19977

ŞİRKİN TEVHİDE DÖNÜŞTÜRÜLMESİNDE İLAHÎ METOT

Vahyin nüzul dönemindeki Araplar, bilgi, burhan ve tefekkür temelinden yoksun, sadece atalardan tevarüs edilen şirke dayalı bir Allah inancına sahiplerdi. Onlar tek bir ilahı yetersiz ve ulaşılmaz gördükleri için, kendilerine çeşitli varlıklardan tanrılar üretmişlerdi. Vahiy ise onları bu şirk inancından kurtarıp tevhide ulaştırmayı hedeflemiştir. Bu bağlamda öncelikle olanlardan tanrı algılarını düşünüp sorgulamaları istenmiştir. Böylece yanlış algı ve inançlarını kendilerinin fark etmeleri amaçlanmıştır. Bunun için onlara bir yandan çeşitli deliller, örnekler sunulmuş bir yandan da bu inançlarına temel teşkil eden herhangi bir kitaplarının olup olmadığı sorulmuştur. Kimi insanlar böyle bir sorgulamaya kapalı oldukları için onlara kutsallaştırdıkları varlıkların mahiyetini gösteren bazı anekdotlar da hatırlatılmıştır. Bu bağlamda anlatılan Hz. İbrahim’in putları kırması hadisesi, aslında onların zihinlerinde kıramadıkları yanlış tanrı algısını, putlara yükledikleri anlamları kırmaya yönelik bir eylemdir. Vahiy, putlarının bir gücü olmadığını, kendilerine bir zarar veremeyeceğini onlara göstermek istemiştir. Keza vahiy, müşriklerin hayat anlayışlarını eleştirmiş; şayet şirk koşmaya devam ederlerse onlara kendilerini kötü bir akıbetin beklediğini bildirmiştir. Tüm bu yaklaşımlarla vahiy onların hem akıllarına hem de duygularına hitap etmiştir. Son tahlilde ise onların batıl inançlarını hakka dönüştürmeye çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tanrı, Şirk, İnanç, Put, vahiy

THE DIVINE METHOD AT THE TRANSFORMATION OF SHIRK TO TAWHID

The Arabs in the period of revelation(vahiy) had a belief -inherited by their ancestors- based on shirk, and also which is lack of the basis of knowledge, evidence(burhan), and contemplation. Since they think that a single god is inadequate and inaccessible, they have produced gods from various creatures. Hence, revelation has aimed to keep them away from the shirk and to convey the tawhid. In this context, first of all, they were asked to think and query about their god perceptions. Thus, they were intended to realize their own false perception and beliefs. For this reason, on the one hand various evidences and examples were presented them, on the other hand they were asked whether they have any books which were the basis of these beliefs or not. Since some people were closed to such a questioning, some anecdotes which show the nature of the creatures they consecrated were also reminded them. In this regard, the case that Hz Ibrahim chops the idols is an act to break the false god perception, which they could not break in their minds, and the meanings they put on the idols. The revelation wanted to show them that their idols had no power, and could not harm them. Likewise, the revelation has criticized the conception of life of the idolaters; it has stated that if they continue to attribute a partner as god, they have been awaiting a bad fate. By all these approaches, the revelation has addressed both their minds and feelings. In the final analysis, it has tried to transform their superstition into a right.

Keywords:

God, Shirk, Belief, Idol, Revelation,

PDF

___

Ali Çelik, İslam’ın Kabul ve Reddettiği Halk İnançları, 2. Baskı, İstanbul: Beyan, 2013.
Ali Köse. “İman”. DİA, 22: 214-216, İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
Begavî, Ebu Muhammed el-Hüseyin b. Mes’ûd. Meâlimü’t-tenzîl. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemr v.dğr., Riyad: Daru’t-tayyibe, 1412 h.
Cevad Ali. el-Mufassal fî tarihi’l-Arab kable’l-İslam. 2. Baskı, Bağdat: Câmiatü Bağdat, 1993.
Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. Eser: İstanbul, 1979.
Emrullah Yüksel. “İslam’da Şefaat Yetkisi”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, (2002): 17-31. Erkan Yar. “Hz. İbrahim ve Akılcı Metod”. Kelam Araştırmaları, 4/2, (2006): 83-104.
Fahreddin er-Râzî. Mefatîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
Hayati Hökelekli. Din Psikolojisi. 3. Basım, Ankara: TDV Yayınları, 1998.
Hülya Alper. İmanın Psikolojik Yapısı. 4. Baskı, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2016.
Hüseyin Çelik. “Kur’an’da Şefaat”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3/1, (2015): 283-313.
İbn Hişam. es-Sîretü’n-nebeviyye. Trc. Abdülvehhab Öztürk, İstanbul: Kahraman Yayınları, 2016.
İbn Kelbî. Putlar Kitabı (Kitabü’l-asnâm). Çev. Beyza Düşüngen, Ankara: AÜİF Yayınları, 1968.
İbn Kesir. Tefsiru’l-Kur’âni’l-azîm. Thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed, Muhammed es-Seyyid Reşâd, Gizâ: Müessesetü Kurtuba, 2000.
İsmail Yiğit. Peygamberler Tarihi. Kayıhan: İstanbul, 2004.
Kurtubî. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2006.
M. Mahfuz Söylemez. “Cahiliye Arap İnancında Putların Yeri”. Cahiliye Araplarının Ulûhiyet Anlayışı. Ed. M. Mahfuz Söylemez, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
Maturidi, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. Thk. Hatice Boynukalın, İstanbul: Mizan, 2006.
Mevlüt Özler. “Tevhid”. DİA, 41: 18-20, İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Muhammed b. İshak. Hz. Peygamber’in Hayatı ve Gazveleri (Kitabü’s-siyer ve’l-meğâzî). Trc. Ali Bakkal, İstanbul: İlk Harf Yayınları, 2013.
Muhammed Hamidullah. İslam Peygamberi. Çev. Salih Tuğ, 5. Baskı, İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1993.
Muhammet Yılmaz. “Hicrî İlk Üç Asırda ‘Şefaat’ İle İlgili Ayetlerin Tefsiri”. Marife Dergisi, (Bahar 2014): 109-132.
Mustafa Sinanoğlu. “İman”. DİA, 22: 212-214, İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
Nesefî, Ebû’l-Berakât Abdullah b. Ahmed. Medâriku’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. Thk. Yusuf Ali Bedevî, Beyrut: Dâru’l-kelimi’t-tayyib, 1998.
Orhan Atalay, “Cahiliye Döneminde Putlar ve Putçuluk”, İslami İlimler Dergisi, 5/1, (Bahar 2010): 91-105.
Taberî. Câmiu’l-beyân an-te’vili âyi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Dâru Hicr, t.y.
Yaşar Çelikkol. İslam Öncesi Mekke. Ankara: Ankara Okulu, 2014.
Younus Mirza, “Bir İkon Kırıcı Olarak Hz. İbrahim: Kur’an Tefsirleriyle Putların Tahribinin Anlaşılması”, çev. Mustafa Kurul, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/2, 2006, 175-198.
Zekeriya Pak. “Cahiliye Araplarındaki Allah İnancının Kur’anî Boyutu”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/1, (Sivas: 2001): 311-330.
Zeki Tan. “Kur’an Öncesi Arap Toplumunun Örf Ve Adetlerini Bilmenin Kur’ân’ı Anlamadaki Rolü: Kurbân Örneği (II)”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 32, (Güz 2011): 143-185.