Rize ilindeki sıcak ve mineralli suların hidrokimyasal özellikleri

İnceleme alanında sıcak ve mineralli sulardan başka sıcaklıkları düşük fakat mineralce zengin maden suları ve akroderm sular da bulunmaktadır. Sıcak ve mineralli su kaynakları Rize İli Merkez, Çamlıhemşin, İkizdere ilçeleri ile Ayder ve Ilıca köylerinde bulunmaktadır. Kaynaklar, fay kaynağı olup KB-GD, KD-GB, K-G yönlü normal fay ve olasılı faylardan boşalmaktadır. Ayder kaynaklarının sıcaklığı 33-47 °C, debileri 0.5-2 l/s dir. Bu bölgede yapılan sondajlardan 53°C sıcaklığında, 14 l/s debide su alınmıştır. Ayder Kaynağı Na'lı, SO4'lü, HCO3'lü, sıcak sudur. Ilıcaköy ve Orahun sıcak su kaynaklarının sıcaklıkları ise 24-30 °C, debisi 0.01-1 1/s dir. Kaynaktan yoğun H2S çıkışı olmakta ve kaynak çevresinde ise demiroksit ve karbonat çökelimleri bulunmaktadır. Sıcak su kaynakları mineralce fakir (akroderm) sulardır. İnceleme alanındaki diğer kaynakların sıcaklığı düşük olup mineralli sulardır. Kaynaklar asidik karakterli intrüzif masiflerin kırık ve çatlaklarından beslenmektedir. Merkez İlçede bulunan Andon İçmeceleri iki ayrı noktadan boşalmaktadır. Kaynak sıcaklıkları 9-10 °C, debileri 0.2 l/s dir. Kaynak çevresinde yoğun karbondioksit ve demiroksit çökelleri bulunmaktadır. Kaynak suları Na'lı, Ca'lı, HCO3'lü, SO4'lü sular sınıfındadır. Şimşirli, Tosköy, Katalan, Pendazlı, Eskice, Anzer, Parayer, Şimşirli kaynaklarının sıcaklıkları 10-14°C, debileri 0.03-1 l/s arasında olup mineralli sulardır. AIH (Uluslar arası Hidrojeologlar Birliği)'a göre mineralli kaynak suları Bor içeren Na'lı, HCO3'lü, SO4'lü Cl'lü mineralli sulardır. Mevcut termal kaynakların termal turizmde kullanılabilmesi için yapılacak sondajlar ile sıcaklık ve debilerinin arttırılması gerekmektedir.

Hydrochemical characteristic of hot and mineral waters in Rize province(Turkey)

Investigation area contains hot and mineralized waters and also waters with low temperature yet lots of natural minerals waters and akroderm waters too. Hot and mineral springs are located in the centre of Rize Country, Çamlıhemşin, İkizdere Districts and Ayder and Ilıca Villages. Springs that is fault spring, discharge from NW-SE, NE-SW, N-S direction normal fault and probable faults. Ayder Springs have temperature range from 33 to 47 °C, their discharge range from 0.5 to 2 1/s. Hot and mineral water on this area have 53 °C temperature, and their discharges are 14 l/s. Ayder spring is classified as "Na, SO4, HCO3" hot water. Ilıcaköy and Orahun hot water springs have temperature range from 24 to 30 °C, their discharges range from 0.01 to 1 1/s. There are exitting of dense H2S, and Iron Oxide and carbonate sediments present on the spring surroundings. Chemical properties of the hot water springs are aquatherm. Other springs m the study area have low temperature and mineralized waters. Springs are fed from fault and fissure of intruzif massifs with acidic characters. Andon springs in the Centre District discharge from two different points. Temperatures of these springs range from 9 to 10 °C, total is 0.2 1/s.At the surrounding of springs present dense carbon dioxide and Ironoxide sediments exits. Spring waters are classifield as Na-Ca-HCO3-SO4 waters. Şimşirli, ikizdere, Tosköy, Katalan, Pendazlı, Eskice, Anzer and Parayer springs that have temperature between 10-14 °C, discharge between 0.003-1 1/s, aremineralized waters. According to AIH, mineralized spring waters are classification as Na, HCO3, SO4, Cl, B mineralized waters. It is necessary to increase temperatures and discharges of the thermal waters with drillings to use in thermal tourism.

___

Gündüz, M., 1996, Rize-Andon içmecesi ve İkizdere-Ilıcaköy sıcaksu sahalarının hidrojeoloji etüt raporu: MTA Gen. Md., Derleme Rapor No: 9946, Ankara.

Gürsel, F.,Ayder (Çamlıhemşin-Rize) ve Çevresinin Jeotermal Yönünden İncelenmesi; Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, 112s.

Kahraman, İ. 1986, Rize-İspir arasındaki Cu-Mo, Cu, Pb-Zn, Fe ve Mn cevherleşmelerine ait maden jeolojisi raporu: MTA Gen. Md., Derleme Rapor No: 8048, Ankara.

Kara, İ.,1997, Türkiye Termal ve Mineralli Sular Envanteri Rize. MTA Gen. Md. No: 53.

Kartal, T., 1972, Rize-Ayder kaplıcasına ilişkin hidrojeolojik rapor: MTA Gen. Md., Derleme Rapor No: 3316, Ankara.

Kırcali, Ö., Yüksel, O., 1987, Rize-Ayder Kaplıcası Turizm Merkezi İmar Uygulama Planı Açıklama raporu. Ankara.

Ölmez, E., 1979, Rize-Andon içmecesi jeoloji ve hidrojeoloji raporu: MTA Gen. Md., Derleme Rapor No:6602, Ankara.

Piper, A.M., 1944, Agraphic procedure in the geochemical interpretation of water analyses. Transactions, American Geophysical Union 25:914-923.

Schoeller, H.,1955, Geochimic des eaux souterraines es.Ins. France. Petrole. Paris.