Marmaris (Muğla) peridotitinin petrografik ve petrokimyasal özellikleri

Neotetis okyanusundan türeyen Marmaris peridotiti başlıca serpantinleşmiş harzburgit, az olarak dünit, bunları kesen mikronorit ve diyabaz dayklarından oluşmaktadır. Harzburgitler esas olarak olivin, ortopiroksen az oranda serpantin, klinopiroksen, kromit, manyetit ve ikincil olarak manyezit; dünitler ise olivin, ortopiroksen ve opak mineral içermektedir. Ofitik dokulu mikronoritlerde labrador, enstatit, az olarak diyopsit, aktinolit ve klorit yer alırken diyabazlar plajiyoklaz, hornblend, diyopsit, tali olarak sfen, klorit, manyetit ve kromitlerden oluşmaktadır. Serpantinitler kirizotil, az olarak olivin, kromit ve manyetitlerden oluşmaktadır. Harzburgitler yüksek MgO, Cr, Ni; düşük SİO2, Al2O3, CaO, Rb, Sr ve kondrit seviyesinde ve hafif farklılaşmış ($La_c/Lu_c$ :1.6-2.6) nadir toprak element (NTE) grafiğine sahiptirler. Dünitler ise bileşim olarak harzburgitlere benzerlik gösterirler. Diyabazlar MORB'dan daha az K, Rb ve kalıcılığı yüksek element (KYE) içerirken, mikronoritler MORB seviyesinde iri katyonlu element (ÎKE) ve KYE içermektedir. Damar kayaçlarının NTE grafiği düze yakın ($La_c/Lu_c$: 0,55-0,96) ve harzburgitlere göre daha zenginleşmiş olup plajiyoklaz birikmesine işaret eden pozitif Eu (Eu/Eu*: 1-1.45) anomalisine sahiptirler. Harzburgitler, alpin tipi peridotite ve tüketilmiş mantoya benzerlik gösterirler. Düşük K toleyiti özelliğindeki damar kayaçları tarafından kesilmesi ise dalma batma ile ilişkili olarak oluştuğunu göstermektedir. Harzburgitler ile damar kayaçlarının NTE diyagramındaki uyumlulukları damar kayaçlarının harzburgitlerden itibaren oluştuğunu göstermektedir.

Petrographical and petrochemical characteristics of the Marmaris (Muğla) peridotites

The Marmaris peridotites derived from Neotethyan Ocean, are composed of mainly serpantinised harzburgite with minor dunite, and dykes of micronorite and diabase intruded all the units. The harzburgites include essentially olivine, orthopyroxene, minor serpantine, clinopyroxene, chromite, magnetite and secondary magnesite, while the dunites have olivine, orthopyroxene and opaque minerals. The micronorites contain labradorite, enstatite with minor diopside, actinolite, chlorite in an ophiolitic texture whereas the diabases include plagioclase, hornblend, diopside and accessory sphene, chlorite, magnetite and chromites. The serpantinites are composed of chrysotile, minor olivine, chromite and magnetites. The harzburgites include high MgO, Cr, Ni; low SİO2, A12O3, CaO, Rb, Sr; and slightly fractionated ($La_c/Lu_c$:1.6-2.6) rare earth element (REE) patterns in the level of chondrites while the dunites show similarity to the harzburgites in composition. The diabases have lower contents of K, Rb and high field strength elements (HFSE) than that of MORB, whereas the micronorites contain large ion lithophile elements and HFSE in the abundance of MORB. REE pattern of the vein rocks are almost flat ($La_c/Lu_c$: 0,55-0,96); more enriched than the harzburgites; and have positive Eu (Eu/Eu*: 1-1.45) anomaly indicating plagioclase accumulation.The harzburgites show similarities to Alpine type peridotites and depleted mantle. They were cut by vein rocks with affinity of "low-K tholeiites", which indicates that formation of the harzburgites could be related with subduction. Coherency in REE patterns of the harzburgite and veins rocks show that the diabase and micronorites could be formed from the harzburgites.

___

Bergougnan, H., 1975, Relations entre les edifices pontique, et taurique dans le nord-Est de l'Anatolie.Bul.; Soc. Geo. Fr., Ser.7, 17, 1045-57.
Bickle, M.J.,Ford, C.E. ve Nisbet, E.G., 1977, The petrogenesis of peridotitk komatiites: evidence from high-pressure melting experiments; Earth Planet. Sci. Lett. 37, 97-106.
Blumenthal, M., 1963,Le Systeme structural du Taurus:In:Livra a le memoire du Prog.O.Fallet.Mem.Soc. Geol.France, Hans Serie Vol.2.
Collins, A. ve Robertson, A.H.F., 1998, Processes of late Cretaceous to late Miocene episodic thrust-sheet translation in the Lycian Taurides, S.W. Turkey. J. Geol. Soc. London,155, pp.759-772.
Dürr, S., 1975, Uber alter und geotektonische Stellung des Menderes Kristallins/SW-Anatolien und /seine Aequiyalente in der Mitteren Aegaeis:habitation Schrift, Marburg/Lahn, 107 s.
Ercan, T., Günay, E., Baş, H. ve Can, B., 1982, Datça yarımadasndaki Kuvaterner yaşlı volkanik kayaçların stratigrafisi ve yapısı; MTA Derg., 97-98, 45-46.
Erakman, B.,Meshur, M. ve Akpınar, M., 1982, Fethiye-Köyceğiz-Elmalı-Kalkan arasında kalan alanın jeolojisi: Türkiye 6. Petrol Kong.Tebl, Ankara, 23-31.
Ersoy, Ş., 1989, Fethiye (Mugla)- Gölhisar (Burdur) arasında Güneydağı ile Kelebekli dağ ve dolaylarının jeolojisi; Dokt.tezi., İ.Ü. Fenbilimleri Enst., 246s.
Ersoy, Ş., 1991, Datça (Muğla) yarımadasının stratigrafisi ve tektoniği; Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, c, 34, 1-14.
Graciansky,-P. C., 1968, Teke Yarımadası Toroslarının üst üste gelmiş ünitelerinin stratigrafisi ve Dinaro-Toroslardaki yeri; MTA Derg., 71, 73-93.
Martin, B. ve Fyfe, W.S., 1970, Some experimental and theoretical observations on the kinetics of hydration reactions with particular reference to serpentinization; Chem. Geol. 6, 185-195.
Melcher, F., Meisel, T,. Puhl, J. ve. Koller, F., 2002, Petrogenesis and geotectonic setting of ultramafic rocks in the Eastern Alps: constraints from geochemistry, Lithos, 65, 69-112.
Miller, D.J. ve Christensen, N.I., 1997, Seismic velocities of lower crustal and upper mantle rocks from the slow-spreading Mid- Atlantic Ridge, South of the Kane transform zone (MARK area), in: J.A. Karson, M. Cannat, D.J. Miller, D. Elthon (Eds.), Proc. ODP, Sci. Results, Vol. 153, College Station, TX.
Nicolas, A.,1989,. Structures of ophiolites and dynamics of oceanic lithosphere. In: Series in Petrology and Structural Geology vol. 4, Kluwer Academic Publishing, Dordrecht (1989), p. 367.
O'Hanley, D.S., 1996, Serpentinites; Oxford University Press, New York, 277 pp.
Okay, A İ., 1989, Denizli'nin güneyinde Menderes masifi ve Likya naplarının jeolojisi; MTA Dergisi 109,45-58
Orobelli, G., Lezej, G.P., Rossi, L.A. ve Desio, A., 1967, Preliminary Notes on the geology of the Datça Peninsula (SW Turkey): Accord. Nazdei. Line; 42, 830-841.
Pearce, J.A ve Cann, J.R., 1973, Tectonic setting of basic volcanic rocks determined using trace element analyses; Earth Planet. Sci. Lett., 19, 290-300.
Poisson, A., 1977, Recherches geologiques dans les Torides occidentales (Turquie). These Univ. Paris Sud, Orsay., 795 p.
Robertson, A.H.F., 2002, Overview of the genesis and emplacement of Mesozoic ophiolites in the Eastern Mediterranean Tethyan region, Lithos, 65/1-2, 1-67.
Saxena, S.K. ve Eriksson, G., 1983, Theoretical composition of mineral assemblages in pyrolite and Iherzolite; J.Pet., 24, 538-55.
Sun, S.S. ve McDonough, W.F., 1989, Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes, in Saunders, A.D. And Norry, M.J., Magmatism in the Ocean Basins, Geo.Soc.Spec.Pub., No: 42: 313-345.
Suzuki, T. ve Akaogi, M., 1995, Element partitioning between olivine and silicate melt under high pressure; Phys. Chem. Miner. 22, 411-418.
Şenel, M., 1997, 1:100000 ölçekli Türkiye Jeoloji haritaları, Fethiye L7 paftası, no:1, MTA, Ankara.
Şenel, M., Selçuk, H. ve Karaman, T., 1989, Çameli-Elmalı-Yeşilova dolayının jeolojisi, MTA Rap., 9429, Ankara.
Şengör, A.M.C. ve Yılmaz, Y., 1981, Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach; Tectonophysics, 75,181-21.
Şengör, A.M.C, 1980, Türkiye'nin neotektoniginin esasları; Türk. Jeol. Kur. Konf. Ser., 2, 40s.
Taylor, S.R. ve McLennan, S.M., 1985, The continental crust: its composition and evolution; Blackwell,Oxford.