Bor uygulamasının bazı haşhaş (Papaver somniferum L.) çeşitlerinin verim ve kalitesi üzerine etkisi-1'' (verim, verim unsurları ve fenolojik gözlemler)

Bu araştırma, 2002-2003 yetiştirme sezonunda Afyon ili Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme tarlasında dört farklı haşhaş çeşidine uygulanan farklı bor dozlarının verim, verim unsurları ve fenolojik özellikler üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. “Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller” deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulan bu araştırmada, Ankara 94, Kocatepe 96, Afyon Kalesi 95 ve Karahisar 96 haşhaş çeşitleri üzerine 0 (kontrol), 0.1 kg B/da, 0.3 kg B/da, 0.9 kg B/da ve 3.6 kg B/da bor dozlarının etkileri incelenmiştir. Araştırmada; bitki boyu, bitki başına kapsül sayısı, hasat döneminde bitki sayısı, kapsül-tohum oranı, tohum verimi ve kapsül verimine ait ölçüm ve analizler yanında çıkış, çiçeklenme ve vejetasyon süresine ait fenolojik gözlemler yapılmıştır. Araştırma sonucunda, bor uygulamalarının kullanılan çeşitlerde tohum verimi, kapsül verimi, kapsül-tohum oranı ve hasat döneminde bitki sayısı üzerine etkisi istatistiki bakımdan önemli bulunurken, bitki boyu ve bitkideki kapsül sayısı üzerine etkisi önemsiz bulunmuştur. Uygulanan bor dozu 0.1 kg B/da’a arttırıldığında bu değerlerde kontrole göre artışlar, bor dozunun yükselmesi ile azalmalar belirlenmiş ve 3.6 kg B/da uygulamasının verim değerleri üzerinde toksik etkisi tespit edilmiştir. Çeşitler arasında bor uygulamasına tepki yönünden önemli genotipik varyasyon görülmüştür. Karahisar -96 çeşidi tohum ve kapsül verimi yönünden ilk sırada yer almıştır.

Anahtar Kelimeler:

verim, verim ögeleri, çeşitler, bor, Afyon, tohum verimi, Papaver somniferum, fenoloji, haşhaş

Effects of boron application on the yield and quality of some poppy (Papaver somniferum L.) varieties- I (Yield, Yield components and phenological observation)

This research was conducted to determine the effects of different boron levels on yield and yield components of four poppy varieties during 2002-2003 growing season under Afyon ecological conditions in experiment field of Kocatepe Agricultural Research Institute. The experiment was designed according to” Split Plot on Randomized Complete Blok” with four replications, the varieties (Ankara 94, Kocatepe 96, Afyon Kalesi 95 ve Karahisar 96) were put into place to main plots and boron doses (control, 0.1 kg B/da, 0.3 kg B/da, 0.9 kg B/da, 3.6 kg B/da) were put into place to sub plots, respectively. In this research, plant height, number of capsule per plant, number of plant in harvest, capsule-seed ratio, seed and capsule yield, emergence, flowering and vegetation period were determinated. As a result, the effects of different boron doses on the seed and capsule yield, number of plant in harvest period were found significant differences whereas the effects of boron doses on the number of capsule per plant, and plant height was not determinated important. According to the results of this research, the highest plant height, number of capsule per plant, number of plant in harvest period, seed and capsule yield were obtained from application of 0.1 kg B/da. It was found significant genotipic variations to response to boron applications between varieties .Karahisar 96 variety had highest seed and capsul yield.

Keywords:

yields, yield components, varieties, boron, Afyon, seed yield, Papaver somniferum, phenology, poppies,

PDF

___

Anonymous, 2003 . Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Kayıtları. Ankara.
Aytekin, M. Ve Önder, M., 2006. Azot ve fosfor dozlarının haşhaşta (Papaver somniferum L.) verim ve bazı verim unsurları ile kalite üzerine etkileri. S.Ü. Ziraat Fakültesi Derg. 20 (38): 68-75.
Bayrak, H., 2002. Bor uygulamasının nohut çeşitlerinde (Cicer arietinum L.) verim ve bazı verim unsurlarına Etkileri. S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Konya.
Bergman, W., 1992. Colour Atlas Nutritional Disorders of Plants: Visual And Analytical Diagnosis. Gustav Fischer Verlag Jena, Stuttgart, Germany. Enviromental Sciences, Murdoch Üniversity, Perth 611997 Australia.
Ceyhan, E., Önder, M., Harmankaya, M., Hamurcu, M., Gezgin, S., 2007. Response of chickpea cultivars to application of boron in boron-deficient calcareous soils. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 38: 2381–2399.
Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistiksel Metotlar 2). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 1021, Ders Kitabı No: 295, Ankara.
Eken,H., 2004. Haşhaş. Tarımsal Araştırma Enstitüsü. T.E.A.E- Bakış. Sayı 7, Nüsha 7.ISSN 1303-8346.
Elçi, Ş., Kolsarıcı, Ö. ve Geçit, H.H., 1987. Tarla Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 1008:110–118.
Erdurmuş, A., 1989. Haşhaş hatlarında fenolojik ve morfolojik karakterlerin morfin ve tohum verimiyle ilişkileri. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. Ankara.
Erdurmuş, A. ve Öneş, Y., 1999. Haşhaş. TMO Alkansan Yayınları Meslek Kitapları. 12 s. Ankara.
Gezgin, S., Hamurcu, M. ve Apaydın, M., 2001. Bor uygulamasının şeker pancarının verim ve kalitesine etkisi. Turk J. Agriculture and Forestry. 25:89- 95.
Gezgin, S., Dursun, N., Hamurcu, M., Harmankaya, M., Önder, M., Sade, B., Topal, A., Soylu, S., Akgün, N., Yorgancılar, M., Ceyhan, E.,Çiftçi, N., Acar, B., Gültekin, İ.,Işık,Y., Şeker, C. and Babaoğlu M., 2002.Determination of B contents of soils in Central Anatolian Cultivated Lands and its relations between soil and water characteristics. Boron in Plant and Animal Nutrition.Edited by Goldbach et al.,Kluwer Academic/Plenum Publishers, New York.
Gümüşçü, A. ve Arslan, N., 1999. Seçilmiş bazı haşhaş (Papaver somniferum L.) hatlarının verim ve verim öğelerinin karşılaştırılması. Turk J. of Agriculture and Forestry 23, ek sayı, 4: 991–997.
İncekara, F. 1964. Yağ Bitkileri. Ege Üniversitesi Yayınları, No:83, İzmir.
Laughlin, J.C., 1979. The boron nutrition of poppies (Papaver somniferum L.) on krasnozem and alluvial soils of Tasmania. Acta Horticulture Spicies and Medical Plants, Herba Hungarica Tom.18 No.3.
Li, Y. and Liang, H., 1997. Soil boron content and effects of boron application on yields of maize, rice, sugarbeet. Soil and Fertilizer Instıtute, Heilongiang Academy of Agricultural Sciences. Harbin P.R. China.
Rashid, A., Rafıque, E. and Bughio, N., 1994. Diagnosing boron deficiency in rapeseed and mustard by plant analysis and soil testing. Commun. Soil Sci.25. 2883-2897.
Sade, B., Soylu, S., Topal, A., Babaoğlu, M., Akgün, N. ve Dursun, N. 2003. Bor eksik kireçli topraklarda bor uygulamalarının makarnalık ve ekmeklik buğday ile arpa çeşitlerinin tane verimi üzerine etkileri. Türkiye V. Tarla Bitkileri Kongresi (13-17 Ekim 2003), Diyarbakır, Türkiye.
Soylu, S., Topal, A., Sade, B., Akgün, N., Gezgin, S., Babaoğlu, M., 2004. Yield and yield attributes of durum wheat (Triticum durum desf.) genotypes as affected by boron application ın boron deficientcalcareous soils: an evaluation of major turkish genotypes for b efficiency. Journal of Plant Nutrition, Vol. 27 (6): 1077-1106.
Sethi, K.L., Sapra, R.L., Grupta, R., Dhinsa, K.S. and Sangvan, N.K., 1990. Performence of poppy cultivators in relation to seed, oil and latex yields under different environments. Journal of the Science of Food and Agriculture. National Bureau of plant Genetic Resources, New Delhi. 110012, India.
Taban, S. ve Erdal, İ., 2000. Bor uygulamasının değişik buğday çeşitlerinde gelişme ve toprak üstü aksamda bor dağılımı üzerine etkisi. Turk J. Agriculture and Forestry. 24:255-262.
Turan, Z.M. ve Göksoy A.T., 1998. Yağ Bitkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No.80: 150-173.
Xue, J., Lin, M., Bell, R.W., Graham, R.D. Yang, X. and Yang, Y., 1998. Differential response of oilseed rape (Brassica napus L.) cultivars to low boron supply. Plant and Soil. 204:155-163.
Zengin, M., 1998. Analiz sonuçlarının kalibrasyonu. S.Ü.Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü (Basılmamış Ders Notları).