Geleneksel Erzurum Evlerinde Tandırevi (Mutfak) ve Mimarisi

The Tandirevi (Kitchen) and Architecture in Traditional Erzurum Houses

Traditional Erzurum houses are the best samples reflecting the plan of houses having an interior court and a tandirevi and including the one-stored type, two-stored type and multi-sectional type of Anatolian Turkish houses architecture. The most important part of the Erzurum houses is tandirevi (kitchen) with tandırbaşı a small oven, seki (a kind of divan on which the inhabitants sleep and sit), kurun (the store watertank), kiler-ambar (the store room for food), terekler (the system of shelves). It has a covering called kirlangiç örtü which has a dome with a lantern. Tandirevi which is a place serving several purposes like cooking, eating, sitting, resting, accepting guests, and sleeping and is used by the members of the family, especially women, with the function of a haremlik. In the design of the place, climate, economic and regional conditions besides traditional and religious beliefs are remarkaldy effective. The association of tandirevi with Central Asia- Anatolia and the intensification of this association with tandirbaşi, tandir and kirlangiç örtü makes the effect of the elements clear.

PDF

___

Akın, G. (1991)." Tüteklikli Örtü Geleneği Anadolu Cami Ve Tarikat Yapılarında Tüteklikli Örtü" Vakıflar Dergisi, S. XXII, Ankara, 323-354

Akın, G.(1996). "Doğu Ve Güneydoğu Anadolu'nun Geleneksel Mimarlığında İki Tarihsel Ev Tipi: Bindirme Kubbeli Ve Tüteklikli Evler" Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut Ve Yerleşme, Habitat II, İstanbul, 248-256

Alper, B. (1996). "Kemaliye Evleri" Her Yönüyle Kemaliye (Eğin), İstanbul, 155-228

Anonim, Cumhuriyetin 75. Yılında Van, Ankara (Tarihsiz)

Bammer, A.(1996) "Çadır İle Anadolu Ev İlişkileri" Tarihten Günümüze Anadolu'da Konut Ve Yerleşme, Habitat II, İstanbul, 234-247

Başar, Z. (1976). "Halkımızın Yaşamında Tandır", Türk Folklor Araştırmaları Yıllığı 1975, Ankara, 27-40

Baykara, T.(2002). "Türklüğün En Eski Zamanlan" Türkler, C.l, Ankara, 277-307

Bilget, N.B. (1993). Sivas Evleri, Ankara

Binici, Y. (2002). "Geleneksel Kayseri Yapılarında Isıtma Ve Havalandırma" VI. Ortaçağ Ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları Ve Sanat Tarihi Sempozyumu Bildiriler, Kayseri, 201-216

Bozkurt, N.(1993). "Çadır" Mad. TDV. İslam Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul, 158-162

Cezar, M.(1997). Anadolu Öncesi Türklerde Şehir Ve Mimarlık, İstanbul

Çopuroğlu, C. (2003). "İnsan Çevre Kültür Etkileşimi Çerçevesinde Barınma Kültürü" Milli Folklor, S.57, Ankara, 53-57.

Çoruhlu, Y. (1998). Erken Devir Türk Sanatının ABC'si, İstanbul

Çoruhlu, Y. (2000). Türk Mitolojisinin Ana Hatlan, İstanbul

Çoruhlu, Y. (2002). "Hun Sanatı" Türkler, C. 4, Ankara, 54-76

Diyarbekirli, N.(2002). "Eski Türklerde Kültür Ve Sanat" Türkler, C.3, Ankara, 827-894

Eliade, M. (Çev. Birkan) (1999). Şamanizm, Ankara

Esmer, M.A. (1992). Avanos'un Eski Türk Evleri, Ankara

Gündoğdu, H. (1997). "Genel Özellikleriyle Erzurum Evleri", Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S.3, Erzurum, 27-37

Hotan, H. (1946). "Erzurum'da Sivil Mimari ve Özellikleri", Arkitekt,C. 15,62-64

Hotan, H. (1947). "Erzurum Evleri", Arkitekt, C.16,27-30

İmamoğlu, V. (1992). Geleneksel Kayseri Evleri, Ankara

İnan, A. (1986). Tarihte Ve Bugün Şamanizm; Ankara

Kalafat, Y. (1995). Doğu Anadolu'da Eski Türk Inançlanmn İzleri, Ankara

Karabekir, O. (1984). "Erzurum Mutfakları" Türkiyemiz, S. 43, İstanbul, 1-6

Karpuz, E. (1999). "Anadolu Türk Mimarisinde Mekan Olarak Mutfak Ve Osmanlı Dönemi Örnekleri", Osmanlı, CIO, Ankara, 457-463

Karpuz, H. (1986). "Eski Erzurum Evlerinde Tandırevi", Köz Dergisi, S. 6, Erzurum, 49-53

Karpuz, H. (1989). Erzurum Evleri, Ankara

Karpuz, H. (1993). Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Ankara

Karpuz, H. (2001). "Erzurum Ve Konya Evlerinde Ahşap Malzeme Kullanımı" Ahşap Kültürü Anadolu'nun Ahşap Evleri, Ankara, 113-128

Koca, S. (2002). "Eski Türklerde Sosyal Ve Ekonomik Hayat" Türkler, C3, Ankara, 15-37.

Koşay, H.Z - Vary, H.(1964). Pulur Kazısı, Ankara

Köse, M. (1965). "Tandır", Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, Yıl:l6,C9,3714-3719.

Köşklü, Z. (2005a). "Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı Ve Doğu Anadolu'daki Yeri Üzerine" Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Eskişehir, C.5, S.2,155-177.

Köşklü, Z. (2005b). "Eski Erzurum Evlerinde Taş Süsleme" Atatürk Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.5, S.35, Erzurum, 123-138

Köşklü, Z. (2005c). "Geçmişten Günümüze Erzurum'da Bakırcılık ve Bakır Kaplar"Sanat, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, S.8, Erzurum, 107-120

Köymen, M. A. (1971). "Alp Arslan Zamanı Türk Evi" Selçuklu Araştırmaları Dergisi, III, (Malazgirt Zaferi Özel Sayısı) Ankara, 1-14

Kukaracı, U. (2001). Günümüz Erzurum Evinde Geleneksel Unsurların Kullanımına Yönelik Bir Sentez Çalışması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Erzurum

Mülayim,. S. (2002). "Kubbe" Mad. TDV. İslam Ansiklopedisi, C.26, Ankara, 300-303

Ögel, B. (1947). "Erzurum Evleri" Ülkü Dergisi, C.l, S. 12, 32-33

Ögel, B. (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş, C.4, Ankara

Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi, C. 2, Ankara

Özbek, O. (1988). "Malatya Evleri" Türk Etnografya Dergisi, S. XVIII, Ankara, 132-133

Peters, E. (1972). "Altınova'daki Kerpiç Evler" Keban Projesi 1970 Çalışmaları, Ankara, 163-182

Roux, J.P. (Kazancigil) (1998). Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Ankara

Sağdıç O. (1998), Bayburt İzlenimler, Ankara

Sayan, Y.-Öztürk, Ş. (2001). Bitlis Evleri, Ankara

Sevindik, H. (1997). "Ürgüp Ve Çevresi Konut Anlayışının Fonksiyonel Açıdan Değerlendirilmesi" V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyon Bildiriler, Ankara, 363-370

Sezen, L. (1993). Erzurum Şehir Folkloru, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili Ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Erzurum

Turan, M. (1970). "Kağızman'da Ev Bölümleri" Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, C. 13, S. 254,5732

Türkoğlu, S. (1969)."Van'da Tandır Âdetleri" Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, 5491-5492.

Uçar, H. (1998). Bayburt ve Bayburt Evlerinin Mimarlık Tarihindeki Yeri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Erzurum

Uçar, H. (2005). "Geleneksel Bayburt Evlerinin Plan Tipolojisi ve Mekanların Örgütlenme Biçimleri" Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.5, S.35, 139-148

Uzun, S. (1996). "Erzurum Yöresinde Tandır Yapımı Ve Yöre Meskenlerindeki Tandırevi'nin Coğrafi Yönden İncelenmesi", Akademik Açı 1, Samsun, 113-125

Üçer, M. (1990). "Sivas'ın Eski Evleri" Lale, S. 7, İstanbul, 21-25

Ünal, R. H. (1994). "Erzurum Mimari- Evler" Mad. TDV. İslam Ansiklopedisi, C.11, İstanbul, 329-330

Yalçın, M. A. (2002). "Eski Dönemlerden Anadolu'ya Türk Sosyal Dayanışma Kurumları" Türkler, C.3, Ankara, 107-122