Bazı haşhaş çeşitlerinde farklı gölgeleme ve sıra üzeri mesafesinin kapsül verimi ve morfin oranı üzerine etkisi

Bu araştırma Konya'nın Doğanhisar ilçesi şartlarında iki yıl süreyle (1995-96 ve 1996-97), üç haşhaş çeşidinde (Ofis 95, Afyon 95, Afyon 96) farklı dönemlerde gölgeleme ve farklı sıra üzeri uygulamalarının kapsül verimi ve morfin oram üzerine etkisini belirlemek amacıyla "Tesadüf Bloklarında Bölünen Bölünmüş Parseller" deneme desenine göre üç tekerrürltt olarak kurulmuş; denemede gölgeli (G0)tomurcuklanmaya kadar gölgeli (G,), tomurcuklanmadan hasada kadar gölgeli (G2), 2. çapadan hasada kadar gölgeli (G3) olmak Üzere dört fkrklı gölgeleme ile 5,10,15, 20 cm olmak üzere dört farklı sıra üzeti mesafesi kullanılmıştır. Araştırmada verim, verim unsurları ve bazı morfolojik özellikler bakımından çeşit, gölge ve sıra üzerleri arasında istatistikl olarak önemli farklılıklar bulunmuştur. Genel olarak bütün gölge uygulamalarında iki yıllık ortalamalara göre en yüksek kapsül ve mor&ı verimi, Ofis 95 çeşidinden Go'dan, 15 cm sua Üzeri mesafesinden bulunmuştur. Bütün gölge uygulamalarında kapsül ve morfin verimi düşmüş, bu düşüş G3 uygulamasında daha fazla olmuştur. Sua Üzeri mesafe arttıkça morfin oranında artış, olmuştur. Gölgeleme sonucu kapsül çapı düşmüş, sıra Üzeri mesafesi arttıkça kapsül çapı artmış,en yüksek kapsül çapı 20 cm sıra üzerinden en düşük kapsül çapı ise 5 cm sua üzerinden elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

haşhaş, sıra aralığı, Papaver, Papaver somniferum, morfin, gölgeleme, verim

Effects of different shading periods and row widths on pod yield and morphine rate of some poppy varieties

This research was conducted to determine the effects of different shading periods and row widths on yield and yield components of three poppy varieties (Ofis 95 and 96, Afyon 95) during 1995-96 and 1996-91 growing seasons under Konya - Doğanhisar conditions. The experiment was designed according to the "Split-Split Plots on Randomized Complete Block" with three replications .and four shading periods (nonshading, shading from 2.hoeing to timing of buds, shading from timing of buds to harvest, shading from 2. hoeing to harvest) and four different row widths (5, 10, 15 and 20 cm) were taken as factors. According to the mean values of two years, pod (1135 kg/ha) and morphine yield (7.14 kg/ha) were obtained from Ofis 95 variety at nonshading applications and 15 cm row widths. Generally, all shading applications decreased the investigated characters, and the highest decreasing occurred in the shading from' 2. hoeing to harvest application. All Bazı Haşhaş Çeşitlerinde Farklı Gölgeleme ve Sıra Üzeri Mesafesinin Kapsül Verimi ve Morfin..........shading application decreased pod diameter, but increased row width made larger of them. The larger pod diameter occured from 20 cm row width with 5 cm row width.

Keywords:

poppies, row spacing, Papaver, Papaver somniferum, morphine, shading, yields,

___

Arslan, N., İr, C, Camcı, H., 1986.Haşhaş Ekimi Yasağının Kaldırılmasından Beri Haşhaş Tarım ve Problemleri, VI. Bit. İlaç Ham. Top. 10-16 Mayıs, Ankara.
Bernath, J., Danos Vares,T.,Szanto, J and Tefnyİ, P., 1988. Variation in alkaloid production İn poppy ecotypes; responses to different environments. Biochemical systematic and Ecology. 16(2): 171~73(Pt..Abst.58.6895)
Bernath, J.,1989. Variation of dıy substance and alkaloid accumulation in the developing capsule of poppy (Papover samniferum L.) Herba Hungarica.28 (3): 15-20,
Büyükgöçmen, R.,1993. Populasyonlannın Farklı Yörelerden Temin Edilen Yerli ve Yabancı Haşhaş Bazı Bitkisel Özellikleri, Yük. Lis. Tezi, Fen Bil. Ens. Ankara
Erdurmuş, A., 1989. Haşhaş Hatlarında Fenolojik ve Morfolojik Karakterlerin Morfin ve Tohum Vertoıiyle İlişkileri, Doktora Teri, Fen Bil. Ens, Ankara.
Erdurmuş, A. Öneş, Y., 1990. Haşhaş. TMO. Yayınları, Meslek Kitapjlaıı, Ankara.
Gümüşcü, A., 1996. Seçilmiş Bazı haşhaş (Papaver Somniemm L.) Çeşit ve Hatlarının Verim Öğelerinin Karşılaştırılması, Yük. Lisans Tezi, Fen Bilim Enstitüsü, Ankara.
İncekara, F., 1949, Türkiye Haşhaş Çeşitleri ve Bunların Tohum ve Afyon verimi Bakımından Değerleri, TMO Yayınları, Ankara.
İncekara, F.,1963. Yağ Bitkileri. Ege Üniversitesi Yayınlan, No:83, İzmir.
Ivanova, R.M.1972. Correlation's Between some characters in oil poppy. Plant Breeding Abst. 42:5137).
Ivony,S., Barath, S.,1969. The use of a new summarized index of voles in comparative variety trials with poppies. Miscelkaneaus Temper, and Trop.' Plant Abst No. 4691.
Kaicker, U.S., Sangh, B., Balakrishnan, K.A., Singh, H.P., 1975 Correlation's and path coefficient analysis of Opium poppy, Genetica Agraria, New Delhi .29:357-370
Kaicker, V.S., Saint, H.C., Stash, H.P., Chaudry.B., 1978. Environmental effects on morphine content opium poppy. Bulletin on Narcotic. Vol. XpCX, No:3, P:69-74.
Karadavut, U., 1994. Yabancı Kökenli Haşhaş (Papaver somniferum L.) Çeşit ve Populasyonlarının Bazı Bitkisel Özellikleri. Yük. Lis. Tezi, Fen Bil. Ens, Ankara.
Muchova, D., Brezinova, B., Popovec, M., 1993. Effect of stand density on the yield of poppy. Rostlinnej Vyroby, Piest. SI. Kel'ska Stonica, 08001 Maly Soris, Slovakia.
Novak, J., Strova, V., 1989. Evaluation of selected poppy varieties. Rostlinna Vyroba. Vvsoka skola Zemadelska, 16521 Prague, 6- Suchdol, Czechoslovakia.
Sethi, K.L., Sapra, ILL., Grupta, R, Dhsissa, KJ., Sangvan. Rft, 1990. Performence of poppy cultivators in relation to seed, oil and latex fields under different environments. Journal of the science of food and Agriculture. National Bureau of plant Genetic Resources, New Delhi. 110012, India. f
Shuckla, S., Kharna, K.R, 1987. Genetic association in opium peppy. Indian Journal of Agricultural Sciences. 57:147-151
Sip V., Skorpik, M., 1981.The moiphine yield of poppy in Various environments. Agricultural literature of Czechoslovakia.