Haydarpaşa Liman Şirketi'ne Verilen İskenderun Limanı İnşa ve İşletme İmtiyazı ve Liman Tarifesi (1911)

1911 yılında Haydarpaşa Liman Şirketi’ne İskenderun’da bir liman inşa ve işletme imtiyazı verildi. Almanlar, inşa edecekleri bu limanı, bir kriz esnasında savaş gemilerine açacaklar, aynı zamanda da askerî malzeme deposu olarak kullanabileceklerdi. Öte yandan liman sayesinde bölge ve ona yakın çevrelerden Avrupa’nın ve bilhassa Almanların işlek limanlarına yapılacak ihracat ve ithalat ile bazı Alman sektörlerinin çektiği hammadde sıkıntısı da giderilmiş olacaktı. Haziran 1912’de İskenderun limanı temel atma töreni yapılmasına rağmen, daha sonraki süreçte modern tarzda bir liman inşa edilemedi. Araya I. Dünya Savaşı’nın girmesi durumu daha da zora soktu. Hatta savaş esnasında İskenderun ve kıyıları, İtilaf devletleri donanmaları tarafından işgal edildi. 1911 anlaşmasıyla Haydarpaşa Liman Şirketi’ne İskenderun limanı imtiyazı verildiğinde, aynı anlaşmaya ek olarak limanda uygulanacak emtia, eşya ve yolcu tarifesi de tespit edildi. Tarifede limana girip-çıkacak her türlü maldan alınacak ücret, vergi vb. hususlar yer aldı.

In the year of 1911, the privilege of the construction and running of a harbor in İskenderun was given to the company of the harbor of Haydarpasha. Germans would build this harbor, open it for their war ships in occasion of a crisis and, at the same time, use as a depot for military materials. On the other hand, the raw materials some German sectors needed would be met with the exports and imports from the region and surroundings to the busy ports of Europe and specially Germany thanks to the harbor. Although the foundation of the harbor of İskenderun was laid in June 1912, during the later period it could not be built in a modern way. With the breaking out of the First World War, its construction was affected badly. The Allies in the war occupied even İskenderun and its shores. When the privilege of İskenderun’s harbor was given to the company of the harbor of Haydarpasha with the agreement of 1911, the tariff to be imposed on goods and passengers was also established in the same agreement. In the tariff, there existed charges and taxes to be taken from every kind of goods.

PDF

___

BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ (BOA), İSTANBUL

Dahiliye Nezareti (DH. EUM.)

Dahiliye Nezareti, İdare (DH. İD.)

Dahiliye, Evrak Odası Kalemi (DH. EUM.VRK.)

Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV.)

Sadaret, Divan-ı Hümayun Kalemi, Mukavele (A. DVN. MKL.)

Sadaret, Mühimme Kalemi Evrakı (A. MKT. MHM.)

Sadaret, Nezaret ve Devair Evrakı (A. MKT. NZD.)

Sadaret, Umum Vilayat Evrakı (A. MKT. UM.)

Yıldız Perakende, Mütenevvi Maruzat (Y. Mtv.)

POLİTİSCHES ARCHİV, AUSWÄRTİGES AMT (PA/AA), BONN

Orientalia Generalia 243, 2-5a: “Notiz betreffend die Bagdadbahn Stand Mitte Februar 1917”, Anatolische und Bagdadbahn auch Hafen Alexandrette, Cilt 1 ve Cilt 4, Bölüm 12 (Akten der Kaiserlichen Deuschen Botschaft zu Konstantinopel-Ankara-İstanbul içinde).

Türkei 152, Eisenbahnen in der asiatischen Türkei, Cilt, 51, 55.

GEHEİMES STAATSARCHİV PREUSSİSCHER KULTURBESİTZ DEUTSCHES ZENTRAL-ARCHİV (GStA), BERLİN-DAHLEM

HA Rep. 93 E, No. 396: Nachrichten über türkische Eisenbahnen, 1904 bis 1917. Prospekt Haiderpascha, P. 8249

BUNDES ARCHİV, ABTEİLUNG POTSDAM (BA/AP) Eisenbahnen in der Türkei, Cilt 15.

Ahmet Vefik Paşa (2000), Lehçe-i Osmânî (Haz.: Recep Toparlı), Ankara: Türk Dil Kurumu.

Ali Nazîmâ, Faik Reşad (2002), Mükemmel Osmanlı Lügati (Haz.: Necat Birinci ve diğerleri), Ankara: Türk Dil Kurumu.

Beşirli, Mehmet (1999), Die europäische Finanzkontrolle im Osmanischen Reich in der Zeit von 1908 bis 1914, Berlin: Mensch & Buch Verlag.

Braudel, Fernand (1989), Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, Cilt 1, İstanbul: Eren Yayıncılık.

Çakar, Enver, (2003), XVI. Yüzyılda Haleb Sancağı (1516-1566), Elazığ: Fırat Üniversitesi Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi.

Darkot, Besim (1988), “İskenderun”, İslâm Ansiklopedisi, Cilt /2, İstanbul: M.E.B. Basımevi.

Devellioğlu, Ferit (2002), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (Yayına Haz.: Aydın Sami Güneyçal), Ankara: Aydın Kitabevi.

Earle, E. Mead (1972), Bağdat Demiryolu Savaşı (çev.: Kasım Yargıcı), İstanbul: Milliyet Yayınları.

Evliya Çelebi (1999), Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, (Haz.: Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı), 3. Kitap, İstanbul: Yapı Kredi Yayını.

Gemicilik Sözlüğü (1991), Ankara: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı.

Koday, Saliha (1998), “İskenderun Limanı”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 33, İstanbul.

Özveren, Erol. (1994), “Beyrut”, Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri (1800-1914) (Editörler: Çağlar Keyder, Eyüp Özveren, Donald Quataert), Tarih Vakfı Yurt Yayını.

Sahillioğlu, Halil (1991), “Antakya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul.

Şemseddin Sami (1987), Kâmûs-ı Türkî, 2. Baskı, İstanbul.

Tabakoğlu, Ahmet (1986), Türk İktisat Tarihi, İstanbul: Dergah Yayınları.

Tuncel, Metin (1980), “İskenderun”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 22, İstanbul.

Das Handelsmuseum, Viyana, 6 Nisan 1911, No. 14.

Die Post, Almanya, 18.12.1913, No. 502.

Yurt Ansiklopedi