Fatma Hayrünnisa ÇİL

MUHAMMED FERÎD VECDÎ'NİN MAKÂMELERİNDE AHLÂKÎ VE SOSYAL KONULAR

Muhammed Ferîd Vecdî 20. yüzyılın önemli Mısırlı düşünce adamlarından birisidir. Onun makâme türünde yazdığı yazılar Arap Edebiyatı açısından önem taşımaktadır. On sekiz makâmesini ihtiva eden el-Vecdiyyât: Makâmâtu Muhammed Ferîd Vecdî adlı eser, dönemindeki ahlâkî ve sosyal konulara dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, Vecdî'nin on sekiz makâmesinde yer alan ahlâkî ve sosyal konular incelenmiştir. Ahlâkın, eğitimin ve çalışmanın önemi, insanın ahlâkî yapısı ve tekâmül kâbiliyeti, âlimlerin sosyal sorumlulukları, Erdemli Şehrin özellikleri, arzu ve heveslere uymakta mutedil olmak, akla uygun bir yaşam, sokak çocukları, doğanın korunması, eski-yeni çatışmasının çözümlenmesi, medeniyet, kadın, vaktin değeri gibi konular bu makamelerde ele alınan konulardan bazılarıdır

Ethical and Social Issues in Mohammad Farid Wajdi's Maqamat

Mohammad Farid Wajdi is one of the most important Egyptian intellectuals of the 20th century. His works which he wrote in the style of maqamat are important in Arabic Literature. The book titled as al-Wajdiyyat: Maqamat Mohammad Farid Wajdi that contains his eighteen maqamat draws attention to some ethical and social issues that exist in author's own time. In this article, the ethical and social issues mentioned in Vejdi's eighteen maqamat have been examined. Importance of ethic, study and education, ethical nature of human, development capacity of human, social responsibility of scholars, characteristics of the Moral City, moderation in subjection of desires and whims, a rational life, gamins, protection of nature, resolution of conflict between old and new, civilization, woman and the value of time are some of these issues handled in these maqamat

PDF

___

Abbud, Marun, Edebü'l-?arab, Beyrut: Dârü's-Sekâfe, 1960.
Abdu'l-âl, Muhammed Yunus, Fi'n-nesri'l-?arabî: Kazâyâ ve fünûn ve nusûs, Cize: eş-Şe- riketü'l-Mısriyyeti'l-Âlemiyye, 1996.
Akyeampong, Emmanuel K. v.dğr., Dictionary of African Biography, Newyork: Oxford University Press, 2012.
A'şâ, Meymûn b. Kays, Dîvânu'l-A'şâ'l-kebîr, şerh: M. Muhammed Hüseyin, Kahire: Mektebetü'l-Âdâb, [t.y.].
Âşık, Nevzat, "Hicrî IV. Asırdan Sonra Makâmât Yazanlar", Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1985, sayı: 2, s. 55-74.
______, "Bedîüzzaman el-Hemedânî", DİA, Ankara, 1992, V, 328-329.
Ayyıldız, Erol, "Makâme", DİA, Ankara, 2003, XXVII, 417-419.
Brockelmann, C., "Makâme", İA, Ankara, 1987, 4. baskı, VII, 198.
Cum'a, Ğarîb, "Muhammed Ferîd Vecdî", Mecelletü'l-Edebi'l-İslâmiyye, 1987, sayı: 7, s. 50-51.
el-Cündî, Enver, Muhammed Ferîd Vecdî, Kahire: el-Hey'etü'l-Mısriyyetü'l-Âmme li'l- Kitâb, 1974.
Çağmar, M. Edip, "ez-Zemahşerî ve 'el-Makâmât' Adlı Eseri", Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. IV, sayı: 1, 2002, s. 77-98.
Dayf, Şevki, el-Makâme, Kahire: Dârü'l-Maârif, 6. baskı, 1954.
Er, Rahmi, Bedîu'z-zamân el-Hemedânî ve Makâmeleri, İstanbul: MEB Yayınları, 1994.
Geyin, Sema, Son Devir Müfessirlerinden Muhammed Ferid Vecdi'nin Tefsir Görüşleri, (Ya- yımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2011.
Gülle, Sıtkı, el-Harîrî Hayatı, Arap Dil ve Edebiyatına Dair Çalışmaları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1995.
Hâcirî, Muhammed Tâhâ, Muhammed Ferîd Vecdî: hayâtuhu ve âsâruhu, Kahire: el-Mat- baatü'l-Fenniyyeti'l-Hadis, 1970.
el-Harîrî, Makâmâtu'l-Harîrî, Beyrut: Dâru'l-Minhâc, 2014.
Harîrî, Makamat, çev. Sabri Sevsevil, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2012.
el-İsfahânî, Râgıb, el-Müfredât fî ğarîbi'l-Kur'ân, thk. Muhammed Seyyid Geylanî, Ka- hire: Mustafa el-Bâbî el- Halebî, 1961.
Karaca, Ahmet Cevdet, Arap Edebiyatında Makâme ve Bazı Makâmât Örnekleri, (Yayım- lanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa 2005.
Korkmaz, Bülent, Edebi-Tıbbi Makameleri Işığında Suyuti ve Makâme Sanatına Katkıları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü, Ankara 2011.
Kurzman, Charles, Modernist Islam, United States of America: Oxford University Press, 2002.
el-Mahyâvî, Abdulhasen Hudayr Ubeyd, el-Hurûfu'n-nediyyât fî rihâbi'l-Vecdiyyât, Bağ- dat: Mektebetu Mısr Dâru'l-Murtedâ, 2008. el-Mâverdî, Edebu'd-dünyâ ve'd dîn, 4. baskı, Beyrut: Dâru İkra', 1985.
Murâdî, Muhammed Hâdî, "Fennu'l-makâmât, en-neş'etü ve't-tetavvuru", et- Turâsu'l-Edebî, 1388, sayı: 4, s. 123-134.
el-Mütenebbî, Dîvânu'l-Mütenebbî, Beyrut: Dâru Beyrut, 1983.
Serkîs, Yusuf İlyân, Mu'cemü'l-matbûâti'l-?arabiyye ve'l-muarrebe, Kahire: Matbaatu Ser- kis, 1928.
Soysaldı, H. Mehmet, Muhammed Ferid Vecdi ve el-Mushafu'l-Müfesser İsimli Eserinin Tahlili, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü, Kayseri 1990.
______, "Muhammed Ferid Vecdi, Tefsiri ve Tefsirdeki Metodu", Fırat Üniversitesi İla- hiyat Fakültesi Dergisi, 1999, sayı: 4, s. 1-30.
Şevkî, Ahmed, eş-Şevkiyyât, Beyrut: Dâru'l-Avde, c. 1, 1988.
et-Tebrîzî, el-Hatîb, Şerhu Dîvân-i Ebî Temmâm, 2. baskı, Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, 1994.
Turgay, Nurettin, Arap Edebiyatında Kısa Hikayecilik, İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2015.
Vecdî, Muhammed Ferîd, Dâ'iretü ma'ârifi'l-karni'l-'işrîn, Beyrut: Dârü'l-Mârife, 1971.
______, el-İslâm dînü'l-hidâye ve'l-ıslâh, Kahire: Dârü'l-Hilâl, 1962.
______, el-İslâm fî 'asri'l-'ilm, Kahire: Matbaatü'l-Muahhid, 1932.
______, Kenzü'l-'ulûm ve'l-luga, Kahire: Matbaatü'l-Vâiz, 1905.
______, Müslüman Kadını, çev. Mehmed Akif Ersoy, yayına hazırlayan: Muhammed Yetim, İstanbul: Erkam Yayınları, 2013.
______, Nakdü kitâb fi'ş-şi'ri'l-câhilî, Kahire: Dâiretü Maârif, 1926.
______, Safvetü'l-'irfân fî tefsîri'l-Kur'ân, Kahire: Matâibü'ş-Şa'b, 1903.
______, Tatbîku'd-diyâneti'l-İslâmiyye alâ nevâmîsi'l-medeniyye, İstanbul: Matba- atü'l-Osmaniye, 1316 H.
______, el-Vecdiyyât, Kahire: Matbaatü Dâ'iretü Ma'ârifi'l-Karni'l-'İşrîn, 1928.
______, el-Vecdiyyât: Makâmâtu Muhammed Ferîd Vecdî, thk. Abdülazîz Şeref, Muham- med Abdülmün'im Hafaci, Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Lübnanî, 1982.
Üveys, Abdülhalim, "Muhammed Ferîd Vecdî", Edvâü'ş-Şeria, Riyad: Külliyyetü'ş-Şe- ria, 1397 H., s. 451-487.
Yavuz, Yusuf Şevki, "Muhammed Ferîd Vecdî", DİA, Ankara, 1995, XII, 393-395.
Yaramış, Ahmet, "Mısır'da İngiliz Sömürgecilik Anlayışı: Cromer Örneği", Afyon Ko- catepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2007, cilt: IX, sayı: 2, s. 121-130.
Zebîdî, Tâcü'l-'arûs min cevâhiri'l-Kâmûs, Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1994.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Hiram Maxim (13.03.2016).