Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları

Vergi, ne tür bir devlet içinde yaşanırsa yaşansın tüm insanların karşılaştıkları bir olgudur. Vergi, bir bakıma içerisinde yaşadığı tüm toplumu kapsayan siyasi bir teşkilata karşı bireyin yükümlülüğü olarak karşımıza çıkmaktadır. Vergi mükellefleri, türlü güçlüklerle elde ettiği gelirlerinden bir bölümünü zorunlu olarak devletin tasarrufuna bırakması nedeniyle, acı hissi duymaktadırlar. Acı hissi, her bir vergi mükellefinin psikolojik durumuna bağlı olarak farklılaşmaktadır. Farklılaşmanın ana nedenleri ise mükellefin sosyo-kültürel durumu ve buna bağlı olarak, vergiye karşı geliştirdiği tavırdır. Bazıları vergi ödemeye kutsallık atfederek bir miktar rahatlama sağlarken, bazıları ise bunun bir vatandaşlık görevi olduğuna inanarak, duyduğu acıyı hafifletmeye çalışır. Şu gerçeğin bilinmesinde büyük yarar vardır; o da hiçbir kimse kendiliğinden gönüllü olarak, gelirinin önemli bir payını devlete vermek istemez. Bunun için insanlar bazı gerekçeleri kolaylıkla ileri sürer. Bunlardan bir kaçını şöyle sıralayabiliriz; devlet müsriftir, devlet zorunlu kötüdür vb gibi. Mükelleflerin vergiye karşı psikolojik davranışlarının incelenmesi, her bir bireyin vergi karşısındaki takındıkları tutumlarının bilinmesini gerektireceği için ve bunun da bilinmesinin neredeyse imkânsız olması, çalışmada en önemli zorluk olmaktadır. Bu nedenden ötürü çalışmada metot olarak genellemelere başvurulmuştur. Vergilemeye ilişkin mükelleflerin ne düşündüğü her zaman merak konusu olmuş ve vergi mükelleflerinin yaklaşımının araştırılması her daim güncelliğini korumuştur. Fakat konunun analizi ise, her zaman için sorun olmaya açık bir alandır.

PDF

___

AKTAN Ç.C., Gencel U., (2003), Türkiye’de geriye doğru vergileme ve Verginin hukukiliği ilkesinin ihlali, Dokuz Eylül Üniversitesi ,Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,Cilt 5, Sayı: 1.

AKTAN Ç.C.,(1999),1 Ağır Vergi Yükü ve Yeraltı Ekonomisi, Vergi Sorunları Dergisi, Şubat-1999, Sayı 125.

AKTAN Ç.C.,Dileyici,D.,Saraç,Ö.,(2003),Vergi, Zulüm Ve İsyan, Ankara: Phoenix Yayınevi, 2003.Vergilere Karşı Tepkilerin Anatomisi, http://www.canaktan.org/canaktan-personal/canaktan-arastirmalari/kamu-maliyesi/vergi-sosyopsikoloji.pdf, 15.09.2006.

ARIKAN, Zeynep,(1994), Vergi Kaçağının Nedenleri Ve Çözüm Yolları, Maliye Yazıları Dergisi, Sayı:44, Temmuz-Eylül.

AY, Hakan, (1996), Vergi Politikalarının Uygulanmasında Ekonomik Çıkar Gruplarının Rolü -Türkiye Örneği- Yayınlanmamış Doktora Tezi.

BATIREL, Ömer Faruk,(1996), “Vergi Kaçakçılığı ve Vergiye Gönüllü Uyum”, Vergi Dünyası Dergisi, (Sayı 175, Mart 1996).

BOADWAY, Robin, Marceau, Nicolas, Steeve,Mongrain Redistributive Taxation Under Ethical Behaviour, CIRPÉE Centre İnteruniversitaire Sur Le Risque, Les Politiques Économiques Et L’emploi ahier De Recherche/Working Paper 06-04, Février/ February 2006 http://www.sfu.ca/~mongrain/CIRPEE06-04.pdf10.09.2006.

CARLEY,Kathleen M. and Maxwell ,Daniel T., Carnegie Mellon University, Innovative Decisions, Inc.Understanding Taxpayer Behaviorand Assessing Potential IRS Interventions Using Multiagent Dynamic-Network Simulation http://www.irs.gov/pub/irs-soi/06carley.pdf 11.09.2006.

ÇELEBİ, Kemal,(1997), Mükellef Maliye İlişkisini Etkileyen Faktörler,Celal Bayar Üniversitesi İİBF’ Dergisi. Manisa, Sayı 3.

DEMİRCAN, Esra Siverekli,(2003),Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme Ve Kalkınmaya Etkisi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:21, Temmuz-Aralık.

DEVRİM, F. (1995), Kamu Maliyesine Giriş, Ankara.

GÖKBUNAR, Alirıza,(1997),Türk Vergi Sisteminde Reform Gereği, Prof.Dr. Nezihe Sönmez’e Armağan, DEÜ İİBF Maliye Bölümü Yayını, İzmir.

HEPER, Fethi (Editör),(1992) Vergi Uygulamaları; Anadolu Üni. Yayın No: 124, Eskişehir.

KILDİŞ,Yusuf,(2000),KayıtDışıEkonomi,http://www.canaktan.org/ekonomi/kamu_maliyesi/maliye-genel/diger-yazilar/kildis-kayit-disi.pdf. 10.08.2006, Dokuz Eylül Üniversitesi ,Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,Cilt 2, Sayı: 2, 2000

LAMPEN, Georg, Ra ,des Vorsitzenden des Bdst Nrw, S t a t e m e nt Steuermentalität, Steuermoral und Einstellungen zur Steuerreform 1999Pressekonferenzam27.Oktober1999Http://Www.SteuerzahlerNrw.De/Download/Lp_Steuermoral1999.Pdf 04.09.2006.

MUTER, Naci.B., Sakınç Süreyya, Çelebi Kemal,(1993),Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Tutum Ve Davranışları Araştırması,Manisa İli Algı Mükellefleri Üzerine Bir Anket Çalışması, Manisa.

NADAROĞLU, Halil,(1998), Kamu Maliyesi Teorisi,İstanbul.

SİMON, James Taxpayer Beliefs and Views:A New SurveyPaper Number 03/05University of Exeter,Visiting Fellow, Australian National University Kristina Murphy and Monika Reinhart Centre for Tax System IntegrityAustralian National Universityhttp://www.ex.ac.uk/rbp/Research/DiscussionPapersMan/Man2003/Man0305.pdf 25.09.2006.

ŞENYÜZ, Doğan,(1995), Vergilendirmede Yükümlü Psikolojisi, Bursa.

TOSUNER, Mehmet; (1995) Vergi Kayıp Ve Kaçakları Sorununa İlişkin Görüş Ve Öneriler,Vergi Sorunları Dergisi, Sayı 85. Ekim.

TOSUNER, M., Arıkan, Z., Yereli A.B.,(1998) Türk Vergi Sistemi, İzmir.