Güner TUNCER, Ulvi SANDALCI

239

OBEZİTE VERGİSİNİN KABUL EDİLEBİLİRLİĞİNE İLİŞKİN YAPISAL EŞİTLİK MODELİ ANALİZİ

Obezite önemli sağlık sorunları ile birlikte ekonomik ve sosyo-psikolojik birçoksoruna neden olan ve dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Obezitenin nedenolduğu bu sorunlar obezite yaygınlığıyla birlikte önemli boyutlara ulaşmış bulunmaktadır.Obeziteye neden olan gıdalar üzerinden ek bir vergi alınması olan obezite vergisiyoluyla bireylerin daha sağlıklı gıdalara yönelmesi ve bu yolla obezitenin azaltılmasıamaçlanmaktadır. Obezite vergisinin başarıya ulaşmasında birçok faktör etkili olmaklaberaber bireylerin bu vergiyi kabul etmesi/benimsemesi önem arz etmektedir. Obezitevergisinin kabul edilebilirliğinde ise birçok faktör etkili olmaktadır.Türkiye’de henüz uygulanmamakla beraber gelecekte uygulanması muhtemel obezitevergisinin kabul edilebilirliğini etkileyen faktörleri yapısal eşitlik modeli ile incelediğimizçalışmada ekonomik, sosyo-psikolojik, sağlık ve siyasi faktörlerin kabul edilebilirlik üzerindeetkili olduğu; ayrıca kabul edilebilirlik düzeyini etkileyen bu faktörlerin birbirleri ile ilişkiliolduğu sonucuna ulaşılmıştır. Obezite vergisinin kabul edilebilirlik düzeyi üzerinde en fazlaetkili faktör sağlık, ikincisi ekonomi, üçüncüsü sosyo-psikolojik faktör iken sonuncu sıradasiyasi faktör yer almaktadır. Ekonomik faktör ile siyasi faktör kabul edilebilirliği negatifetkilerken sağlık ve sosyo-psikolojik faktörler pozitif yönde etkilemektedir.

STRUCTURAL EQUATION MODEL ANALYSIS FOR ACCEPTABILITY OF FAT TAX

Obesity is a common disease in the world, which causes many economic and sociopsychological problems along with important health problems. These problems caused by obesity have reached significant dimensions with the prevalence of obesity. Fat tax, which is an additional tax on the foods that cause obesity, aims to orientate people to healthier alternatives and to decrease the obesity among individuals. While many factors are effective in the success of fat tax, it is important that individuals accept/adopt this tax. Many factors are effective in the acceptability of fat tax, as well. In the present study where the factors effective on the acceptability of the fat tax, which has yet to be applied but will possibly be implemented in the future in Turkey, were examined by means of structural equation model, it was determined that economic, sociopsychological, health and political factors are influential on the acceptability of this tax. In addition, these factors affecting acceptability were found to be related to each other. The most influential factor on the acceptability of fat tax is health and it is followed by economy, socio-psychological factor and political factor. Economic factor and political factor negatively affect acceptability while health and socio-psychological factors positively affect it.
PDF

___

  • Ajjajı, Fadoua ve Ong, Jaimy (2015), “The Sugar Tax in Holland”, Bachelor Thesis Economics and Business Economics Social Sciences, Utrecht School of Economics Utrecht University, Utrecht.
  • Alemanno, Alberto ve Carreno, Ignacio (2013), “Fat Taxes in Europe – A Legal and Policy Analysis Under EU and WTO Law”, European Food and Feed Law Review, 2/2013, ss: 97-112.
  • Ayyıldız, Yaşar ve Demirli, Yunus (2015), “Obezite Vergisine İlişkin Halkın Düşünceleri: Türkiye’de Bir Alan Araştırması”, Business and Economics Research Journal, Volume 6, Number 2, ss. 59-78.
  • Bademci, Vahit (2011), “Kuder-Richardson 20, Cronbach’ın Alfası, Hoyt’un Varyans Analizi, Genellenirlik Kuramı ve Ölçüm Güvenirliği Üzerine Bir Çalışma”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17: ss.173-193.
  • Barry, Colleen L., Niederdeppe, Jeff ve Gollust, Sarah E. (2013), “Taxes on Sugar-Sweetened Beverages Results from a 2011 National Public Opinion Survey”, American Journal of Preventive Medicine, 44(2): ss.158 –163.
  • Bartlett, Maurice Stevenson (1950), Test of Significance in Factor Analysis, British Journal of Psychology, Statisticala, Section 3, ss.77-85.
  • Bayram, Nuran (2016), Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş Amos Uygulamaları, 3. Baskı, Ezgi Kitabevi, Bursa.
  • Bektaş, Hakan (2017), Açıklayıcı Faktör Analizi, Beta Yayınevi, İstanbul. Büyüköztürk, Şener (2002), “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Sayı 32, Güz.
  • Byrne, Barbara, M. (2010), Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming, Routledge, New York.
  • Cornelsen, Laura, Green, Rosemary, Dangour, Alan ve Smith, Richard (2014), “Why Fat Taxes Won’t Make Us Thin”, Journal of Public Health, 37(1), ss.18-23.
  • George, Darren ve Mallery, Paul (2003), SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 14.0 update, (7th ed.), Allyn & Bacon, Boston, USA.
  • Gergerlioğlu, Ufuk (2014), Davranışları Etkilemeye Yönelik Özel Tüketim Vergilerinin Tutum ve Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Ampirik Analizi (İstanbul İli Örneği), Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Hair Jr, Joseph F., Anderson, Rolph E., Babin, Barry J. ve Black, William (1998), Multivariate Data Analysis, Prentice Hall International Inc., New Jersey.
  • Hair Jr, Joseph F., Black, William C., Babın, Barry J. ve Anderson, Rolph E. (2014), Multivariate Data Analysis (7th Edition), Pearson New International Edition, Pearson Education Limited, USA.
  • Hinton, Perry R. (2004), Statistics Explained, New York: Routledge, Ho, Robert (2006), Handbook of Univariate and Multivariate Data Analysis and Interpretation with SPSS, New York: CRC.
  • Jayarajan, Nandini, (2011), The Fat’s on Fire: Curbing Obesity in Japan, BOSTON U. SCH. PUB. HEALTH, http://www.bu.edu/themovement/2011/05/29 / the-fats-on-fire/.
  • Kaiser, Henry, F. (1974), “An Index of Factorial Simplicity”, Psychometrika, 39(1), ss. 31–36.
  • Karagöz, Yalçın ve Ağbektaş, Ali (2016), “Yapısal Eşitlik Modellemesi ile Yaşam Memnuniyeti Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sivas İli Örneği”, Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 13.
  • Karagöz, Yalçın (2016), SPSS ve AMOS Uygulamalı İstatistiksel Analizler, Nobel Yayınevi, 1. Baskı, Ankara.
  • Kline, Paul (1994), An Easy Guide to Factor Analysis, DK: Routledge.
  • Meydan, Cem Harun ve Şeşen, Harun (2015), Yapısal Eşitlik Modellemesine AMOS Uygulamaları, Detay Yayınları, Ankara
  • Mytton, Oliver, Alastair, Gray, Mike, Rayner ve Rutter, Harry (2007), “Could Targeted Food Taxes Improve Health?”, J Epidemiol Community Health, 61: ss.689-694.
  • Mytton, Oliver, Clarke, Dushy ve Rayner, Mike (2012), “Taxing Unhealthy Food and Drinks to Improve Health”, BMJ (online), 344: e2931.
  • Nederkoorn, Chantal, Havermans, Remco C., Giesen, Janneke C. A. H. ve Jansen, Anita, (2011), “High Tax on High Energy Dense Foods and Its Effects on the Purchase of Calories in A Supermarket An Experiment”, Appetite Journal, 56, ss. 760-765.
  • OECD (2014), Obesity, Update, http://www.oecd.org/health/obesity-update. htm (Erişim Tarihi: 22/08/2018).
  • Pallant, Julie F. (2007), “SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows Version 15”, Crows Nest, New South Wales.
  • Powell, Lisa M., Chriqui, Jamie ve Chaloupka, Frank J. (2009), “Associations between State-level Soda Taxes and Adolescent Body Mass Index”, Journal of Adolescent Health, 45:ss. 57–63.
  • Raykov, Tenko ve Marcoulides, George A. (2006), A First Course in Structurel Equation Modeling, 2nd Edition, Lawrence Erlbaum Associates, Inc., New Jersey.
  • Reisinger, Yvette ve Turner, Lindsay (1999), “Structural Equation Modeling with Lisrel: Application in Tourism,” Tourism Management, Vol. 20, Issue:1, ss. 71-88.
  • Rivard, Cheryl, Smith, Danielle, Mccann, Susan E.ve Hyland, Andrew, (2012), “Taxing Sugar-Sweetened Beverages: A Survey of Knowledge, Attitudes and Behaviours”, Public Health Nutr., August, 15(8): ss. 1355–136.1
  • Saruç, Tolga, (2015), Obezite Ekonomisi, Seçkin Yayıncılık, Ankara Saunders, Mark, Lewis, Philip ve Thornhill, Adrian. (2000), Research Methods for Business Students, Second Edition, Prentice Hall.
  • Schroeter, Christiane, Lusk, Jayson ve Tyner, Wallace, (2005), “Determining the Impact of Food Price and Income Changes on Obesity”, Selected Paper Prepared for Presentation at the American Agricultural Economics Association Annual Meeting Providence, Rhode Island, July 24-27.
  • Storom, Dominic Lebohang, (2012), Fat Tax and Food Consumption, Yayınlanmamış Doktora tezi, Pretoria University, Faculty of Economic and Management Sciences, USA.
  • Tavşancıl, Ezel (2010), Tutulumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, (4. Baskı). Ankara: Nobel Basım Yayın.
  • Thow, Am, Jan S., Leeder S, Swinburn B., (2010), “The Effect of Fiscal Policy on Diet, Obesity and Chronic Disease: A Systematic Review”, Bull World Health Organ, 88(8):ss. 609–14.
  • Timmins, Kate (2011), On with the Pennies, off with the Pounds? The Use of Taxation Policies in Obesity Prevention, Perspectives in Public Health, Royal Society for Public Health, Vol. 131, No. 4l, ss. 155–157.
  • Tuncer, Güner ve Sandalcı, Ulvi, (2018), “Obezite Vergisi Algısını Belirleyen Faktörlerin Analizine Yönelik Bir Uygulama”, 4rd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 28-30 June, Venice/ Italy.
  • http://www.tuik.gov.tr/basinOdasi/haberler/2015_58_20151008.pdf, (Erişim Tarihi: 02/07/2018).
  • http://www.who.int/gho/countries/en/, (Erişim Tarihi: 23/09/2018).
  • http://www.who.int/growthref/who2007_bmi_for_age/en/, (Erişim Tarihi: 17/09/2018).
  • http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059, (Erişim Tarihi: 22/05/2018).
Sayıştay Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-1981
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 1990
  • Yayıncı: T.C. Sayıştay Başkanlığı
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

OBEZİTE VERGİSİNİN KABUL EDİLEBİLİRLİĞİNE İLİŞKİN YAPISAL EŞİTLİK MODELİ ANALİZİ

Güner TUNCER, Ulvi SANDALCI

FİNANSAL PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İLE BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM İLİŞKİSİ – BAĞIMSIZ DENETÇİLER ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Aykut ANİÇ

KAMU HİZMETİ SUNUMUNA VATANDAŞ KATILIMI (ÜRETİŞİM): ANTALYA EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ TOPLUM DESTEKLİ POLİSLİK ÖRNEĞİ

Mustafa LAMBA, Sezai ÖZTOP

KARA PARA AKLAMADA YENİ YÖNTEMLER VE KARA PARANIN EKONOMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Ufuk ÜNLÜ

VERGİ HUKUKUNDA TECİLİN İHLALİNİN ÖDEME VE TAHSİL KAVRAMLARI İLE İLİŞKİSİ VE TAHSİL ZAMANAŞIMINA ETKİSİ

Bünyamin ÇİTİL

TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE VERGİ PLANLAMASI ANALİZİ

Selin ERTÜRK ATABEY, Hilmi ÜNSAL, Gonca BIYIK