Gazetelerde yayınlanan siyasi karikatürlerin göstergebilimsel çözümlemesi: 2011 genel seçimleri örneği

Gazetelerde yer alan ve karikatürün bir türü olan siyasi karikatürler, günlük siyasi gelişmeleri sıcağı sıcağına yorumlayarak, siyaset kurumu ile kamuoyu arasında köprü vazifesi gören bir tür siyasal iletişim aracı olarak konumlanır. Siyasi karikatürlerin dili, gazete haberlerine oranla daha öznel ve eleştireldir. Siyasi söylemlerin sertleştiği ve partiler arası rekabetin en üst noktaya taşındığı seçim dönemleri, siyasi karikatürlerin içeriğini belirleyen özgül siyasi koşullar yaratır. Bu dönemlerde siyasi karikatürlerin, hangi konuları ele aldığı, siyasi partiyi veya liderini nasıl yansıttığı daha bir önem kazanır. Bu çalışmanın amacı, seçim döneminde yayınlanan siyasi karikatürlerin ideolojik duruşunu saptayarak, siyasal ve toplumsal açıdan nasıl işlev gördüklerini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda, seçim sürecinde Türkiye’de yayınlanan gazetelerdeki karikatürlerde hangi konuların daha sık işlendiğine ve bu konuların nasıl yorumlandığına; siyasi partilerin, tartışmaların ve parti söylemlerinin nasıl sunulduğuna bakılmıştır. 12 Haziran 2011 Genel Seçimleri öncesindeki 30 günlük süreçte yayınlanan 7 ulusal gazeteden (Akşam, Cumhuriyet, Habertürk, Hürriyet, Sabah, Star, Zaman) seçilmiş 14 siyasi karikatür üzerinde göstergebilimsel çözümleme yöntemi uygulanmıştır. Çözümleme ile ulaşılan bulgulara göre, siyasi karikatürlerde partileri temsilen parti liderlerinin resmedildiği; seçim döneminde toplumsal sorunlar yerine partiler ve liderler arasındaki rekabete, kişisel tartışmalara ve söylem farklılıklarına vurgu yapıldığı; siyasi karikatürlerin içerdiği yorum ve eleştirilerin, yayınlandığı gazetenin ideolojik çizgisi ile yakından ilintili olduğu sonucuna varılmıştır.

Semiotic analysis of political cartoons on newspapers: case of general elections 2011

Interpreting the daily political situation in the heat of the movement, political cartoons on newspapers serve as political communication media between the political institution and the public opinion. Political cartoons have a more subjective and critical language than journal news. In election periods, harsher political discourses and the rivalries between political parties create specific political conditions that determine the contents of political cartoons. In these periods, which subjects the political cartoons deal with and how they reflect the political party or the leader gain importance. The purpose of this study is to determine the ideological point of view of the political cartoons in election periods and how they function politically and socially. In this direction, which subjects were included more frequently and how they were interpreted; how political parties, arguments and party discourses were presented on political cartoons on newspapers published in Turkey in election period were analyzed. 14 political cartoons were selected from 7 national newspapers, (Akşam, Cumhuriyet, Habertürk, Hürriyet, Sabah, Star, Zaman) that were published in 30 days time before June 12, 2011 General Elections and analyzed by semiotic analysis method. According to the results, it was found that the leaders were pictured as representation of their parties in political cartoons, the parties and the rivalries, personal arguments and differences in discourses between the leader of the parties were emphasized instead of social problems and the interpretations and the critics of the political cartoons were correlated with their newspapers’ ideological perspective.

PDF

___

Alsaç Ü (2001) Karikatür ve Politika, 7. Uluslararası Karikatür Festivali, 4-8 Mayıs 2001, Ankara.
Arık M B (1998) Değişen Toplum Değişen Karikatür, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
Balcıoğlu S (1983) Cumhuriyet Dönemi Türk Karikatürü, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
Barthes R (1999) Göstergebilimsel Serüven, Mehmet Rifat ve Sema Rifat (çev), Kaf Yayıncılık, İstanbul.
Erkman-Akerson F (2005) Göstergebilime Giriş, Multilingual, İstanbul.
Kayalı K (2001) Siyaset Etkisini Kaybederken Karikatürün Gündelik Hayatı İşlemesi, 7. Uluslararası Karikatür Festivali, 4-8 Mayıs 2001, Ankara.
Kayış Y (2009) Demokrat Parti Döneminde Siyasi Karikatür, Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, İstanbul.
Moriarty S ve Shay S (2007) Görsel Göstergebilimi Kullanan Bir Niyetlenen-Alımlanan Çalışması, Gülseren Şendur Atabek ve Ümit
Atabek (ed), Medya Metinlerini Çözümlemek, Gülseren Şendur Atabek (çev), Siyasal Kitabevi, Ankara, ss. 115-130.
Mumberson S (2001) Kötü Yönetimin Hayaleti, 7. Uluslararası Karikatür Festivali, 4-8 Mayıs 2001, Ankara.
Oral T (2001) Politika ve Çizerler, 7. Uluslararası Karikatür Festivali, 4-8 Mayıs 2001, Ankara.
Öngören F (2001) Karikatürün Altın Çağı, 7. Uluslararası Karikatür Festivali, 4-8 Mayıs 2001, Ankara.
Özer A (1989) Bir İletişim Sanatı Olan Karikatürün Reklamlarda Kullanımı, Kurgu Derg, 5, 211-237.
Özer A (1994) İletişimin Çizgi Dili Karikatür, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. Özer A (2007) Karikatür Yazıları, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
Parsa S ve Parsa A F (2004) Göstergebilim Çözümlemeleri, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
Rifat M (2009) Göstergebilimin ABC’si, Say Yayınları, İstanbul.
Tanilli S (2001) Karikatürümüzün Siyasal Çizgisi, 7. Uluslararası Karikatür Festivali, 4-8 Mayıs 2001, Ankara.
Topuz H (1997) Başlangıcından Bugüne Dünya Karikatürü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
Topuz H (2001) Ali Ulvi ve Günlük Gazete Karikatürü, 7. Uluslararası Karikatür Festivali, 4-8 Mayıs 2001, Ankara.
Yücel H (2009) Groupe μ, Yasemin G. İnceoğlu ve Nebahat A. Çomak (ed), Metin Çözümlemeleri, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, s. 289-311.
Çalışmada Kullanılan Karikatürler
Çağçağ M (2011) Van Minüt, Habertürk Gazetesi, 14 Mayıs 2011.
Çetinkaya D (2011) Kral ve Soytarı, Zaman Gazetesi, 16 Mayıs 2011.
Çetinkaya D (2011) Kral ve Soytarı, Zaman Gazetesi, 26 Mayıs 2011.
Demirci L (2011) Hürriyet Gazetesi, 18 Mayıs 2011.
Kart M (2011) Çizmeden Yukarı, Cumhuriyet Gazetesi, 2 Haziran 2011.
Kemer V (2011) Akşam Gazetesi, 26 Mayıs 2011.
Kemer V (2011) Akşam Gazetesi, 3 Haziran 2011.
Keskin A (2011) Star Gazetesi, 8 Haziran 2011.
Kızıltuğ C (2011) Zaman Gazetesi, 22 Mayıs 2011.
Memecan S (2011) Bizimcity, Sabah Gazetesi, 20 Mayıs 2011.
Memecan S (2011) Bizimcity, Sabah Gazetesi, 28 Mayıs 2011.
Memecan S (2011) Bizimcity, Sabah Gazetesi, 4 Haziran 2011.
Memecan S (2011) Bizimcity, Sabah Gazetesi, 5 Haziran 2011.
Memecan S (2011) Bizimcity, Sabah Gazetesi, 9 Haziran 2011.