Vatan ki insanların mehd-i zühûru, saha-i nüşû-nemâsı, ma’işetgâh-ı hayatıdır. Bütün kürre-i arz bir kıta-i yekpare olmak itibariyle ekâlim-i sâireden hiçbir farkı olmadığı halde mücerred vatan olduğu için herkes kendi vatanını her yerden ziyade sever, vatanını bütün memâlike tercîh eylemek ister. Belki insan âdeta vatanının âbını âb-ı hayata, toprağını misk û ‘abîre, ağaçlarını eşcâr-ı cinsane benzetir. Sâir mahallerin âbı ne kadar hafif, toprağı ne kadar latif olursa olsun kendi vatanındaki ruhâniyeti, letâfeti oralarda bulamaz. İnsan vatanının gayrında ne kadar itibâr-ıkâmuranîyi hâiz olursa olsun, yine esfenâk olarak Ah vatan! Ah vatan! der. Bunun sebebi nedir?