TUNCAY DEMİRER, Bahri İZCİ, Şükrü KALELİ

Karık ve damla sulama metodları ile farklı azot dozlarının ayçiçeğinde (Heliantus annuus L.) verim ve verim unsurlarına etkisi

Araştırmada, karık ve damla sulama metodlan ile 4 değişik azot dozunun, ayçiçeğinde verim ve verim unsurlarına etkisi incelenmiştir. Materyal olarak AS.503 ayçiçeği çeşidi, azot kaynağı olarak ise amonyum sülfat (%21 N) ve amonyum nitrat (%33 N) gübreleri kullanılmıştır. Araştırma; kank ve damla sulama metodlan, 4 azot dozu (0-5-10-15 kgN/da) ve 4 tekerrür olmak feere (2X4X4) 32 parselli tesadüf parsellerinde bölünmüş parseller deneme desenine göre 1998-1999 vîllannda 2 yıl süreyle yürütülmüştür. Araştırma konusu olaıı azot dozlarının 1/2'si tarla hazırlığında amonyum sülfat (%21 N) formunda 1/2'si ise amonyum nitrat (%33 N) formunda, bitkiler 25-30 cm boyuna geldiğinde uygulanmıştır. Bitkiler; 4-6 yaprak olduklarında sulamayabaşlanmış ve sulama peryotlân, toprak neminin %50'ye düşmesine göre belirlenmiştir. Her iki sulama metodunda da belirlenen su ihtiyacı sayaçtan geçirilerek kontrollü verilmiştir. Hasat olgunluğuna gelen bitkiler hasat edilirken; dane verine bin dane ağırlığı, yağ oram, kuru madde, iç oranı, dane boyu, tabla çapı, bitki boyu, sap çapı, sap verimi belirlenmiştir. Araştırmada verilere ait iki yıllık ortalamalar istatistik! olarak değerlendirilmiş ve damla sulama metodu ile 10 kg.N da" dozu tercih edilebilir bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

verim, Helianthus annuus, karık sulama, azotlu gübreler, bitki boyu, ayçiçeği, verim ögeleri, damla sulama, 1000 tane ağırlığı

The effect of different nitrogen levels in furrow and trickle irrigation methods on yield and yield components of sunflower (Heliantus annuus L.)

In this research, the effect of furrow and drip irrigation method and 4 different N dosage to the yield and yield components of sunflower were examined. AS.503 sunflower variety as a test crop, ammonium sulphate (%21 N) and ammonium nitrate (%33 N) manure for N source were used. This research, including furrow and drip irrigation4 N dosage (0-3-İ0-15 kgNda"1) with 4 tines repeating (2X4X4) were carried out in 32 plot of land with using split pilot method between 1998-1999 for 2 years. The main object of this research, half of the N dosage were applied as ammonium sulphate (%21 N) form, while the preparing of land, the other half of the dosage were applied as ammonium nitrate (%33 N) form, while the crop Karık ve Damla Sttîamâ Metodlan tie Farklı Azot Dozlarttim Ayçiçeğinde............. reach 25-30 cm length. When the crop had reached 4-6 leaf period, the irrigation was started mid irrigation period were determined based on land moisture decreased into % 50. For both irrigation method, the needs of water which determined were applied in control after double-check with using meter. In harvesting time, while the crops that reached harvesting level, were harvested meanwhile, yield, 1000 seed weight, diy material, huie ratio, plant height, head diameter, stem diameter, stem yield, seed length and oil ratio were determined. It the conclusion, statistical analysis were applied to the 2 years data and with using drip irrigation method and 10 kg N dosage were found as preferable.

Keywords:

yields, Helianthus annuus, furrow irrigation, nitrogen fertilizers, plant height, sunflowers, yield components, trickle irrigation, 1000 seed weight,

___

Anonim, İÜ. Tarımsal Yapı ve Üretim 1968-1983. Başbakanlık D.İ.E, Yayın No: 564- 1138.D.İ.E Matbası.Ankara.
Anonim, 1999-1. Çanakkale Motorataji İstasyonu İklim Verileri.
Anonim,1999-2, Çankkâle Projesi Ek Alan Planlama Arazi Sınıflandırma ve Drenaj Raporu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, D.S.Î XXVI. Bölge Müd. Proje No: 0205. Balıkesir.
Anonim,1997. Tarımsal Yapı D.İ.E Yayınları. Ankara.
Ayyıldız, T.1982. Dünyada Beslenme Sorunu Buğday Pazarlarının Durumu. Tarım ve Mühendislik,T.M.M.O.B Ziraat Müh. Odası Sayı: 9. Ankara
Bindra, A., Elıarwar®s P.€., 1991 Response of Spring Sunflower (Helianthus annus L.) to Nitrogen Application and Spacing. Indian Journal of Agronomy, 37(2):283-284, India.
Burlov, V.V.?1973;Utilization of malesterility in sunfiower breeding for hetofosis . 6.th. Sunflower conf. Page no:353-360.
Çağlar, K.Ö.1949. Toprak Bilgisi. Ankara Üniv. Ziraat Mültesi Yayınları No: 10. Ankara.
İncekara, F. 1972. Endüstri Bitkileri ve İslahı. Cilt: 2, Eğe Üniv. Matbaası. İzmir.
Kıırçay, A. 1964. Ayçiçeği Yetiştirilmesi. Tarım Bakanlığı, Ziraat İşleri Genel Müd. Yayınları, A-104, Güven Matbaası. Ankara.
Küçük, A,,1996. Ayçiçeği Çeşitlerinde farklı Ekim Zamanı ve Sıra Üzeri Mesafelerinin verim ve verim unsurlarına Etkileri Üzerine Araştırma. T.Üniv. tekirdağ Ziraat Fak. Taria Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Tekirdağ.
Massey, J:H 1971. Effect, of Nitrogen Rates and Plant Spacing on Sunflower Seed Yields and Othet Chararcteristics. Ağronomy Journal, 63: 137, USA.
Narem, RAİ»., EL. Carmen, P.E. Fixen, R.H. Gelderman 1982. Sunflower Seed Yield, Oil and Plant Analysis Response to Nitrogen Fertilisation and Residual Soil Nitrate! Annual Meetings, Apottomy Abstracta.
Narwal, S.S.,* Malik, D.S., 1985. Response of Sunflower Cultivators to plant Density and Nitrogen. Journal of Agricultural Science, 104(1):95-97,USA.
Ogunreml, E.A., 1986. Effect of Nitrogen Fertilisation and harvest Time on Sunflower Yield and Hollow Seerüness. Fidd Crops Research, 13(l):45-53, Netherlands.
Olseia, S.R., C.V. Cola,F.S Vatanabe, L.A. Doac 1954. Estimation of Available Phosphorus İn Soüs by Extraction With Sodium Bicarbonates. U. S. Dept. Of Agr. Cic. 939. Washington D.C.
Özdemir , O.1982, Bafra Ovası Koşullarında Ayçiçeğinin Azotlu ve Fosforlu Gübre İsteği. T.C. Köy İşleri ve Kooperatifler Baskanlığı. Topraksu Gen. Müd. Samsun Bölge Topraksu Araştırma Enst, Müd Yayınları, Genel Yayın No: 17, Rapor Yayın No:14. Samsun.
Öztan, B., H. Ülgen. 1961.Soturasyon Macununda ve Ekstraktında Tuz Tayinleri. Toprak ve Gübre Araştırma Enst Teknik Yayınları Sayı: 7. Ankara.
Richards, L.A. 1954, Diagaosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. U.S. Dept.Of Agr Handbook 60 USA.
Karık ve Damla Sulama Metodum İte Farklı Azot Dozlı^iüîi Ayçiçeğinde.............
Sefa S.1973.1960-1972 Yılları Arasında Yapılan Ayçiçeğinde Ticaret Gübresi İhtiyacının Tespiti Denemesinin .Sonuç.Raporu. Köy işleri Bakanlığı, Eskişehir Bölge topraksu Araştırma Enst. Müd. Rapor Serisi: 69,Güven Matbaası. Eskişehir.
Sharma S.K., Gavur, B.L., 19S8. Effeci of Levels and Methods of Nitrogen Application on Seed Yield and Quality öf Sunflower. Indian Journal of Agronomy, 33(3) 330-331, India.
Ülgen, N., N. Ateşalp 1972 Toprakta Organik Madde Tayini, Toprak ve Gübre Araştırma Enst. Teknik Yanlar serisi, Sayı: 23 Ankara.
Yurtsever, N. 1984. İstatistik Metotlar İİİ. Regresyon ve Korelasyon Analizleri. Toprak ve Gübre Araşttırma Enst. Genel Yayın No: 53, Teknik Yayın No: 33. Ankara.
Zubriski, J.C.,Zimmerman, D.C., 1974. Effect of Nitrogen, Phosphorus and Plant Density on Sunflower. Agronomy journal. 66(4):?98-İ0İ, USA.