XV. Yüzyılın İkinci Yarısında Ilgın Vilayetinde İktisadi Yapı

Ilgın, Akşehir, Beyşehir ve çevresi Osmanlıların Karamanoğulları beyliğinden ilhak ettikleriilk topraklardır. Osmanlılar burada 1465‐1466 yılları arasında bir tahrir yaptırarak, bölgeninvergilendirilebilir kalemlerini tespit etmişler ve timar dirliklerini eski Karaman sipahilerininyerine Osmanlı sipahilerine tevdi etmişlerdir. Bunun yanında bölgedeki vakıflar ve mülklereilaveten Karamanoğlu İbrahim Bey’in bazı kişilere verdiği vergi muafiyeti, görevlendirme vs.gibi tasarruflarını da aynen kabul etmişlerdir. Bu tür bilgi ve belgeler Karaman tahrir, vakıf vemülk defterlerinde oldukça sık bir şekilde görülebilmektedir. Yukarıda sözü edilen tahrirdeIlgın, 33 köyün bağlı bulunduğu vilayet statüsünde idari bir birim olarak karşımıza çıkmaktadır.İdari birimin merkezini Ilgın şehir merkezi oluşturmakta, buradaki pazar, boyahane vecami ise şehir oluşumu açısından dikkat çekmektedir. Bu dönemde tüm Anadolu’da olduğugibi Ilgın ve çevresinde de ziraî faaliyetler diğer bütün ekonomik faaliyetlerin başında gelmektedir.Üzerinde tarım yapılan arazilerin ekseriyeti tam çift ölçeğindedir. Bu topraklardan eldeedilen toplam ürün kişi başına bölündüğünde, ortaya çıkan hububat miktarı Anadolu’nun bazıyerlerine göre yüksek, bazı yerlerine göre de düşük kalmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Karamanoğulları, Ilgın, Timar, Tarım, Nüfus

The Financial Structure of Ilgin Country in The Second Half of The XV. Century

Ilgın, Akşehir, Beyşehir and the vicinity were the Karamnoğulları’s first annexed areas by the Ottomans. The Ottomans made tahrir in this region between 1465‐1466 and determined the region’s taxation capacities. The Ottomans gave the timar livelihoods to the Ottoman sipahis instead of the Karaman sipahis. In addition to waqfs and properties which was given by Kara‐manoğlu İbrahim Bey, tax exemptions, charging etc. were saved by the Ottomans. Information and sources like these are densely seen in Karaman tahrir, waqf and property books. In the tahrir mentioned above, Ilgın appears as a county administration with 33 affiliated vil‐lages. The center of this administration was the center of Ilgın. The market, the dyehouse and the mosque in this place were important to show the formation of a city. The most important economic activity in Ilgın and vicinity was agriculture, also like as the period’s general eco‐nomic activity in Anatolia. The fields which were cultivated were mostly “çift”. The harvested grain which were shared to per head, where sometimes more or smaller than the other places in Anatolia.

Keywords:

Ottoman, Karamanoğulları, Ilgın, Timar, Agriculture, Population.,

___

İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Maliyeden Müdevver Defterler (BOA MAD): 241.
İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Tapu Tahrir Defterleri (BOA TT): 40, 63, 415, 455.
Ankara Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd‐ı Kadîme Arşivi Tahrir Defterleri (TKGM TT): 104, 564, 565.
İstanbul Atatürk Kütüphanesi Muallim Cevdet Yazmaları (MC): 0‐116/1.
AFYONCU, Erhan (1994). “Defterhâne”, İslâm Ansiklopedisi, C.9, Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, s.100‐104.
AKGÜNDÜZ, Ahmet (1991). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, C.3, İstan‐ bul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.
AKÖZ, Alaattin (2011). “Tarihçi, Belge ve Tarihin Tahrifi: Tahrir Defterleri Üzerinde Bir Değerlendirme”, Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Tarihçilik ve Tarih Yayıncı‐ lığı Sempozyumu Bildiriler, Ankara 18‐20 Mart 2010, Edt. Mehmet Öz, Ankara: TTK Yay., 61‐65.
ARIKAN, Zeki – Abdullah Martal (1982‐1988). “İzmir’de İlk Buharlı Un Fabrikası”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S. 12, İstanbul, 1‐22.
ÂŞIK PAŞA‐ZÂDE (1333). Tevârîh‐i Âl‐i Osmân, Matbaa‐i Amire, İstanbul.
BARKAN, Ömer Lütfi (1943). XV ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları Kanunlar, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay.
BARKAN, Ömer Lütfi (1952), Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizas‐ yon Metodu Olarak Sürgünler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 13, S. 1‐4, 56‐78
BARKAN, Ömer Lütfi (1980). Türkiye’de Toprak Meselesi Toplu Eserler I, İstanbul: Gözlem Yay., 897‐904.
BARKAN, Ömer Lütfi (1997). “Çiftlik”, İslam Ansiklopedisi, C. 3, Eskişehir: MEB Yay., 392‐397.
BARKAN, Ömer Lütfi (1997). “Öşür”, İslam Ansiklopedisi, C. 9, Eskişehir: MEB Yay., 485‐488.
CANATAR, Mehmet (1998). “Osmanlılarda Bitkisel Boya Sanayi ve Boyahaneler Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, XVIII, İstanbul, 89‐104.
COOK, M. A. (1972). Population Pressure in Rural Anatolia 1450‐1600, London: Oxford University Press.
COŞKUN, Fahri (1996). 888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri (Tanıtım, Tahlil ve Metin), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
ÇAĞATAY, Neşet (1947). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Reayadan Alınan Vergi ve Resimler”, DTCFD, C. 5, S. 5, Ankara, 483‐511.
EMECEN, M. Feridun (1989). XVI. Asırda Manisa Kazâsı, Ankara: TTK Yay.
ERDOĞRU, M. Akif (2003). “Murad Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâye‐ tinde Vakıflar I”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.18, S.1, İzmir, 119‐160.
ERDOĞRU, M. Akif (2004). “Murad Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâye‐ tinde Vakıflar III”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 19, S. 1, İzmir, 119‐154.
ERDOĞRU, Mehmet Akif (1993). “Karaman Vilayeti Kanunnâmeleri”, OTAM, C.4, Ankara, 504‐512.
ERGENÇ, Özer (1981). “Osmanlı Şehirlerindeki Yönetim Kurumlarının Niteliği Üzerine Bazı Düşünceler”, VIII. Türk Tarih Kongresi Ankara 11‐15 Ekim 1976, Kongreye Sunulan Bildiriler II, Ankara: TTK Yay., 1265‐1274.
ERTÜRK, Volkan (2011). XVI. Yüzyılda Akşehir Sancağı, İstanbul: Akademi Titiz Yay.
FAROQHİ, Suraiya (1994), Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, Çev. Neyyir Kalaycıoğlu, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
FAROQHİ, Suraiya (2006). Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, Çev. Emine Sonnur Öz‐ can, Ankara: Doğu Batı Yay.
GÖKBİLGİN, M. Tayyib (1952). XV ‐ XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, İstanbul: İÜEF Yay.
GÜÇER, Lütfi (1964). XVI‐XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler, İstanbul: İÜİF Yay.
İNALCIK, Halil (1996). “Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul: Eren Yay.
İNALCIK, Halil (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I, Çev. Halil Berktay, İstanbul: Eren Yay.
MAX WEBER (2003). Şehir Modern Kentin Oluşumu, çev. Musa Ceylan, İstanbul: Ba‐ kış Yay.
ORAL, M. Zeki (1956). “Turgut Oğulları, Eserleri–Vakfiyeleri”, Vakıflar Dergisi, C.3, Ankara, 31‐64.
ÖZ, Mehmet (1997), “XVI. Yüzyıl Anadolusu’nda Köylülerin Vergi Yükü ve Geçim Durumu Hakkında Bir Araştırma”, Osmanlı Araştırmaları, C.17, İstanbul, 77‐90.
ÖZ, Mehmet (1999). XV‐XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı, Ankara: TTK Yay.
ÖZKILINÇ, Ahmet‐vd. (1996). 387 Numaralı Muhasebe‐i Vilâyet‐i Karaman ve Rûm Defteri 937/1530, Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yay.
PAMUK, Şevket (2005). Osmanlı‐Türkiye İktisadî Tarihi 1500‐1914, İstanbul: İletişim Yay.
ŞİKÂRÎ (1946). Karaman Oğulları Tarihi, Haz. Mesud Koman, Konya: Konya Halkevi Yay.
TAŞKIN, Ünal (2005). Osmanlı Devleti’nde Kullanılan Ölçü ve Tartı Birimleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
TURSUN BEĞ (1977). Târih‐i Ebu’l‐Feth, Haz. A. Mertol Tulum, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yay.
UZLUK, Feridun Nafiz (1958). Fatih Devrinde Karaman Eyâleti Vakıfları Fihristi, Anka‐ ra: Vakıflar Umum Müdürlüğü Neşriyatı.
ÜREKLİ, Bayram‐ YÖRÜK, Doğan (2002). “Karaman Eyâletine Ait Bir Kanunnâme Sûreti”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 8, Konya, 340‐372.
YÖRÜK, Doğan (2005). XVI. Yüzyılda Aksaray Sancağı (1500‐1584), Konya: Tablet Yay.
YÖRÜK, Doğan (2006). “1466 Tarihli Mufassal Deftere Göre Beyşehir ve Çevresin‐ deki Osmanlı Timar Düzeni Hakkında Bazı Görüşler”, I. Uluslararası Beyşehir ve Yöresi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Konya, 163‐172.
YÖRÜK, Doğan (2009). XVI. Yüzyılda Ereğli Kazâsı, Konya: Ereğli Belediyesi Yay.