ÇARLIK RUSYA’SININ TÜRKİSTAN ORTA ASYA SİYASETİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİR BELGE

“Çarlık Rusya’sının Türkistan Orta Asya Siyaseti İle İlgili Önemli Bir Belge” başlığıtaşıyan bu çalışmada, Rusya’nın Orta Asya’ya yönelme siyasetinin 1480’de Altınorda Hanlığı’nın yıkılmasıyla başlayıp, 1552’de Kazan, 1556’da Astrahan’ın işgaliyle önemli bir aşama sağladığıaçıklanarak konuya girilmiştir. Çar I. Petro, XVIII. yüzyılın başlarında öncelikle Kazak topraklarınıve Orta Asya’yıRusya’ya dahil ederek Kafkasya’da Rusya’nın durumunu güçlendirmek istiyordu. Orta Asya’nın zengin kaynaklarına sahip olmak, daha sonra ise Orta Doğu ve oradan da Hindistan’a ulaşmak gayesinde idi. Çalışmada verdiğimiz belge bu bilgileri destekliyor. Belge, Orta Asya Coğrafyasıve buradaki Hanlıkların Rusya ve yakın komşularıile olan siyasi, askeri, ticari ve kültürel ilişkileri yanında bir çok konularıda içermektedir. Kısaca, belgede Çarlık Rusya’nın Orta Asya’ya yönelik temel politikasınıbütün yönleriyle görmekteyiz.

This work entitled “An important document on Tsarist Russia’s Central Asian policy” initially discusses the prosses of Russian expansion gained by the fall of Golden Horde in 1480 invasion of Kazan 1552 and Astrahan in 1556. Tsar Peter I wanted to strengthen Russia’s position in Cacauses by capturing Kazak steppes and Central Asia. Tsar wanted to gain rich resorces of Central Asia, then to establish Russia’s influence in the Middle East, and from there to reach İndia. The document mentioned here supports these assumptions. It contains information concerning the Turkish Khanetes, and Russia’s politik, military, commercial and cultural relations with her neighbors. In short, the document shows the main aspects of Tsarit Russia’s policy towards the Central Asia.

___

  • AVPR (=Arhiv Bneşniy Politiki Rassii = Rusya’nın Dış Siyaset Arşivi), F. 122, yıl 1734, d. 4, LL. 5-14.
  • A.Dobramıslov, Materialı po istorii Rossii. Sbornik ukazov i drugih dokumentov, kasayuşihsa upravleniya i ustroystva Orenburgskogo kraya. (=Rusya Tarihi Kaynakları. “Orenburg Bölgesinin idaresi ve Yapısıyla İlgili Kararnameler ve Diğer Belgeler Derlemesi), Yıl 1734. C. I, Orenburg, 1900, sh. 34-50; “Polnoe sobranie zakonov Rossiskoy imperii” (=Rusya İmparatorluğu Kanunlar Derlemesi), 1830. C. IX, No.6571; “Materialı po istorii politiçeskogo stroya kazahov” (=Kazakların Siyasi Yapısı ile İlgili Kaynaklar), C. I., AlmaAta 1960, sh. 21-30.