 and 8 % on activities of key enzymes (urease, B- glucosidase, alkaline phosphatase and aryl-sulphatase) involved in the N, C, P and S cycles and organic matter content of soils (SOM) were evaluated within a 180 days in situ experiment. According to the results, it was found that the enzyme activities increased with increasing rates of organic materials applied. Among the results obtained from different treatments, the results of urease, /?- glucosidase and alkaline phosphatase were ranked in order of CG>L>HG and while the results of aryl-sulphatase was in order of CG>HG>L. Based on these results, CG amended soils showed higher values in terms of selected biological properties than HG and L. SOM content increased with increasing rates of three organic materials amended. The positive correlation between the amount of SOM and enzyme activities were found statistically significant at 0.V01 levels. In the light of our results, coal gyttja seemed to be better alternative for agricultural use.

Keywords:

soil enzymes, soil analysis, gyttja, soil organic matter, enzyme activity, lignite,

PDF

___

Akyıldız, R., 1979. "Afşin-Elbistan Linyit Kömürü Havzası Gidyaları'nın Bölge Tarım Topraklarının Fiziksel Özelliklerine Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara Üniversitesi, Ankara.
Azam, F. ve Malik, K.A., 1985. "Transformations of Leptochloafusca and Sesbania acukata in soil under different conditions". Pak. J. Soil Sci. 1: 3-13
Bouyoucos, G.J., 1951. "A Recalibration of Hydrometer for Marking Mechanical Analysis of Soil". Agronomy Journal. 43: 434-439.
Bremner, J.M., 1965. "Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties". Ed. A.C.A. Black. Amer. Soc. of Agron. Inc. Pub. Agron. Series, No. 9, Madison, Wisconsin. 400 S., USA.
Dick, R.P., Myrold, D.D. ve Kerle, E.A., 1988. "Microbial Biomass and Enzyme Activities in Compacted and Rehabilitated Skid Trial Soils". Soil Sci. Soc. of America J. 52 (2): 512-516.
Eivazi, F. ve Tabatabai, M.A., 1990. "Factors Affecting Glucosidase and Galactosidase Activities in Soils". Soil Biol. and Biochem. 22: 891-897.
Ergönül, Y., 1979. "Afşin-Elbistan Linyit Kömürü Havzasından Elde Edilen Gidyaların Tarımda Kullanma Olanakları Üzerinde Bir Araştırma". Afşin-Elbistan Kömür Havzasında Sondajlama Kuyularının Jeoloji Etüt Raporu. S. 40, Ankara.
Erol, A., 1992. "Gidya Materyalinin Azotun Bitkiye Yarayışlılığma ve Bitki Gelişimine Etkisi".Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Garcia, C. ve Hernandez, T., 1996. "Effect of Bronıecil and Sewage Sludge Addition on Soil Enzymatic Activity". Soil Sci. and Plant Nutrition. 42 (1): 191-195..
Goh,K.M. ve Reid, M.R., 1975. "Molecular Weight Distribution of Soil Organic Matter As Affected By Acid Pre-Treatment and Fractionation into Humic ; and Fulvic Acids". J. Soil Sci. 26, 207-222.
Hoffman, G.G. Ve Teicher, K., 1957. "Das Enzyme System Uhserer. Kultur Boden 7, Proteçsan 11". Zeit schrift Für Pfalanzone-Nahrrung und Bodenkunde. 77 (122), Bond.
Jackson, M.L., 1962. "Soil Chemical Anlysis Prentice" Hall. Inc. Cliffs. USA. Kaya, Z., 1982. "Çukurova Bölgesinde Yaygın Bazı Toprak Serilerinde Fosforun Statüsü ve Toprak-Bitki Sistemindeki Dinamiği. Doçentlik Tezi (Basılmamış). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Kimura, M. ve Salam, A.K., 2000. "Effects of Land-Use Change and Different Land-Use Systems on Soil Enzymatic Activities. Innovative soil plant systems for sustainable agricultural practices". Proceedings of an international workshop, İzmir.
Kural, O., 1978. "Türkiye Linyitlerinde Humik Asit Dağılımının İncelenmesi". İ.T.Ü. Maden Fakültesi, Maden Müh. Böl, Doktora Tezi (Basılmamış). İTÜ, İstanbul.
Lindsay, W.L. ve Norwell, W.A. 1978. "Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and, copper". Soil Sci. Soc. Amer. J. 42(3): 421-428.
Martens, D.A., Johanson, J.B. ve Frankenberger, W.T., 1992. "Production and Persistence of Soil Enzymes with Repeated Additions of Organic Residues". Soil Sci. 153:53-61.
Moreno, J.L., Hernandez, T. ve Garcia, C. 1999. "Effects of a cadmium-contaminated sewage sludge compost on dynamics of organic matter and microbial activity in an arid soil". Biol. Fertil. Soils. 28: 230-237
Mühürdaroğlu, T. ve Haktanır, K., 1994. "Şlempenin Topraklarda Biyolojik Aktivite ve Kimyasal Nitelikler Üzerine Etkilerinin Saptanması". Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Ens. Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış).
Nannpieri, P., Muccini, L. ve Ciardi, C, 1983. "Microbial Biomass and Enzyme Activities: Production and Persistence". Soil Biol. Biochem. 15 (6): 679-685.
Naseby, D.C. ve Lynch J.M., 1997. "Rhizopshere Soil Enzymes As Indicators of Perturbation Caused By Enzyme Substrate Addition and Inoculation of A Genetically Modified Strain of Pseudomonas Fluo-rescens on Wheat Seed". Soil Biology & Biochemistry. 29:1353-1362.
Olsen, S.R., Cole, V., Watanabe, F.S. ve Dean, L,A., 1954. "Estimation of Available Phosphorus in Soils By Extraction with Sodium Bicarbonate". U.S. Dept. of Agr. Cir. 939. Washington, D.C.
Okur, N. ve Çengel, M., 1995. "Tarımsal kökenli organik atıklar (Prina, Cibre ve Karasu) ile çöp gübresinin toprak solunumu ve bazı toprak enzimleri üzerine etkileri". İlhan Akalan Toprak ve Çevre Sempozyumu, cilt 2, s 168-178, Ankara.
Organo Mineral Gübre Yönetmeliği, 2004. "Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral, Özel, Mikrobiyal ve Enzim İçerikli Organik Gübreler ile Toprak Düzenleyicilerin Üretimi, İthalatı, İhracatı, Piyasaya Arzı ve Denetimine Dair Yönetmelik". Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarih: 04.05.2004 ve Sayı: 25452.
Pascual, J.A., Garcia, C. ve Hernandez, T., 1999. "Lasting microbiological and biochemical effects of the addition of municipal solid waste to an arid soil". Biol. Fertil. Soils. 30: 1-6.
Perucci, P. 1992. "Enzyme activity and microbial biomass in a field soil amended with manucipal refuse". Biol.. Fertil. Soils. 14:54-60. Richards, L.A., 1954. "Diagnosis and Imporvment of Saline and Alkaline Soils". U.S.D. A. Handbook, No : 60, USA.
Rumpel, C. and Kögel-Knabner, I. 2003. "Characterisation of Organic Matter and Carbon Cycling in Rehabilitated Lignite-Rich Mine Soils". Water, Air and Soil Pollution. 3; 153-166.
Sehnitzer, M. 1982. "Organic Matter Characterization". In: Page , AL, Miller, RH, Keeney, DR (eds) Methods of Soil Analysis, Part 2. ASA-SSSA Madison, USA. pp. 581-594
Speir, T.W. ve Ross, D.J., 1976. "Soil Phosphatase and Suiphatase". In R.G. Burns (Ed.) Soil Enzymes. Academic Press, New York. pp. 197-250
Sözüdoğru, Haktanır, K. ve Karaca, A., 1996. "Tavuk Gübresinin Azot Mineralizasyonu ve Üreaz Aktivitesi Özerine Etkisi". Ankara Üniv. Ziraat Fak. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler, No: 798, Ankara. Şipal, S., 1994. "Gyttja'da Bulunan Humin Asitlerine Demir ve Çinko'nun Bağlanması İle Oluşturulan Organomineral Komplekslerin Bitki Gelişimine Etkileri Üzerinde Bir Araştırma". Ç. Ü. Fen Bilimleri Enst. Toprak Anabilm Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Adana.
Turgay, O.C., Tamer, N., Türkmen, C. ve Karaca, A., 2004. "Gidya ve Ham Linyit Materyallerinin Toprağın Biyolojik Özelliklerine Etkisini Değerlendirmede Toprak Mikrobiyal Biyokütlesi". 3. Ulusal Gübre Kongresi Bildiri Kitabı, 1. Cilt, S; 827-836, Tokat.
U.S. Salinity Laboratory Staff., 1954. "Diognosis and Improvement of Saline and Alkali Soils". U.S.D. A. Handbook 60, USA.
Ülgen, N. ve Dığdığoğlu, A., 1975. "Gidya Toprağının Gübre Değerinin Saptanması".Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü, 1973-1975 Yılları Araştırma Raporları, Genel Yayın No:67, Ankara.
Yılmaz, G., 1993. "Gyttja'nın Toprağın Organik Madde içeriğine ve Çinko, Fosfor Interaksiyonuna Etkisi Üzerine Bir Araştırma". Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Adana.
Yörük, M., 1981. "Afşin-Elbistan Linyit Kömürü Havzasından Elde Olunan Gidya'ların Tarımda Kullanılma Olanakları Üzerinde Bir Araştırma". Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara Üniversitesi, Ankara.