Yavuz Sultan Selim’in Güney Siyasetinin Doğu Akdeniz Ticaretine Etkisi Hakkında Bazı Düşünceler
XVI. yüzyılda Osmanlıların Doğu Akdeniz hâkimiyetinin devam etmesi, Hint deniz hâkimiyetininelde edilmesine bağlı olmuştur. Bu amaçla Osmanlı’nın Doğu Akdeniz politikası YavuzSultan Selim zamanında Güneydoğu Asya yönüne kaymıştır. Bu durum onlara Akdeniz’indışında da denizci bir devlet olma kimliğini kazandırmış olmasının yanı sıra Kızıldeniz‐Akdeniz ticaret akışını da etkilemiştir. Bu çalışmada, Yavuz’un uyguladığı Güney siyasetiodağında Doğu Akdeniz ticaretinin nasıl şekil aldığı, ne gibi değişimlere uğradığı, bunlarınhem Osmanlı Devleti’ne hem de Akdeniz dünyasındaki devletlere nasıl yansıdığı gibi hususlardeğerlendirilmeye çalışılacaktır
Some Thoughts about Effect on Trade Eastern Mediterranean of South Politics of Selim I
The Ottomans ongoing dominance on Eastern Mediterranean in the XVI. century, had been strongly related to gaining the control of Indian sea. For this purpose, Eastern Mediterranean policy of the Ottoman Empire at the time of Selim I, shifted her direction to Southeast Asia. By this, she expanded her naval influence beyond Mediterranean sea and the expansion also effec‐ted trade between Red Sea and Mediterranean. In this study, we’ll try to reveal how the Levant trade shaped and how did it changed and how did those changes effected Ottoman State and other Mediterranean states by focusing Selim I’s South policy.
___
- TS.MA.d 4905. TS.MA.d 9101. TS.MA.d 5641/1‐4.
- Ada’i‐yi Şirâzî ve Selim‐nâmesi (2007). haz. Abdüsselam Bilgen, Ankara: TTK Yay.
- AGOSTON, Gabor (2013). Osmanlı’da Savaş ve Serhad, çev. Kahraman Şakul, İstan‐ bul: Timaş Yay.
- _________ (2012). Osmanlı’da Strateji ve Askeri Güç, Çev. M. Fatih Çalışır, İstanbul: Timaş Yay.
- AHMET REFİK (1952). “Yavuz Sultan Selim’in Askerî Dehası”, Resimli Tarih Mec‐ muası, 33, 1715.
- AYDÜZ, Salim (1999). “Osmanlı Devleti’nde Ateşli Silah Sanayii ve Top Döküm Teknolojisi” (1453‐1566)”, Osmanlı, C. VI, Ankara: Yeni Türkiye Yay.,633‐645.
- BACQUE‐GRAMMONT, Jean‐Louis‐KROELL, Anne (1988). Mamlouks, Ottomans et Portugais en mer Rouge, Caire.
- BACQUE‐GRAMMONT, Jean‐Louis (1991). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Doruğu: Olaylar (1512‐1606)”, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi I, Yay. Robert Mantran, Çev. Server Tanilli, İstanbul: Say Yay., 171‐198.
- BERKES, Niyazi (1970). 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi II, İstanbul: Özaydın Matba‐ ası.
- BİLGE, Reha (2010). 1514 Yavuz Selim ve Şah İsmail Türkler, Türkmenler ve Farslar, İs‐ tanbul: Giza Yay.
- BOSTAN, İdris (2008). “Kızıldeniz’deki Osmanlı‐Portekiz Mücadelesinde Süveyş ve Cidde Tersanelerinin Önemi (16. Yüzyıl)”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 15‐21.
- ____(1999). “XVI‐XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Tersâneleri ve Gemi İnşa Teknolojisi”, Osmanlı, C. VI, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 612‐620.
- ____(2008). Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, 3. bs., İstanbul: Kitap Yay.
- ____ (2005). Kürekli ve Yelkenli Osmanlı Gemileri, İstanbul: Bilge Yay.
- BRAUDEL, Fernand (1994). II. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yay.
- BRUMMET, Palmira (2009). Osmanlı Deniz Gücü, Keşifler Çağında Osmanlı Denizgücü ve Doğu Akdeniz’de Diplomasi, çev. H. Nazlı Pişkin, İstanbul: Timaş Yay.
- CELÂL‐ZÂDE MUSTAFA (1990). Selim‐nâme, haz. Ahmet Uğur‐Mustafa Çuhadar, Ankara: Kültür Bak. Yay.
- CEZAR, Mustafa (2011). Mufassal Osmanlı Tarihi, C. II, Ankara: TTK. Yay.
- EMECEN, Feridun M. (2010). Yavuz Sultan Selim, İstanbul: Yitik Hazine Yay.
- ____ (2011). Osmanlı Klasik Çağında Savaş, İstanbul: Timaş Yay.
- EROL, Burak Gani (2012). Memlûk Deniz Kuvvetleri, Gazi Ün. Sosyal Bilimler Ensti‐ tüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
- FERİDUN BEY (1265). Münşeâtü’s‐selâtin, C. I, İstanbul.
- FİNKEL, Carolin (2007). Rüyadan İmparatorluğa Osmanlı 1300‐1923, çev. Zülal Kılıç, İstanbul: Timaş Yay.
- FİNLAY, Robert (2008). “Venedik, Baharat Ticareti, Kanuni Sultan Süleyman Dö‐ neminde Hint Okyanusu”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İs‐ tanbul, 3‐11.
- GENCER, Ali İhsan (1999). “Osmanlı Türklerinde Denizcilik”, Osmanlı, c. VI, Anka‐ ra: Yeni Türkiye Yay., 569‐589.
- GUİLMARTİN, John Francis (2008). “Cidde Savaşı, Nisan 1517: Osmanlının Gücü‐ nün Teorik ve Pratik Olarak Hint Okyanusu’na Yansıması”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 3‐14.
- GÜNDÜZ, Tufan (2010). Son Kızılbaş Şah İsmail, İstanbul: Yeditepe Yay.
- HATUNOĞLU, B. Yalçın (1998). İdris‐i Bitlisi’nin Selimnamesi’nde Doğu Anadolu’nun Fethi, Atatürk Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
- HAYDAR ÇELEBİ, Ruzname (Feridun Bey, Münşeatü’s‐selâtin I’in içinde)
- HEZARFEN HÜSEYİN EFENDİ (1998). Telhisü’l‐beyan fi Kavanin‐i Al‐i Osman, haz. Sevim İlgürel, Ankara: TTK Yay.
- HOCA SADEDDİN EFENDİ (1280). Tâcü’t‐tevârih, C. II, İstanbul.
- IMBER, C.H. (1980). “The Navy of Süleyman the Magnificent”, Archivum Ottomani‐ cum, Red. T. Halasi‐Kun‐H. İnalcık, VI.
- ITZKOWITZ, Norman (1997). Osmanlı İmparatorluğu ve İslâmî Gelenek, Çev. İsmet Özel, İstanbul: Şule Yay.
- İBN‐İ KEMAL (1997). Tevârih‐i Âl‐i Osman VIII, haz. Ahmet Uğur, Ankara: TTK Yay.
- İDRİS‐İ BİDLİSÎ (2001). Selim Şah‐nâme, haz. Hicabi Kırlangıç, Ankara: Kültür Bak. Yay.
- İNALCIK, Halil (2008). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300‐1600), çev. Ruşen Se‐ zer, 11. bs., İstanbul: YKY.
- İŞİPEK, Ali Rıza (2008). “Osmanlı Donanması Varlığı ve Gemileri”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 29‐39.
- KOSAL, Nejat (1936). Hint Yolu ve Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul: Deniz Matbaası.
- KÖSE, Metin Ziya (2011). “Venedik‐Mısır Deniz Ticareti: Venedikli Bir Tüccarın Mı‐ sır’da İflası”, Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu III (7‐8 Nisan 2011), Bil‐ diriler Kitabı, Mersin, 221‐230.
- KUMRULAR, Özlem (2008). “V. Carlos’un Yokluğunda Portekiz ve İspanyol Saray‐ ları Arasında Yapılan Mektuplaşmalarda Hint Okyanusu ve Osmanlı Sorunu”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul.
- KUNT, Metin (1995). “Siyasal Tarih (1300‐1600)”, Türkiye Tarihi, Ed. Sina Akşin, C. II, İstanbul: Cem Yay., 23‐144.
- KURTOĞLU, Fevzi (1943). “XVI. Asırda Hind Okyanusunda Türkler ve Portekizli‐ ler”, II. TT. Kongresi, 20‐25 Eylül 1937, İstanbul, 911‐923.
- KURTOĞLU, Fevzi (1935). “XVI. Asrın İlk Yarısında Gelibolu”, Türkiyat Mecmuası 5 (1935), 291‐306.
- LANE, Frederick C. (1968). Venetian Shipping during the Commercial Revulation, Crisis and Change in the Venetian Economy in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, edi‐ ted Brian Pullan, London.
- MANTRAN, Robert (1995). XVI‐XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yay.
- MUGHUL, Yakup (1967). “Portekizlilerle Kızıldeniz’de Mücadele ve Hicaz’da Os‐ manlı Hakimiyetinin Yerleşmesi Hakkında Bir Vesika”, Belgeler, C. II/3‐4, (1965), Ankara: TTK, 37‐47.
- MUSTAFA NURİ PAŞA (1992). Netâyicü’l‐Vukuât, haz. Neşet Çağatay, C. I‐II, 3. bs., Ankara: TTK Yay.
- ORHONLU, Cengiz (1961). “XVI. Asrın İlk Yarısında Kızıldeniz Sahillerinde Os‐ manlılar”, TD, C. 12/16, 1‐24.
- ____ (1974). Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Siyaseti Habeş Eyaleti, İstanbul: Edebi‐ yat Fakültesi Matbaası, 2‐3.
- ÖNALP, Ertuğrul (2010). Osmanlının Güney Seferleri, Ankara: Berikan Yay.
- ÖZBARAN, Salih (1977). “Osmanlı İmparatorluğu ve Hindistan Yolu”, TD, S. 31, 65‐146.
- ____(1971). “XVI. Yüzyılda Basra Körfezi Sahillerinde Osmanlılar: Basra Beylerbey‐ liğinin Kuruluşu”, TD, S. 25, 51‐72.
- ____(1994). The Ottoman Response to European Expansion, İstanbul: Isis Press.
- ____(2004). Yemen’den Basra’ya Sınırdaki Osmanlı, İstanbul: Kitap Yay.
- ____(2009). Ottoman Expansion Toward the Indian Ocean in the 16th Century, İstanbul: Bilgi Yay.
- ÖZCAN, Abdülkadir (1999). “Osmanlı Askeri Teşkilatı”, Osmanlı, C. VI, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 551‐557.
- PAMUK, Şevket (2007). Osmanlı‐Türkiye İktisadî Tarihi (1500‐1914), İstanbul: İletişim Yay.
- PANZAC, Daniel (2008). “16‐20. Yüzyıl Osmanlı Donanması”, Uluslararası Türk De‐ niz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 22‐29.
- PARRY, V.J. (1980). A History of the Ottoman Empire to 1730, Cambridge: Cambridge Uni. Press.
- PEDANİ, Maria Pia (2008). “Osmanlılar ve Süveyş Kanalından Diu’ya; Venedikliler ve Osmanlılar (1502‐1538)”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İs‐ tanbul, 3‐9.
- ROUX, Jean‐Paul (2008). Türklerin Tarihi, çev. Aykut Kazancıgil, İstanbul: Kabalcı Yay.
- SAİT TALAT (1934). Umman ve Hint Denizleri Hakimiyeti ve Türkler, İstanbul: Deniz Matbaası.
- SANDER, Oral (2008). Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü, 5. bs., Ankara: İmge Yay.
- SHAW, Stanford (2008). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, çev. Mehmet Harmancı, I. C., İstanbul: e yay.
- TANSEL, Selâhattin (1969). Yavuz Sultan Selim, Ankara: MEB Yay.
- TARAKÇI, Nejat (2008). “Osmanlı ve Portekiz’in Hint Okyanusu’ndaki Deniz Stra‐ tejilerinin Karşılaştırılması ve Bölgedeki Etkileri”, Uluslararası Türk Deniz Gücü Tarihi Sempozyumu, İstanbul, 12‐19.
- TAŞKIRAN, Cemalettin (1999). “Yükselme Döneminde Osmanlı Ordusu”, Osmanlı, c. VI, Ankara: Yeni Türkiye Yay., 561‐568.
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988). Osmanlı Tarihi, C. II, 5. bs., Ankara: TTK Yay.