HEKİM VE HASTANENİN CERRAHİ ROBOT KULLANIMININ HASTAYA VERDİĞİ ZARARDAN SORUMLULUĞU

Tıbbi robotların bir alt türü olan cerrahi robotların kullanımı yabancı ülkelerin yanı sıra ülkemizde de giderek yaygınlaşmaktadır. Ancak günümüz uygulamasında cerrahi robotlar kendi kendine öğrenen, öğrendikleri neticesinde yeni kararlar veren veya cerrahi müdahaleyi tamamen bağımsız olarak yürütebilen seviyeye henüz ulaşmamıştır. Örneğin cerrahi robotların en başarılı ve yaygın örneği olan da Vinci cerrahi robot tamamı ile hekimin kontrolünde ve hekimin komutları ile hareket etmektedir. Bunun yanı sıra ROBODOC gibi yine kendi kendine öğrenemeyen; ancak sınırlı da olsa bağımsızlığı olan robotlardan da faydalanılmaktadır. Cerrahi robotların sağlık hizmetine dahil edilmesi ile beraber hekim ve hastanenin robotik cerrahiye bağlı olarak hastaya verilen zarardan sorumluluğunun tartışılması gerekmektedir. Bu tartışma, cerrahi robotun otonomi derecesine bağlı olarak şekillenir. Bu çalışmada hekim ve hastanenin sorumluluğu, robotun otonomi derecesine bağlı olarak özellikle TBK md. 116 hükmü kapsamında değerlendirilmiştir.

LEGAL RESPONSIBILITY OF THE PHYSICIAN AND THE HOSPITAL FOR THE DAMAGES CAUSED BY THE USE OF SURGICAL ROBOTS TO THE PATIENT

The utilization of surgical robots which are sub-category of medical robots becomes widespread in our country as it is in foreign countries. However, it shall be mentioned that the surgical robots have not reached to a level that can selflearn, decide or conduct the surgery independently in today’s practice. As an example, da Vinci surgical robots which are the most common and successful model of surgical robots can perform under the control of physician and operated directly by physician’s commands. That being mentioned, there are robots such as RO-BODOC which also cannot self-learn but have a limited independency. With the integration of surgical robots in healthcare, the legal responsibility of the physician and the hospital for the damage caused by robotic surgery to the patient should be discussed. This discussion is shaped depending on the degree of autonomy of the surgical robot. Thus, the legal responsibility of the treating party has been evaluated especially under the provision TCO Art 116 accordingly with the degree of autonomy of the robot

PDF

___

AKARTEPE, Alpaslan, “Tedavi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği”, Sağlık Hukuku Sempozyumu: Erzincan 15-16 Mayıs 2006, Yetkin, 2007, s.13-21.
AKİPEK, Şebnem, Alt Vekalet, Ankara, Yetkin, 2003.
AKKANAT, Halil, “Hastaneye Kabul Sözleşmesinin Görünüm Tarzları ve Sorumluluk Düzeni”, Özer Seliçi’ye Armağan, Ankara, 2006, s.25-41.
AKKAYAN YILDIRIM, Ayça, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Çerçevesinde Kusursuz Sorumluluğun Özel Bir Türü Olarak Tehlike Sorumluluğu, İÜHFM, C.70, S.1, 2012, 203-220.
AKKURT, Sinan Sami, “Yapay Zekanın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 7, 13, 2019, s. 39-59.
ALPER, Gizem, İşletme Nedeniyle Tehlike Sorumluluğu (TBK M. 71), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2018, s. 134.
ALTUNOLUK, Bülent, “Açık, Laporoskopik ve Robotik Sistektomi: Avantaj ve Dezavantajları”, Üroonkoloji Bülteni, 2011, 1, s. 53.
AŞÇIOĞLU, Çetin, Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluklar: Doktorların Devlet’in ve Özel Hastahanelerin Sorumluluğu (Cezai ve Hukuki), Ankara, 1993.
ATEŞ, Ufuk/ ERGÜN, Ergun/ GÖLLÜ, Gülnur/ TÜREDİ, Bilge/ BAHADIR, Kutay/ ÇAKMAK Ahmet Murat, “Robotik Cerrahinin Ülkemizdeki Yaygınlaşma Süreci ve Önündeki Engeller”, Türkiye Çocuk Hast. Derg, 4, 2017, s. 248-253.
AYAN, Mehmet, Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara, Kazancı, 1991.
AYDOS, Oğuz Sadık, Ürün Sorumluluğu, Ankara, Adalet, 2009.
BAYSAL, Başak, “7223 Sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ve İmalatçının Tazminat Sorumluluğu” (Lexpera, Erişim Tarihi: 2 Kasım 2020).
BOZKURT YÜKSEL, Armağan Ebru, Robot Hukuku, Aristo, 2020
BUTTER, Maurits/ RENSMA, Arjan/ van BOXSEL, Joey/ KALİSİNGH, Sandy ve ark., “Robotics for Heathcare: Final Report”, 2008. https://repository.tno.nl//islandora/object/uuid:beddf38c-e88c4d2a-8394-e7234d9b3e8a (Erişim Tarihi: 20 Ocak 2021).
BUCHER, Eugen, Obligationenrecht, Besonderer Teil, 3. Auflage, 1988.
BÜYÜKAY, Yusuf, “Tıbbi Hatalar Nedeniyle Ortaya Çıkan Tazminatın Müdahaleyi Gerçekleştiren Sağlık Ekibi Arasında Paylaştırılması”, Prof. Dr. Şener Akyol’a Armağan, 2011, s. 307-343.
BÜYÜKSAĞİŞ, Erdem, “Tehlike Esasına Dayanan Genel Sorumluluk Kuralı Üzerine Eleştirel Değerlendirmeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.8, S.1, 2006, s.1-17 (Erişim Tarihi: 01 Şubat 2021).
BÜYÜKSAĞİŞ, Erdem, “Yaşama Şansının Yitirilmesi Sonucu Uğranılan Kayıplar Açısından Hekimin Tazminat Sorumluluğunun Kapsamı-Uygun İlliyet Bağı Teorisine Değişik Bir Yaklaşım” AÜHFD, 54, 4, 2005, s. 119-148.
BÜYÜKSAĞİŞ, Erdem/ ÖZ, Kerem, “Tıbbi Ürünlerin Yol Açtığı Zararlardan Sorumluluk: Karşılaştırmalı ve Eleştirel Yaklaşım”, UAÜHFD, 8, 2016, s. 157- 197.
von BÜREN, Bruno, Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil, (Art. 184-551), Zürich, 1972.
ÇEKİN, Mesut Serdar, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 71 Çerçevesinde Tehlike Sorumluluğu, 2016.
DRITTENBASS, Joel/WILDHABER, Isabelle, “Regulation of Medical Robots in Switzerland”, LSR, 2020, s. 11-19.
DROSTE Wiebke, “Intelligente Medizinprodukte: Verantwortlichkeiten des Herstellers und ärztliche Sorgfaltspflichten”, MPR, 2018, s. 109-120.
ERBİN, Akif/ ÖZGÖR, Faruk/ BİNBAY, Murat, “Robotik Cerrahi: Teknolojik Gelişmeler ve Ürolojik Cerrahideki Yeri” Med Bull Haseki 54, 2016, s.127-132.
ERCAN, Cannur, “Robotların Fiillerinden Doğan Hukuki Sorumluluk Sözleşme Dışı Sorumluluk Hallerinde Çözüm Önerileri”, TAAD, 40, 11, 2019, s. 19-51.
ERLÜLE, Fulya: “Alt Vekalet”, Prof. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul, 1999, s.259-269.
ERSOY, Çağlar, Robotlar, Yapay Zeka ve Hukuk, 2017.
FELLMANN, Walter, “Arztrecht in der Praxis”, 2, Schulthess Juristische Medien AG, 2007.
FREYTAG, Urs, “Sicherheitsrechtliche Aspekte der Robotik” Sicherheit&Recht, 2, 2016, s.111-121.
GAUTSCHI, Georg, Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, 2. Abteilung, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, 4. Teilband, Der einfache Auftrag, Art. 394-406 OR, Bern, 1971.
GORDON, Clara-Ann/ LUTZ, Tanja, “Haftung für automatisierte Entscheidungen – Herausforderungen in der Praxis”, SZW, 2020, s. 53-61.
GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Türk-İsviçre Borçlar Hukukunda Vekilin Özen Borcu, İstanbul, Beta, 2001.
HAVUTÇU, Ayşe, Türk Hukukunda Örtülü Bir Boşluk: Üreticinin Sorumluluğu, Seçkin, Ankara, 2005.
HESS, Hans-Joachim, Produktehaftpflichtgesetz (PrHG) Bundesgesetz über die Produktehaftpflicht vom 18. Juni 1993, 3., überarbeitete und ergänzte Auflage, 2016, 275-299.
HOLLAND, Dario, Das Verhältnis von Selbstbestimmungsaufklärung und therapeutischer Aufklärung, Göttinger Schriften zum Medizinrecht, Band 21, Universitätsverlag Göttingen, 2017.
JANDA, Constanze, Medizinrecht, 3. Auflage, 2016.
JUNOD Valérie, “Liability for damages caused by AI in medicine : Progress Needed”, in: Chappuis Christine/Winiger Bénédict (Hrsg.), Responsabilité civile et nouvelles technologies, Journée de la responsabilité civile 2018 , Genève - Zurich - Bâle 2019, s. 119- 149.
KATZENMEIER, Christian, “Aufklärung über neue medizinische Behandlungsmethoden „Robodoc”” NJW, 2006, s. 2738-2745.
KILIÇ, Elif Irmak, “Alman Hasta Hakları Kanunun Tıbbi Müdahaleler Nedeniyle Açılan Davalarda İspat ile İlgili Hükümlerinin İncelenmesi”, TıpHD, 4, 7, 2015, s. 65-101.
KIRCA, Çiğdem, Ürün Sorumluluğu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2007.
KOYUNCU AKTAŞ, Nihan, “Hekimlik Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Üzerine Görüş ve Değerlendirmeler” Tıp Hukuku Dergisi, 18, 2020, s.343-390.
KURŞAT, Zekeriya, “Eser ve Vekalet Sözleşmelerinin Nitelendirilmesi Sorunu ve Nitelendirmenin Hükmü”, İÜHFM, 67, (1-2), 2009, s. 143-166.
KURT, Ekrem, “Hekimlik Sözleşmeleri” Uluslararası 1. Sağlık Hukuku Sempozyumu, On iki Levha Yayınları, 2011, s. 59-77.
METİN, Sevtap, “Tıp Etiği İlkeleri ve Hukuk Açısından Tıbbi Robotlar”, III. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi Bildirileri Kitabı, (Editör Prof. Dr. Dr. H.c. Hakan Hakeri, Av. Cahid Doğan), Cilt 1, 2019, s. 369-423.
MÜLLER, Melinda Florina, “Roboter und Recht”, AJP, 2014, s. 595-608.
OĞUZMAN, M, Kemal/ ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, Güncellenip Genişletilmiş 17. Bası, İstanbul, Vedat, 2019.
OTT, Eduard Werner, Voraussetzung der zivilrechtlichen Haftung des Arztes, Zürich, 1978.
OZANOĞLU, Hasan, Seçkin, “Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yükümlülüğü”, AÜHFD, 52, 3, 2003, s. 55-77.
ÖZAY, Mert, Estetik Amaçlı Tıbbi Müdahalelerde Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Yetkin, 2006.
PARASURAMAN, Raja/ SHERIDAN, Thomas B/ WICKENS Christopher D., “A Model for Types and Levels of Human Interaction with Automation, IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics: Part A: Systems and Humans”, 30, 3, 2000, s. 286-297 (Researchgate, Erişim Tarihi: 18 Ocak 2021).
PARLAK BÖRÜ, Şafak, “Robotik Cerrahi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk”, İnÜHFD, 10, 2, 2019, s. 758-775.
PETEK, Hasan, “Güzelleştirme Amaçlı Estetik Ameliyatlardan Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk”, DEÜHFD, 8, 1, 2006, s. 177-239.
SARI, Suat, Vekalet Sözleşmesinin Tek Taraflı Sona Erdirilmesi, Beşir Kitabevi, 2004.
SARP, Nilgün, “Hekimin Tıbbi Özen Yükümlülüğü”, V. Sağlık Hakkı ve Sağlık hukuku Sempozyumu, 8-9 Kasım 2013, Adalet, 2014, s. 45-59.
SIDIROPOULOS, Alexia, “Haftung für Gerätefehler bei der medizinischen Diagnostik und Behandlung”, Sicherheit & Recht 2020, 1, s. 49-56.
SPIRO, Karl, Die Haftung für Erfüllungsgehilfen, Bern 1984.
ŞAHİN CANDAŞ, Gökçe, Tam Hastaneye Kabul Sözleşmesi Kapsamında Özel Hastanenin Hukuki Sorumluluğu, Oniki Levha, 2019.
ŞENOCAK, Zarife, Borçlunun İfa Yardımcılarından Dolayı Sorumluluğu, Ankara, Dayınlarlı, 1995 (İfa Yardımcıları).
TANDOĞAN, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C.II, 1989 Yılı Dördüncü Tıpkı Basımdan Beşinci Tıpkı Basım, İstanbul, 2010.
TEMEL, Erhan, “Türk ve Alman Hukukunda Estetik Operasyonların Hukuki Niteliği” Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu: 1926’dan Günümüze Türkİsviçre Medeni Hukuku, C.1, 2017, s. 281-314.
TUĞCU, Volkan/ MUTLU, Bircan ve ark. “Robotic Malfunction During Live Robotic Urologic Surgery: Live Surprise İn A Robotic Surgery Congress” Arch Ital Urol Androl, 84, 4, 2012, s. 211-213.
TUNGUT, H. Burak, “Algoritma ve Programlama Mantığı” (Yayına Hazırlık Merve Nur Şengül; Editörler İrem Soylu, G. A.) İstanbul, 2020.
ÜNVER, Yener, “Tıbbi Standart”, VIII. Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumu Adalet Yayınevi, 2012, s. 37-61.
WEBER, Rolf H./EMMENEGGER Susan, Berner Kommentar, Die Folgen der Nichterfüllung, Art. 97-109 OR, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, 2. Aufl., Bern 2020, Art. 101 / III. - V. N 136.
WIDMER LÜCHINGER, Corinne, “Apps, Algorithmen und Roboter in der Medizin: Haftungsrechtliche Herausforderungen”, HAVE, 2019, s. 3-15.
WIEGAND, Wolfgang, “Die Aufklärung bei medizinischer Behandlung”, Recht, Heft 5, 1993, s.149-159.
WILDHABER, Isabelle/LOHMANN, Melinda F., “Roboterrecht – eine Einleitung”, AJP, 2017, s. 135-140.
YAĞOĞLU, Melike, Hastaneye Kabul Sözleşmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 2011.
YAVUZ İPEKYÜZ, Filiz, Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, Vedat, 2006.
YIP Michael/ DAS Nikhil, “Robot Autonomy for Sugery”, World Scientific Review Volume, arXiv:1707.03080 [cs.RO] (Erişim Tarihi: 3 Ocak 2021).
YÜCE, Melek Bilgin, “Hasta Hekim İlişkisinde Yapay Zeka Kullanımı ve Hukuki Sonuçlar”, 7. Tüketici Hukuku Kongresi, İstanbul, Aristo Yayınevi, 2018, s. 481-502.
YÜCEL, Özge, Türk Borçlar Kanununa Göre Genel Tehlike Sorumluluğu, 2014.
YÜNLÜ, Semih, Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk, İstanbul, 2019.
ZEYTİN, Zafer, İfa Yardımcısının- Sağlık Çalışanlarının- Fiillerinden Sorumluluk, TıpHD, 5, 10, 2016, s. 439-463.
ZEYTİN, Zafer, “Vekalet ve Eser Sözleşmeleri Estetik Amaçlı Tıbbi Müdahaleleri Konu Edinen Sözleşme İlişkilerinin Nitelendirilmesi”, TıpHD, 6, 2014, s. 103-115.
ZEYTİN, Zafer/ GENÇAY, Eray, “Hukuk ve Yapay Zeka: E-Kişi, Mali Sorumluluk ve Bir Hukuk Uygulaması”, TAÜHFD, 1, 2019, s. 39-70.
ZOBL Martin/LYSAKOWSKI Michael, “E-Persönlichkeit für Algorithmen?”, Digma, 2019 s. 42-47.