Seçilmiş Üç Şiirde Ibn’ül Arabî’nin İzleri

“Küresel köy”e dönüşen çokkültürlü, çokdilli postmodern dünyamızda, ulusal filolojilerdeki akademik çalışmaların bile karşılaştırmalı yazın çalışmalarına dönüştüğü gözlenmektedir. Özellikle milenyuma girilmesiyle birlikte tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de komparatistik ve onun alt dalı olan imgebilim çalışmaları, daha çok tek ulus, tek dil, tek kültür ve tek yazın odaklı monolojik çalışmalar yürüten ulusal filolojik incelemelerin önüne geçerek dikkat çekici bir ivme kazanmıştır. Bu karşılaştırmalı çalışma da yazınlar, kültürler ve disiplinlerarası bir araştırma alanı olan komparatistiğin alanına girer. Bu çalışmada ünlü Avusturyalı şair Rainer M. Rilke’nin (1875-1926) Das Stundenbuch (1899-1903) adlı şiir kitabındaki “Das Buch Vom mönchischen Leben”in 36. şiiri, modern Türkçe şiirinin en önemli şairlerinden biri olan Necip F. Kısakürek’in (1904-1983) Çile (1962) adlı şiir kitabındaki “Allah ve İnsan” başlıklı şiiri ve son olarak, postmodern dönem Türkçe şiirinin öncü şairlerinden olan Hilmi Yavuz’un (1936-) Çöl Şiirleri’ndeki “çöl, yollar, hırka” adlı şiirleri karşılaştırılmıştır. Çalışmanın amacı; farklı zaman ve uzamlarda, farklı şairler tarafından, farklı dillerde (biri Almanca diğerleri Türkçe) kaleme alınmış olan bu şiirlerin İbn’ül Arabî’nin (1165-1240) tasavvuf felsefesiyle olan bağlantılarını açığa çıkarmaktır. Yapılan literatür araştırmasının sonucuna göre, dünya yazınından seçilmiş üç ayrı şiirde İbn’ül Arabî’nin “vahdet-i vücûd” öğretisinin izlerini sürmeyi hedefleyen bu çalışma, özgün bir komparatistik çalışmasıdır ve tematolojik karşılaştırma türüne girmektedir. Çalışmada temel olarak karşılaştırma, yorumbilgisi ve metinlerarasılık yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Rilke, Kısakürek, Yavuz, Arabî, komparatistik

The Traces of Ibn Al-Arabî’s in Three Selected Poems

In our multicultural and multilingual postmodern world which turns into a “global village”, it has been observed that even the academic studies in national philologies around the world have been changed into the comparatistic. Comparatistic studies and its subbranch imagology studies in our country have gained a remarkable momentum by getting ahead of national philological studies, which mostly focus on one nation, one language, one culture, and one literature. This comparative work also falls under comparatistic, which is an interliterary, intercultural and interdisciplinary research area. In this study, the 36th poem of "Das Buch Vom mönchischen Leben" in the poetry book Das Stundenbuch (1899-1903) by the famous Austrian poet Rainer M. Rilke (1875-1926) was compared with the poem "God and Man" in the Anguish (1962) by Necip F. Kısakürek (1904-1983), one of the most competent poets of Turkish modernist poetry and with "desert, roads, cardigan" in the Desert Poems (1996) by Hilmi Yavuz (1936-), one of the pioneers of postmodern Turkish poetry. The purpose of this study is to reveal the connections of these poems, written in different times and spaces, by different poets, in different languages (in German and in Turkish), with the philosophy of Sufism of Ibn al-Arabî (1165- 1240). According to the results of the literature research, this study, which aims to trace the "wahdat al-wujud" teaching of Ibn al-Arabi’s in three different poems selected from world literature, is an original comparatistic study and falls under the thematological comparison type. Comparison, hermeneutic and intertextuality methods were used in the study.

Keywords:

Rilke, Kısakürek, Yavuz, Arabî, comparatistic,

PDF

___

Afîfî, E. A. (2011). Fusûsul’l hikem okumaları için anahtar. (E. Demirli, çev.). İstanbul: İz Yayınları.
Aktulum, K. (2004). Parçalılık- metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınları.
Aktulum, K. (2014). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Kanguru Yayınları.
Arabî, İ. (2006). Fusûsul’l hikem. (E. Demirli, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Aytaç, G. (2003). Karşılaştırmalı edebiyat bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
Bakhtin, M. (1970). La poétique de dostoievski. Paris: Seuil. Alıntılayan: Todorov, T. (2001). Poetikaya giriş. (K. Şahin, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Baytekin, B. (2006). Karşılaştırmalı ve uygulamalı edebiyat bilim. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
Beller, M. (1970). “Von der stoffgeschichte zur thematologie. Ein beitrag zur komparatistischen methodenlehre.” Arcadia 5 (1-3): 1-38.
Broich, U. (1985). Formen der intertextualität. In: U. Broich & M. Pfister (Hg.). Intertextualitätformen, funktionen, anglistische fallstudien. (s. 31-17). Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
Cevizci, A. (2012). Orta çağ felsefesi tarihi. Bursa: Asa Yayınları.
Corbineau-Hoffmann, A. (2000). Einführung in die komparatistik. Berlin: Erich-Schmidt Verlag.
Cuma, A. (2002). Rainer maria rilke ve necip fazıl kısakürek’in şiirlerinde imgesel anlatım biçimleri. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Çalışkan, A. (2016) “Necip fazıl kısakürek’in ‘çile’ adlı şiiri ve çözümlemesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9 (42): 68-107.
Dyserinck, H. (1981). Komparatistik eine einführung. Bonn: Bouvier Verlag.
Eliade, M. (2014). Dinler tarihine giriş. (L. Özcan, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Engel, M. & Lamping, D. (1999). Einleitung. In D. Lamping & M. Engel (Hg.). Rilke und die weltliteratur. (S. 7-16). Düsseldorf-Zürich: Artemis & Winkler.
Feuerbach, L. (2015). Tanrıların doğuşu. (O. Özügül, çev.). İstanbul: Say Yayınları.
Haehnel, K. (1986). Rainer maria rilke. Berlin und Weimar: Aufbau Verlag.
Heselhaus, C. (1962). Deutsche lyrik der Moderne. Von Nietzsche bis ivan goll. Die rückkehr der bildlichkeit der sprache. Düsseldorf, 1962. Alıntılayan: Haehnel, K. Rainer Maria Rilke.
Kanter, F. (2004). “Geleneği modernleştiren şair: hilmi yavuz”. Ada Dergisi 3: 27-28.
Karakoç, S. (1997). “Necip-fazıl şiiri I-II-III”. Edebiyat yazıları II-dişimizin zarı. İstanbul: Diriliş Yayınları Alıntılayan: Ünal, H. (2014). Tahlil- tahrip- inşa. Ankara: Hece Yayınları.
Kılıç, M. E. (2019). Şeyh-i ekber. İbn’ül arabî düşüncesine giriş. İstanbul: Sufi Kitap.
Kısakürek, N. F. (2019). Çile bütün eserleri. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
–––––– (1996). Batı tefekkürü ve islâm tasavvufu. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları
Kızıler Emer, F. (2014). Duino ağıtları (rainer m. rilke) ile bir meleğin yakarışı/ dualar (hertha kraeftner) adlı yapıtlarda melek imgesi. Konya: Çizgi Yayınları.
–––––– (2020). Ein überblick über die Rilkes dichtung und deren rezeption in der türkei anhand einer minor-bibliographie. In A. O. Öztürk & C. Sakallı & M. T. Öncü (Hg.). Rezeption der deutschsprachigen Literatur in der Türkei-I. (S. 219-243). Berlin: Logos Verlag.
Kocabıyık, E. (2006). Aynadaki narkissos. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Kolcu, Ali İ. (2009). Cumhuriyet edebiyatı-I şiir. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
Konevi, S. (2009). Tasavvuf metafiziği. (E. Demirli, çev.). İstanbul: İz Yayınları.
Kristeva, J. (1969). Séméiotiké: recherches pour une sémanalyse. Paris: Seuil. Alıntılayan: Aktulum, K. Metinlerarası ilişkiler.
Mc Luhan, M. (1966). Understanding media: the extensions of man, New York: Signet. Alıntılayan: Harvey D. (1997). Postmodernliğin durumu. (S. Sarman, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Nasr, S. H. (2011). İslamda bilim ve medeniyet. (N. Avcı, çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
Nietzsche, F. (2012). Also sprach zarathustra. Gesammelte Werke. (S. 363-614). Köln: Anaconda Verlag.
Okay, O. (1987). Necip fazıl kısakürek. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Özoğuz, Y. (1999). “Bir motif-üç şiir”. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi 11: 101-112.
Pfister, M. (1985). Von bachtins “dialogizität” zu kristevas “intertextualität”. In U. Broich & M. Pfister (Hg.). Intertextualität- formen, funktionen, anglistische fallstudien. (S. 1-30). Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
Rilke, R. M. (1972). Das stundenbuch. Frankfurt a.M.: Insel Verlag.
–––––– (1950). Briefe aus den jahren 1914 bis 1926. Bd. II. Wiesbaden: Insel Verlag.
–––––– (2009). Dua saatleri kitabı. Çev. Yüksel Özoğuz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
–––––– (1974). Neue gedichte. Frankfurt a.M.: Insel Verlag.
Sayın Ş. (2009). “Önsöz”. Rilke, R. M. Dua saatleri kitabı, s. 7-8.
Schimmel, A. (1975). Ein Osten, der nie alle wird. Rilke aus der sicht einer orientalistin. In I. Solbrig & J. W. Storck (Hg.). Rilke heute I. Beziehungen und wirkungen. (S. 183-206). Frankfurt a.M.: Suhrkamp Verlag.
–––––– (2012). İslamın mistik boyutları. (E. Kocabıyık, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
–––––– (2008). Sufismus. Eine einführung in die islamische mystik. München: C.H. Beck Verlag.
–––––– (2010). Die religion islam. Stuttgart: Reclam Verlag.
Solbrig I. (1982). “Gedanken über literarische anregungen zur verfremdenden engelkonzeption des mittleren und spaeten rilke”. Modern Austrian Literature 15 (3/4): 277-290.
Spinoza B. D. (2013). Ethica. (Ç. Dürüşken, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Taşdelen, V.& Uzağan, A. (2016). “Rainer maria rilke ve hilmi yavuz’un poetikaları üzerine bir karşılaştırma denemesi”. Turkish Studies. Vol. 11 (10): 591-604.
Taşdelen, V. (2014). “Batı tefekkürü ve islam tasavvufu’nda çifte kanat metaforu”. Erdem 66: 104-115.
Tonga, N. (2010). “Rengârenk bir gökkuşağı: hilmi yavuz’un şiirlerinde metinlerarası ilişkiler”. Hilmi Yavuz Akademik Sempozyumu Bildirileri. (s. 204-222). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.