AVANGARD SANATTA METAFİZİK VE PATAFİZİK

20. yüzyılın ilk yarısı geleneksel sanatın yeni sanat deneyimlerinin sınırsız olanaklarıyla yapıtaşlarına varıncaya dek parçalanıp çeşitli manifestolarla yeniden biçimlendirildiği bir süreç olmuştur. Fizik ötesi olan metafizik ve metafizik ötesi olarak 19. yüzyılın sonunda adı duyulan patafizik düşünce bu dönem sanatçıları için çekim noktası olmuştur. Bu çalışmada avangard sanatta metafizik ve patafiziğin rolü, sanatçıların bu düşünce biçimleriyle olan ilişkileri bağlamında sanatlarına yansımaları incelenmiştir. Soyut avangard sanat hareketlerinde teozofinin etkileri sanatçılar ve eserleri kapsamında araştırılırken, Alfred Jarry’nin patafizik düşüncesinin Dada anlayışına etkileri açıklık kazandırılmaya çalışılmıştır. Sanat ve felsefenin gerçeklik kavramı, metafizik ve teozofi ortaklığı, patafizik ve sanatın doğası arasındaki ilişki araştırmanın çeşitli duraklarda değindiği konular olmuştur.

METAPHYSICS AND PATAPHYSICS IN AVANT-GARDE ART

The first half of the 20th century was a process in which traditional art was dismantled and reshaped with various manifestos, up to the building blocks of new artistic experiences with unlimited possibilities. The pataphysical thought, which was called metaphysics and beyond metaphysics at the end of the 19th century, became a point of attraction for artists of this period. In this study, the role of metaphysics and pathophysics in avant-garde art, and their reflections on their art in the context of the relationships of artists with these ways of thinking. While investigating the effects of theosophy in abstract avant-garde art movements within the scope of artists and their works, the effects of Alfred Jarry’s pataphysical thought on the understanding of Dada were tried to be clarified. The concept of reality of art and philosophy, the commonality of metaphysics and theosophy, the relationship between pataphysics and the nature of art have been the subjects the research has touched on at various points.

PDF

___

Antmen, Ahu. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Aristoteles. (1996). Metafizik, (A. Arslan, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
Bowness, Alan. (1997). Modern European Art, Londra: Thames and Hudson.
Cevizci, Ahmet. (2017). Felsefe Tarihi. İstanbul: Say yayınları.
Clair, Jean. (2000). Marcel Duchamp ya da Büyük Kurgu. (Ö. Açıkyol, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Fischer, Ernst. (1980). Sanatın Gerekliliği. (C. Çapan Çev.). İstanbul: E yayınları.
Gökberk, Macit. (1974). Felsefe Tarihi. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
İpşiroğlu, N., İpşiroğlu, Mazhar. (1991). Sanatta Devrim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Jarry, Alfred. (2003). Alfred Jarry Seçme Eserler. (I. Ergüden, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
Jarry, Alfred. (2014). Kral Übü. (Ş. Aktaş, A. Selen, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Yayınevi.
Jarry, Alfred. (2015). Günler ve Geceler. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Jarry, Alfred. (2019). Süper Erkek. (H. Bayrı, Çev.). İstanbul: Notos kitap.
Kandinsky, Wassily. (2010). Sanatta Ruhsallık Üzerine. (G. Ekici, Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
Lenoir, Béatrice. (2003). Sanat Yapıtı. (A. Derman, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Platon. (2005). Devlet. (C. Saraçoğlu, V. Atayman, Çev.). İstanbul: Bordo Siyah Yayınevi.
Steiner, Rudolf. (2002). Teozofi. (A. Domeniconi, Çev.). İstanbul: Omega Yayınları.
Timuçin, Afşar. (1997). Düşünce Tarihi, İstanbul: İnsancıl Yayınları.
Tunalı, İsmail. (1981). Felsefenin Işığında Modern Resim. İstanbul: Remzi kitabevi.
Tunalı, İsmail. (1996). Grek Estetik’i. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Yılmaz, Evren. (2009) Mondrian ve Maleviç’in Sanatında Metafizik ve Felsefi Arayışlar: Sanatçı Metinleri Işığında Bir değerlendirme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
Yılmaz, Mehmet. (2013). Modernden Postmoderne Sanat. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Worringer, Wilhelm. (1985). Soyutlama ve Özdeşleyim. (İ. Tunalı, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Apollinaire, Guillaume. (2019). Müteveffa Alfred Jarry. e-skop. (N. Özyıldırım, Çev.). Erişim: 08.01.2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/muteveffa-alfred-jarry/5597
Artun, Ali. (2014). Kanlı İnsaniyetperverlik. e-skop. (A. Boren, Çev.). Erişim: 15.01.2021. https://www.e-skop.com/skopbulten/surrealizm-1924-2014-kanli-insaniyetperverlik/1944
Artun, Ali. (2017). Paris Dadanın Ataları: Alfred Jarry Patafiziğin Esasları. e-skop. Erişim: 12.01.2021 https://www.e-skop.com/skopbulten/dadanin-100-yili-paris-dadanin-atalari-alfred-jarry-patafizigin-esaslari/3373
Doğan, Özcan. (2010). Patafizik. Litterarrarte. Erişim: 06.01.2021 http://litterrarte.blogspot. com/2010/12/patafizik-19.html
Foster, Hal. (2003). MOMA’da Soyutun İcadı. e-skop. Erişim: 12.01.2021 https://www.eskop.com/skopbulten/momada-soyutun-icadi/1151
Guggenheim. Erişim: 24.01.2021. https://www.guggenheim.org/artwork/1891
Gül, Ali. (2016). Modern Okültizmde Bir Köşe Taşı: Helena Petrovna Blavatskya. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. (304). Erişim: 19.01.2021. https://dergipark.org.tr/ tr/download/article-file/378579
Nijs, Pieter de. (2016). Marcel Duchamp and Alfred Jarry. researchgate. Erişim:22.01.2021. https://www.researchgate.net/publication/304357862_Marcel_Duchamp_and_Alfred_ Jarry
Tate. Erişim: 24.01.2021. https://www.tate.org.uk/art/artworks/mondrian-no-vi-composition-no-ii-t00915
Tate. Erişim: 24.01.2021. https://www.tate.org.uk/art/artists/kazimir-malevich-1561/five-ways-look-malevichs-black-square
Theyearthatwaspodcast. Erişim: 24.01.2021, https://www.theyearthatwaspodcast.com/ s1e4-dada