NEO-KOLONYALİST AÇIDAN AFRİKA SİNEMASINA BAKMAK

19. Yüzyıl’da Avrupa teknik, teknolojik ve ekonomik alanlarda gösterdiği hızlı ilerleme ve Endüstri Devrimi’nin etkisiyle dünyanın lideri konumuna gelmiştir. Batı ülkelerinin Endüstri Devrimi ile ortaya çıkan hammadde ve iş gücü gereksinimi ise sömürge ülkelerden sağlanmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonucunda dünyadaki güç dengelerinin değişmesi Avrupa ülkelerinin güç kaybetmelerine neden olmuş, sömürgeleştirdikleri ülkeleri ellerinde tutamaz hale gelmişlerdir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında dünyada ortaya çıkan iki süper güç ABD ve SSCB kendi sistemlerinin dünyaya egemen olması için çabalamışlardır. Bu tablonun dışında kalan ve henüz gelişme aşamasında olan ülkeler Üçüncü Dünya Ülkeleri olarak adlandırılmışlardır. ABD ve SSCB’nin önerdiği kodlar dışında yeni ve farklı bir yaklaşım geliştirmeye çalışan Üçüncü Dünya Ülkeleri, siyaset zeminindeki gelişmelere paralel olarak sanatsal anlamda da faaliyetler göstermişlerdir. Bu çalışmada, İkinci Dünya Savaşı sonrasında dekolonizasyon süreci ile birlikte bağımsızlığını kazanan Üçüncü Dünya Ülkeleri’nin geliştirdikleri sinema dili, yönetmenliğini Ousmane Sembene’nin yaptığı Xala filmi özelinde ele alınmıştır. Xala’nın Birinci, İkinci ve Üçüncü sinema bağlamındaki yerini saptamayı amaçlayan bu çalışmada nitel metin çözümlemelerinden biri olan tarihsel film eleştirisi kullanılmıştır. Xala’nın, İkinci sinemanın olanaklarının bir kısmını kullanarak, Üçüncü sinema anlatısı olmaya aday bir film olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Batı, sömürgecilik, İkinci Dünya Savaşı, Üçüncü Dünya Savaşı

LOOKING ON THE AFRICA CINEMA IN THE NEO-COLONIALIST CONTEXT

The rapid progress of Europe in technical, technological and economic fields in the 19th century and the important discoveries that emerged under the influence of the Industrial Revolution led the Western world to become the leader of the world. Necessary raw material needs and labor requirements emerged along with the Industrial Revolution of the Western countries and these requirements were obtained from the colonial countries. The change of power balances in the world at the end of World War II caused European countries to lose their power and become unable to hold the countries they colonized. After the Second World War, two superpowers emerged in the world, the US and the USSR tried to dominate the world. The countries where are out of this scene that emerged after the Second World War and are still in development are named as Third World Countries. The Third World Countries, which seek to propose a new meaning map outside the ideological codes proposed by the US and the USSR, also exert efforts parallel to the developments in the political context in terms of art. In this study, the cinema language developed by the Third World Countries, which gained independence along with the decolonization process after World War II, was discussed in the special film Xala made by Ousmane Sembene. In this study, which aims to determine the place of Xala in the context of First, Second and Third cinema, one of the qualitative text analyzes is used. At the end of the analysisit is concluded that Xala is a film that is intended to be the third cinema narrative by using some of the possibilities of the second cinema.

Keywords:

Western, colonialism, World War II, Third Cinema.,

PDF

___

Armaoğlu F (2010) 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul. Armes R (2011) Üçüncü Dünya Sineması ve Batı, Doruk Sinema Yayınları, İstanbul. Arnold D (1995). Coğrafi Keşifler Tarihi, Alan Yayıncılık, İstanbul. Ataöv T (1975) Afrika Ulusal Kurtuluş Mücadeleleri, A.Ü. S.B.F Yayınları, Ankara. Barthes R (1993). Göstergebilimsel Serüven, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Biryıldız E Erus Z Ç (2007) Üçüncü Sinema ve Üçüncü Dünya Sineması, Es Yayınları, İstanbul. Bordwell D Thompson K. Staiger J (1985) The Classical Hollywood Cinema Film Style and Mode of Production, Columbia University Press, New York. Bordwell D Thompson K (2008) Film Sanatı, De Ki Yayınları, İstanbul. Demir A (2011)Sömürge Devletlerinin Kullandığı Sömürgecilik Araç̧ ve Metotları Vaka Analizi: Belçika Krallığının Kongo’daki Sömürge Dönemi, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 7, 14, 117-141. Evren G (2003) Genel Olarak Sömürgecilik Hareketleri ve Antiller Denizi, Pasifik ve Hint Okyanuslarındaki Fransız Sömürgeleri, Sömürgecilik Hareketlerinde Fransa ve Anadolu’da Fransız-Ermeni İşbirliği Bildiri Kitabı, Fırat Üniversitesi Yayınları, Elazığ. Fanon F (1994) Yer Yüzünün Lanetlileri, Versus Yayınları, İstanbul. Ferro M (2002) Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara. Giddens A (2013)Sosyoloji, Kırmızı Yayınları, İstanbul. Güçhan G (1999) Tür Sineması, Görüntü ve İdeoloji, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. Günay Ö M (2015) Geleneksel Anlatı ve Modern Sinema Anlatısı: The Mummy (Mumya) ve Amour (Aşk) Filmlerinin Dramaturjik Çözümlemeleri, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Kongresi Kongre Kitabı, S. 399-408. Gürkan H (2015) Karşı Sinema, Es Yayınları, İstanbul. Hanilçe M (2010) Coğrafi Keşiflerin Nedenlerine Yeniden Bakmak, Tarih Okulu, 7,47-70. İpek Ö (2017) Peter Wollen’in Karşı Sinema Kavramı, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2) 72-87. İrge N (2005) Gelişmiş Kapitalizm Eşliğinde Yeni Sömürgecilik, Trakya Üniversitesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 1, 59-88. Karal E Z (1999) Osmanlı Tarihi, IX. Cilt İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908-1918), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. Odabaş B (2013) Üçüncü Sinema, Agora Kitaplığı, İstanbul. Özden Z (2004) Film Eleştirisi Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi, İmge Kitabevi, Ankara. Roberts J M (1996) Avrupa Tarihi, İnkılap Yayınları, İstanbul. Sander O (2000) Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918’e, İmge Kitabevi, Ankara. Sayın Y (2016) Arap Baharı ve Sömürgelerin Çözülmesi, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 18 (30), 65 – 70. Solanas F Getino O (1997)Alternatif Modernleşme ve Sinema. Yüksek Lisans Tezi İçerisinde. Bir Üçüncü Dünya Sinemasına Doğru: Üçüncü Dünyadaki Ulusal Kurtuluş Mücadelelerinin Bir Parçası Olan Sinemanın Gelişimi Üzerine Notlar ve Deneyimler. ek-2. 138. Topçu A (2004) Sinema ve Zaman: Geleneksel Anlatı ve Çağdaş Anlatı Filmlerinde Zamanın Kullanımı ve Anlatısal Yapı ile İlişkileri, Vadi Yayınları, Ankara. Uçarol R (1995) Siyasi Tarih (1789–1994), Filiz Kitabevi, İstanbul. Wollen P (2012) Godard ve Karşı Sinema, İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Çalışmaları Dergisi içinde, çev. Hasan Gürkan. Wright M (2006) Religion and film: an introduction, I. B. Tauris And Company Limited, London.