Anadolu da Sinan esintileri: Diyarbakır Camileri örneği

Osmanlı Devletinin, şehirleşmiş bir İmparatorluğa yükseliş dönemini kapsayan XV. XVI. yüzyıllar, geleneksel Selçuklu ve İslam mimari biçimleri ile Osmanlı mimari geleneklerinin, yerel yapı malzemesi ile birleştiği bir dönemdir. Bu zengin kültür ve sanat ortamı, mimari ürünlerin sanat seviyesini belirlerken, Mimar Sinanı da mesleğinin doruklarına taşımıştır. Bu dönemde; Osmanlı devlet mimarisinin esasları tasarlanmış, şekillenmiş ve yayılmıştır. Yayılma alanlarından biri de Mimar Sinan ekolünün, yerel mimari esaslarıyla bütünleştiği Diyarbakırdır. Diyarbakırda Mimar Sinan ekolünü yansıtan camiler, Sinanın Anadoludaki esintilerinin çarpıcı örneklerindendir. Bu çalışmada; Diyarbakırdaki Mimar Sinan ekolüne ait camiler mekansal oluşumları açısından dönemsel yapılarla karşılaştırma metodu kullanılarak incelenmiştir.

Sinan' s breathing in Anatolia: Diyarbakır Mosoues as an example

The period of XV-XVI centuries include the Ottomans rising to an urbanized Emperor where the traditional Seljuk and Islamic architectural forms cohere with Ottoman architecture traditions in the means of vernacular structure materials and methods. While this golden era of culture and art determines the art level of architectural products, it promoted Architect Sinan to his professions peak. In this era the principles of Ottoman Architecture were designed, formed and outspreaded. One of the migratory grounds was Diyarbakir where the doctrine of Architect Sinan was integrated with the vernacular architectural principles. In Diyarbakır there are some mosques which reflect the doctrine of Architect Sinan. In this paper; the mosques related with the tenets of Architect Sinan were investigated through the spatial organizations by comparison with the structures of the same era.

___

Aslanapa, Oktay, Osmanlı Devri Mimarisi, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2004.

Aslanapa, Oktay, Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1989.

Beysanoğlu, Şevket, Anıtları ve Kitabeleri ile Diyarbakır Tarihi, Diyarbakır Belediyesi Diyarbakırı Tanıtma Yayınları, cilt 2. Diyarbakır, 1987.

Erzen, Jale, Mimar Sinan Estetik Bir Analiz, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı, Ankara, 1996.

Günay, Reha, Mimar Sinan ve Eserleri, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul, 2002.

Karaesmen, Erhan, Sinan Teması Üzerine Çeşitlemeler, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Ankara, Nisan, 2008.

Kuban, Doğan. 100 soruda Türkiye sanatı tarihi, Gerçek Yayınları, 1970.

Kuban Doğan. Osmanlı Mimarisi, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 2007.

Kuran, Abdullah, İlk Devir Osmanlı Mimarisinde Cami, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1964.

Kuran, Abdullah, Mimar Sinan, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1986.

Sözen, Metin, Diyarbakırda Türk Mimarisi, Diyarbakır Tanıtma ve Turizm Derneği Yayını, İstanbul,1971.

Tuncer, Orhan, Diyarbakır Camileri, Mukarnas, Geometri, Orantı, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, Diyarbakır, 1996.

Tuncer, Orhan, Diyarbakır Camileri, Diyarbakır, Müze Şehir, haz. Şevket Beysanoğlu, Turani, A. Dünya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi,1995.

Ortaylı, İlber, Osmanlıyı Yeniden Keşfetmek, Timaş Yayınları, İstanbul, 2006.

Yılmazçelik, İbrahim, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1995.