İş Motivasyonunun Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisi: Kamu Çalışanları Örneği

Günümüzde hızla gelişen bilişim teknolojileri bireylerin hayatlarının her alanını olduğu gibi, iş yaşamlarını da etkilemektedir. Özellikle bilişim teknolojileri ve internete erişimin kolaylaşması bireylerin sanal dünya ile iç içe yaşamalarını zorunlu kılmaktadır. Toplum genelinde ve buna bağlı olarak örgütlerde bilişim teknolojileri kullanımının yaygınlaşması ile çalışanların sanal kaytarma davranışlarında artış görülmektedir. Sanal kaytarma davranışı literatürdeki birçok örgütsel kavram ile ilişki içerisinde ele alınabilmekle birlikte, bu çalışma “Çalışanların iş motivasyonları sanal kaytarma davranışlarını etkilemekte midir?” sorusu temelinde kurgulanmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, çalışanların iş motivasyonlarının sanal kaytarma davranışları üzerindeki etkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Ego tükenmesi kuramı temelinde şekillendirilen çalışma kapsamında Konya ilinde bulunan kamu kurumlarında görevli 314 gişe çalışanı üzerinde araştırma yapılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 29 ve AMOS 24 programları kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda iş motivasyonunun sanal kaytarma davranışı ve alt boyutları üzerinde negatif ve anlamlı etkileri tespit edilmiştir. Bu sonuçların sektör temsilcilerine, devlet organlarında görevli karar vericilere ve araştırmacılara yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

: Motivasyon, İş Motivasyonu, Sanal Kaytarma, Sanal Kaytarma Davranışı, Ego Tükenmesi Kuramı

The Effect of Job Motivation on Cyberloafing Behavior: The Case of Public Employees

Today, rapidly developing information technologies have affected the wok life of individuals as well as every aspect of their lives. Particularly, the ease of access to information technologies and the internet has made it necessary for individuals to live together with the virtual world. With the widespread use of information technologies in society and organizations, there is an increase in the cyberloafing behaviors of employees. Although cyberloafing behavior can be handled in relation to many organizational concepts in the literature, this study is based on the question “Does the work motivation of the employees affect their cyberloafing behaviors?”. In this direction, it is aimed to reveal the effect of employees' work motivation on cyberloafing behaviors. Within the scope of the study, which was shaped on the basis of ego depletion theory, a research was conducted on 314 employees working in a public institution in Konya. The data were analyzed using SPSS 29 and AMOS 24 programs. According to the findings, negative and significant effects of work motivation on cyberloafing behavior and its sub-dimensions were determined. It is thought that these results will guide sector representatives, decision makers in government institutions and researchers.

Keywords:

Motivation, Job Motivation, Cyberloafing, Cyberloafing Behavior, Ego Depletion Theory,

PDF

___

Anandarajan, M., Devine, P. ve Simmers, C. A. (2004). Personal Web Usage in the Workplace: A Guide to Effective Human Resources Management (Ed.: Anandarajan, M. ve Simmers, C. A.), “A Multidimensional Scaling Approach to Personal Web Usage in the Workplace” (s. 61-79), US: Information Science Publishing.
Arnolds, C. A. ve Boshoff, C. (2002). “Compensation, Esteem Valence and Job Performance: An Empirical Assessment of Alderfer’s ERG Theory”, International Journal of Human Resource Management, 13(4), 697-719.
Askew, K., Buckner, J. E., Taing, M. U., Ilie, A., Bauer, J. A. ve Coovert, M. D. (2014). “Explaining Cyberloafing: The Role of the Theory of Planned Behavior”, Computers in Human Behavior, 36, 510-519.
Aydıntan, B. (2021). “İşletmelede Liderlik ve Motivasyon (Pozitif Yaklaşımlar)”, Ankara: Gazi Kitabevi.
Barry, S., Murphy, K. ve Drew, S. (2015). “From Deconstructive Misalignment to Constructive Alignment: Exploring Student Uses of Mobile Technologies in University Classrooms”, Computers & Education, 81, 202-210.
Baumeister, R. F. ve Vohs, K. D. (2007). “Self-Regulation, Ego Depletion, and Motivation”, Social and Personality Psychology Compass, 1(1), 115-128.
Bayrakçeken, S., Oktay, Ö., Samancı, O. ve Canpolat, N. (2021). “Motivasyon Kuramları Çerçevesinde Öğrencilerin Öğrenme Motivasyonlarının Arttırılması: Bir Derleme Çalışması”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 677-698.
Bedük, A. (2010). “Karşılaştırmalı İşletme-Yönetim Terimleri Sözlüğü”, Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
Blanchard, A. L. ve Henle, C. A. (2008). “Correlates of Different Forms of Cyberloafing: The Role of Norms and External Locus of Control”, Computers in Human Behavior, 24(3), 1067-1084.
Büyüköztürk, Ş. (2002). “Sosyal Bilimler için Veri Analiz El Kitabı”, Ankara: Pegem Yayıncılık.
Çiçek, D. (2005). “Örgütlerde Motivasyon ve İş Yaşam Kalitesi: Bir Kamu Kuruluşundaki Yönetici Personelin Motivasyon Seviyelerinin Tespit Edilerek İş Yaşam Kalitesinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Çiçek, H. ve Bulak, M. E. (2020). “KOBİ’lerde Bir Motivasyon Aracı Olarak Liderlik ve Öneriler”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(3), 21-30.
Erdem, A. T. (2020).” Sanal Kaytarma Davranışının İş Performansına Etkisinde İşe Bağlılığın Aracı Rolüne Yönelik Bilişim Sektöründe Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 3843-3858.
Ergün, E. ve Altun, A. (2012). “Öğrenci Gözüyle Siber Aylaklık ve Nedenleri”, Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 2(1), 36-53.
Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981). “Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error”, Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
Garrett, R. K. ve Danziger, J. N. (2008). “On Cyberslacking: Workplace Status and Personal Internet Use at Work”, Cyber Psychology ve Behavior, 11(3), 287-292.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). “Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri”, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Hartijasti, Y. ve Fathonah, N. (2015). “Motivation of Cyberloafers in the Workplace Across Generations in Indonesia”, International Journal of Cyber Society and Education, 8 (1), 49-58.
Hensel, P. G. ve Kacprzak, A. (2020). “Job Overload, Organizational Commitment, and Motivation as Antecedents of Cyberloafing: Evidence from Employee Monitoring Software”, European Management Review, 17(4), 931-942.
Huck, S. W. (2012). “Reading Statistics and Research”, Boston: Pearson.
Kalaycı, Ş. (2005). “SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri”, Ankara: Asil Yayınevi.
Kanfer, R. ve Chen, G. (2016). “Motivation in Organizational Behavior: History, Advances and Prospects”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 136, 6-19.
Kaplan, M. (2007). “Motivasyon Teorileri Kapsamında Uygulanan Özendirme Araçlarının İşgören Performansına Etkisi ve Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Karakaya, A. ve Ay, F. A. (2007). “Çalışanların Motivasyonunu Etkileyen Faktörler: Sağlık Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma”, Sosyal Bilimler Dergisi/Journal of Social Sciences, 31(1), 55-67.
Karataş, A. ve Avcı, B. (2017). “Kamu Kurumlarında Sanal Kaytarma Olgusunun Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Kayfor 15 Özel Sayısı), 2321-2346.
Kaya, F. Ş., Yıldız, B. ve Yıldız, H. (2013). “Herzberg’in Çift Faktör Kuramı Açısından İlköğretim I. Kademe Öğretmenlerinin Motivasyon Düzeylerinin Değerlendirilmesi”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 1-18.
Keklik, B., Kılıç, R., Yıldız, H. ve Yıldız, B. (2015). “Sanal Kaytarma Davranışlarının Örgütsel Öğrenme Kapasitesi Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, Business and Economics Research Journal, 6(3), 129-144.
Kim, J. H. (2019). “Multicollinearity and Misleading Statistical Results”, Korean Journal of Anesthesiology, 72 (6), 558-569.
Koçel, T. (2011). “İşletme Yöneticiliği”, İstanbul: Beta.
Korkmazer, F. ve Aksoy, A. (2017). “Herzberg’in Hijyen Faktörlerinin Çalışanların İşten Ayrılma Davranışlarına Etkisine Yönelik Bir Araştırma”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 821-833.
Lim, V. K. G. (2002). “The IT Way of Loafing on the Job: Cyberloafing, Neutralizing and Organizational Justice”, Journal of Organizational Behavior, 23, 675-694.
Marcus, B. ve Schuler, H. (2004). “Antecedents of Counterproductive Behavior at Work: A General Perspective”, Journal of Applied Psychology, 89, 647-660.
Maslow, A. H. (1943). “A Theory of Human Motivation”, Psychological Review, 50, 370-396.
Mastrangelo, P. M., Everton, W. ve Jolton, J. A. (2006). “Personal Use of Work Computers: Distraction versus Destruction”, CyberPsychology & Behavior, 9(6), 730-741.
Menard, S. (2002). “Applied Logistic Regression Analysis”, Thousand Oaks CA: Sage Publications.
Merdan, E., Erdem, A. T. ve Gümüşsoy, Y. (2022). “Boreout Sendromunun Üretkenlik Karşıtı İş Davranışı Üzerine Etkisinde Sanal Kaytarmanın Aracılık Rolü”, Business & Management Studies: An International Journal, 10(1), 176-191.
Merriam-Webster Dictionaries (2022). “Self-regulation” https://www.merriam-webster.com/dictionary/self-regulation Erişim Tarihi: 03.08.2022.
Muraven, M. ve Baumeister, R. F. (2000). “Self-regulation and Depletion of Limited Resources: Does Self-Control Resemble a Muscle?”, Psychological Bulletin, 126, 247- 259.
Naughton, K., Raymond, J., Shulman, K. ve Struzzi, D. (1999). “Cyberslacking”, Newsweek, 24(22), 62-65.
Örücü, E. ve Özüdoğru, M. (2018). “Örgütsel Güven ile Sanal Kaytarma Davranışları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(3), 66-80.
Örücü, E. ve Yıldız, H. (2014). “İşyerinde Kişisel İnternet ve Teknoloji Kullanımı: Sanal Kaytarma”, Ege Akademik Bakış, 99-114.
Özgür, E. (2006). “Performans Yönetimi ve Motivasyon İlişkisi Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Özkalp, E., Aydın, U. ve Tekeli, S. (2012). “Sapkın Örgütsel Davranışlar ve Çalışma Yaşamında Yeni Bir Olgu: Sanal Kaytarma (Cyberloafing) ve İş İlişkilerine Etkileri”, Çimento İşveren Sendikası Dergisi, 26(2), 18-33.
Özüdoğru, M. ve Yıldırım, Y. T. (2020). “Sanal Kaytarma ve İşgören Performansı İlişkisinde İş Stresinin Düzenleyici Etkisinin İncelenmesi: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 467-490.
Pinder, C. C. (1998). “Motivation in Work Oganizations”, NJ: Upper Saddle River.
Robinson, L. ve Bennett, R. J. (1995). “A Typology of Deviant Workplace Behaviors: A Multidimensional Scaling Study”, Academy of Management Journal, 38(2), 555-572.
Rosak-Szyrocka, J. (2014) “Employee’s Motivation at Hospital as a Factor of the Organizational Success”, Human Resources Management ve Ergonomics, 8(2), 102-111.
Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2000). “Intrinsic and Extrinsic Motivations: Classic Definitions and New Directions”, Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.
Seçilmiş, C. ve Yılmaz, B. (2018). “Seyahat Acentesi Çalışanlarının Sanal Kaytarma Davranışları ve İş Motivasyonu Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Kesit Akademi Dergisi, 17, 20-37.
Serttaş, O. ve Şimşek, G. (2017). “Konaklama İşletmelerinde Siber Aylaklık: Çalışanların Demografik Özellikleri ile Siber Aylaklıkları Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(1), 20-34.
Sheikh, A., Atashgah, M. S. ve Adibzadegan, M. (2015). “The Antecedents of Cyberloafing: A Case Study in an Iranian Copper Industry”, Computers in Human Behavior, 51, 172-179.
Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). “Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi”, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Spector, P. E. (2000). “Industrial and Organizational Psychology: Research and Practice”, New York: Wiley.
Spector, P. E., Fox, S., Penney, L. M., Bruursema, K., Goh, A. ve Kessler, S. (2006). “The Dimensionality of Counterproductivity: Are All Counterproductive Behaviors Created Equal?”, Journal of Vocational Behavior, 68(3), 446-460.
Stanton, J. M. (2002). “Company Profile of the Frequent Internet User”, Communications of the ACM, 45(1), 55-59.
Steers, M. R., Mowday, T. R. ve Shapiro, L. D. (2004). “The Future of Work Motivation Theory”, Academy of Management Review, 29(3), 379-387.
Tabachnick, B. G. ve Fidell, L.S. (2018). “Using Multivariate Statistics”, New York: Pearson.
TDK (2022). “Kaytarmak” https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 01.08.2022.
TDK (2022). “Otokontrol” https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 03.08.2022.
Thompson, L. F., Meriac, J. P. ve Cope, J. G. (2002). “Motivating Online Performance: The Influences of Goal Setting and Internet Self-Efficacy”, Social Science Computer Review, 20(2), 49-160.
TÜİK (2021). “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması”, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437 Erişim Tarihi: 21.01.2022. Ugrin, J. C. ve Pearson, J. M. (2013). “The Effects of Sanctions and Stigmas on Cyberloafing”, Computers in Human Behavior, 29(3), 812-820.
Ulukapı, H., Çelik, A. ve Yılmaz, A. (2014). “Algılanan İşe Adanmışlığın Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Selçuk Üniversitesi Örneği”, 2. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, 65-72.
Uzun, Ö. (2019). “Seyahat Acentası Çalışanlarının Motivasyonları ile Sanal Kaytarma Davranışları Arasındaki İlişki: Trakya Bölgesi Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Vitak, J., Crouse, J. ve LaRose, R. (2011). “Personal Internet use at Work: Understanding Cyberslacking”, Computers in Human Behavior, 27(5), 1751-1759.
Wagner, D. T., Barnes, C. M., Lim, V. K. G. ve Ferris, D. L. (2012). “Lost Sleep and Cyberloafing: Evidence from the Laboratory and a Daylight Saving Time Quasi-experiment”, Journal of Applied Psychology, 97(5), 1068-1076.
Whitty, M. T. ve Carr, A. N. (2006). “New Rules in the Workplace: Applying Object-Relations Theory to Explain Problem Internet and Email Behaviour in the Workplace”, Computers in Human Behavior, 22(2), 235-250.
Yang, C., Hwang, M. ve Chen, Y. (2011). “An Empirical Study of the Existence, Relatedness, and Growth (ERG) Theory in Consumer’s Selection of Mobile Valueadded Services”, African Journal of Business Management, 5(19), 7885-7898
Yuwanto, L. (2018). “Academic Fow and Cyberloafng”, Psychology Research, 8(4), 173-177.