HİLMİ ÖMER BUDDA’NIN DİNLER TARİHİ DİSİPLİNİNE KATKISI

Hilmi Ömer Budda (1894-1952), Türkiye’de Dinler Tarihi kürsüsünün kurumsallaşması ve gelişmesinde etkin bir rol oynamıştır. Türkiye’nin ilk akademisyen Dinler Tarihçisi olan Budda, 1924’te açılan Dâru’l-Fünûn İlahiyat Fakültesi’nde uzun yıllar ders vermiştir. Ardından bu görevini, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne bağlı İslam İlimleri Enstitüsü’nde sürdürmüştür. Budda, 1949 yılında açılan Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin ilk Dinler Tarihi hocası olmuştur. Otuz yıla yaklaşan akademik hayatı boyunca Dinler Tarihi sahasında çok sayıda ilmi eser kaleme almış ve pek çok öğrenci yetiştirmiş olan Budda, Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında Dinler Tarihi alanında önemli bir boşluğu doldurmuştur. Bu çalışmada Budda’nın, Dinler Tarihi alanına sunduğu katkı ve Türkiye’de Dinler Tarihi disiplinin teşekkülündeki rolü ele alınmıştır. Yazdığı makale, kitap ve köşe yazılarından hareketle Budda’nın dinler tarihçiliği yönü de incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ankara Üniversitesi, Dar’ul Fünûn, Hilmi Ömer Budda, Türkiye’de Dinler Tarihi

Hilmi Omar Budda’s Contribution to the History of Religions

Hilmi Omar Budda (1894-1952) has played a significant role in the process of development and institutionalization of History of Religions in Turkey. He, who was the first academician in the field of History of Religions in Turkey, lectured for many years in Dar’ul-Funûn (Ottoman University) Faculty of Divinity, which was found in 1924. Then he worked in department of Institute of Islamic Sciences, which was a branch of Istanbul University Faculty of Arts, by pursuing his same position and career. After that Budda lectured in Ankara University Faculty of Divinity, which was found in 1949, as the first academic person of the department of History of Religions. Budda, who has written many scientific studies and has trained a large number of students during his academic life roughly thirty years, has filled a gap in the field of History of Religions in the early years of republic period. This article deals with Budda’s contributions to the History of Religions area and his role in the formation of such a discipline. This study, besides, mentions about Budda’s academic sides by analyzing his scientific writings composed of books, articles and columns.

Keywords:

Ankara University, Dar’ul-Funûn (Ottoman University), Hilmi Omer Budda, History of Religions in Turkey,

PDF

___

Adam, Baki. “Annemarie Schimmel’den Prof. Dr. Abdurrahman Küçük’e Ankara İlahiyat’ın Türkiye’deki Dinler Tarihi Çalışmalarına Katkısı.” Prof. Dr. Abdurrahman Küçük’e Armağan içinde, ed. Ahmet Hikmet Eroğlu, 135-154. Ankara: Berikan Yayınevi, 2016.
Albayrak, Kadir. “Dinler Tarihçisi Annemarie Schimmel’in Anısına.” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2, sy. 1 (2002): 81-90.
Alıcı, Mustafa. “Dinler Tarihine İlk Modern Türk Katkısı: Hikmet Tanyu’nun (1918-1992) Etnografik Fenomenolojisinin Temelleri.” Dinî Araştırmalar 9, sy. 26 (2006): 123-154.
______. “Abdurrahman Küçük’te Din Tanımlaması.” Prof. Dr. Abdurrahman Küçük’e Armağan içinde, ed. Ahmet Hikmet Eroğlu, 119-132. Ankara: Berikan Yayınevi 2016.
Ankara Çankaya Nüfus Müdürlüğü’nden alınan 3.7.1952 tarihli nüfus kayıt örneği.
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dosyası.
Arık, Durmuş. “Bir Değer Olarak Prof. Dr. Abdurrahman Küçük ve Onun Eserlerinde Değerler.” Prof. Dr. Abdurrahman Küçük’e Armağan içinde, ed. Ahmet Hikmet Eroğlu 107-118. Ankara: Berikan Yayınevi, 2016.
Aydın, Fuat. “Dârü’l-Fünûnun İlk Dinler Tarihçisi: Georges Dumezil ve Tarih-i Edyân Dersleri.” Darülfünun İlahiyat Sempozyumu. İstanbul, (2010): 263-276.
Aydın Fuat ve Feyza Betül Aydın. Georges Dumezil’den Dinler Tarihi Dersleri. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2012.
Baltacıoğlu. “A. Hilmi Ömer Budda ile Görüştüm I.” Yeni Adam, (14.10.1943): 459, 6.
______. “A. Hilmi Ömer Budda ile Görüştüm II.” Yeni Adam, (14.10.1943): 459, 7.
______. “A. Hilmi Ömer Budda ile Görüştüm III.” Yeni Adam, (21.10.1943): 460, 6-7.
Batuk, Cengiz. “Georges Dumezil ve Türk Dinler Tarihindeki Yeri.” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28, (2010): 87-111.
Bayur, Hikmet. Hindistan Tarihi. 3 cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1987.
“Bir Profesör odasında ölü bulundu.” Vakit, (5 Haziran 1952).
Bell, Richard. “Who Were The Hanifs.” The Muslim World 20, (1930): 120-124.
Budda, Hilmi Ömer. İlgili eserleri.
Budda, Kurban ve Tufan Üzerine Makaleler. haz. Bekir Zakir Çoban. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003.
Çankaya, Ali. Son Asır Türk Tarihinin Önemli Olayları ile Birlikte Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler. Ankara: Mars Matbaası, 1968-1969.
Dumezil, G. “Fransız Hükümeti ve Elli Seneden Beri İlahiyat”, çev. A. Hilmi Ömer (Budda). Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası, sy. 5-6 (1926): 173-186.
______. “Acem Resmi: Acem Resminde Yabancı Sanat Bakıyyeleri”, çev. A. Hilmi Ömer (Budda). Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası 5, sy. 18 (1931): 16-67.
Erdem, Mustafa. “Prof. Dr. Abdurrahman Küçük: Gönül İnsanı, Bilim İnsanı ve Siyasetçi.” Prof. Dr. Abdurrahman Küçük’e Armağan içinde, ed. Ahmet Hikmet Eroğlu, 85-94. Ankara: Berikan Yayınevi, 2016.
Eroğlu, Ahmet Hikmet. “Prof. Dr. Abdurrahman Küçük’ün “Millet” Tanımı.” Prof. Dr. Abdurrahman Küçük’e Armağan içinde, ed. Ahmet Hikmet Eroğlu, 95-106. Ankara: Berikan Yayınevi, 2016.
Güngör, Ali İsra. “Turkish Contribution to the History of Religions.” Numen 54, sy. 1 (2007): 71-92.
Güngör, Harun. “Hikmet Tanyu ve Türk Dini Tarihçesi.” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5, (1994): 31-34.
Kayadibi, Fahri. “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Din Eğitimi (1923-1933).” Cumhuriyetin Kuruluşunun 80. Yılı Paneli. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2004.
Kılıç, Sami. “Hikmet Tanyu’nun Hayatı ve Eserleri.” Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 1 ( 1996): 225-240.
Küçük, Abdurrahman. “Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Dinler Tarihi.” Türkiye’de Dinler Tarihi (Dünü, Bugünü ve Geleceği). Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 2010.
Küçük, Mehmet Alparslan. “Türkiye’de Dinler Tarihi’nin Kurumsallaşması ve Prof. Dr. Abdurrahman Küçük.” Türkiye’de Dinler Tarihi (Dünü, Bugünü ve Geleceği). Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 2010, 478-496.
Patak, R. Ramçand. Bhargav Adarşh Hindi Şabdkoş. Varanasi: Bhargav Bookdipo, 1942.
“Prof. Hilmi Budda evinde ölü olarak bulundu.” Cumhuriyet, (5 Haziran 1952).
Ruben, Walter. Eski Hint Tarihi, çev. Cemil Ziya Şanbey. Ankara: İdeal Matbaa, 1944.
Sayar, Süleyman. “Prof. Dr. Günay Tümer’in Hayatı ve Çalışmaları.” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7, sy. 7 (1998): 391-398.
Tanyu, Hikmet. “Türkiye’de Dinler Tarihi’nin Tarihçesi I.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8, (1960): 109-124.
Tarakçı Tığlı, Betül. “Türkiye’de Dinler Tarihinin Öncülerinden Hilmi (Ömer) Budda ve Eerleri,” Darülfünun İlahiyat Sempozyumu. İstanbul, (2010): 465-477.
Taşpınar, İsmail. Doğu Dinlerinde Hac İbadeti- Hinduizm ve Budizm. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
Tezokur, M. Hadi. “Ölümünün 15. Yılında Hikmet Tanyu ve Dinler Tarihindeki Yeri.” Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8, sy. 2 (2006): 75-85.
Türk Dil Kurumu Özlük Dosyası.
Ülken, Hilmi Ziya. İlahiyat Fakültesi Albümü 1949-1960. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1961.
Yıldırım, Münir. “Türk Dini Tarihi Araştırmalarında Fenomenolojik Metod: Hikmet Tanyu Örneği.” Türkiye’de Dinler Tarihi (Dünü, Bugünü ve Geleceği). Ankara: Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 2010, 63-72.