DEĞER” İLE “SORUN” ARASINDA TÜRKİYE’DE YAŞLILARLA İLGİLİ TOPLUMSAL DEĞER YARGILARI (DİN BİLİMLERİ PERSPEKTİFİNDEN BİR İNCELEME)

Yaşlılık sosyal, psikolojik, ekonomik yönleri bulunan bir olgudur. Yaşlılıkla ve yaşlılarla ilgili değeryargıları, bu olgulara nasıl bakıldığı ile ilişkilidir. Yaşlılıkla ilgili algılar, yaşlıların toplumsal konumunaetki etmektedir. Yaşlıların istatistiksel dağılımı, sosyokültürel çevre, sosyoekonomik şartlaryaşlılarla ilgili değer yargılarının oluşumuna etki eden bazı unsurlardır. Yaşlılık dönemi ile ilgilideğer yargıları, bazen önyargılara bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir. Yaşlılık literatüründe,yaşlılarla ilgili değer yargıları olumlu, olumsuz ve karma olmak üzere üç boyutu ile ele alınmaktadır.Türkiye’de yaşlılarla ilgili değer yargılarının dini-geleneksel bir çerçevede şekillendiği ancaksosyokültürel ve sosyoekonomik değişime bağlı olarak değiştiği görülmektedir. Bu çalışma, Türkiye’deyaşlılarla ilgili olumlu ve olumsuz değer yargılarını din bilimleri perspektifiyle ortaya koymayıhedeflemektedir. Ayrıca bu değer yargıları, yaşlanma kuramları, sosyal değişme ve konuylailgili literatür bağlamında analiz edilmektedir.

The Social Value Judgments of the Elderly in Turkey Between “Value” and “Problem” (A Review from the Perspective of Religious Studies)

Aging is a phenomenon which is associated with social, psychological and economic aspects. The Value judgments about senescence and oldster are related to how they are looked at. Perceptions about aging influence the social position of the elders. Statistical distribution of the elders, sociocultural environment, socioeconomic conditions are the factors affecting the formation of value judgments related to the elders. The value judgments related to the old age can sometimes stem from prejudices. In the studies related to the aging period, it is seen that the value judgments related to the elderly are handled with three dimensions; positive, negative and mixed. In Turkey, value judgments about elderly people are shaped in a religious-traditional frame, but it changes depending on sociocultural change. This study aims to reveal positive and negative value judgments about the elderly in Turkey from the perspective of religious sciences. In addition, this value judgments is analyzed in the context of theories of aging, social change and related literature.

PDF

___

Avcı, Nazmi. Toplumsal Değerler ve Gençlik. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2007.
Akdemir, Nuran, Fatma İlknur Çınar ve Ülkü Görgülü. “Yaşlı Algılanması ve Yaşlı Ayrımcılığı.” Turkish Journal of Geriatrics 10, sy. 4 (2007): 215-222.
Aközer, Mehmet, Cenap Nuhrat ve Şebnem Say. “Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler Araştırması.” Aile ve Toplum 7, sy. 27 (2011): 103-127.
Arslan, Mustafa. “Yaşlılık ve Din: Dinbilimsel Bir Yaklaşım.” Yaşlılık Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler 2 içinde, editör Velittin Kalınkara, 141-164, Ankara: Nobel Yayınları, 2016.
Bauman, Zygmunt. Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. Çeviren Ümit Öktem. İstanbul: Sarmal Yayınevi, 1999.
Bolay, Süleyman Hayri. “Değerlerimiz ve Günlük Hayat.” Dem Dergi 1, sy. 1 (2007): 12-19.
Baş, Bayram. “Sözlü ve Yazılı Kültür İlişkileri Çerçevesinde Konuşma ve Yazma Becerilerine Bir Bakış.” Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, sy. 29 (Ocak 2011/I): 109-117.
Bulut, Meryem. “Kültürel Bağlamda Yaşlılık.” Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi içinde, editör Hasan Bacanlı ve Şerife Işık Terzi, 391-416. İstanbul: Açılım Kitap, 2012.
Buhari, Ebu Abdillah Muhammed Bin İsmail. Sahihi Buhari ve Tercemesi. Çeviren Mehmed Sofuoğlu. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1989.
Canatan, Ayşe. “Toplumsal Değerler ve Yaşlılar.” Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 1, (2008): 62-71.
Canatan, Ayşe. “Yaşlılar ve Toplum.” Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi içinde, editör Hasan Bacanlı ve Şerife Işık Terzi, 355-390. İstanbul: Açılım Kitap, 2012.
Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. Ankara: Paradigma, 2000.
Coleman, James S. “Beşeri Sermayenin Yaratımında Sosyal Sermaye.” Sosyal Sermaye Kuram Uygulama Eleştiri içinde, derleyen Mehmet Murat Şahin, Ahmet Zeki Ünal. Çeviren Figen Uzar, 77-117. İstanbul: Değişim Yayınları, 2010.
Çabuklu, Yaşar. “Yaşlılık? Modern Edilgin Emeklilikten Postmodern Aktif Tüketiciliğe Yaşlılık.” http://isyananarsi.blogspot.com.tr/2012/02/yasllk.html (28.07.2017).
Çağrıcı, Mustafa. “Ahlak.” Diyanet İslam Ansiklopedisi. 2:1-9. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
Çayır, Kenan. “Yaşçılık / Yaşa Dayalı Ayrımcılık.” Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar içinde, derleyenler Kenan Çayır ve Müge Ayan Ceyhan, 163-174. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
Çetin Dağdelen, Merve. “Tüketim Kültürüne Alternatif Bir Yaklaşım: Yaşlılık Değerinin Tüketimi.” Journal of International Social Research 10, sy. 49 (2017): 283-294.
Çilingiroğlu, Nesrin ve Simge Demirel. “Yaşlılık ve Yaşlı Ayrımcılığı.” Türk Geriatri Dergisi 7, sy. 4 (2004): 225-230.
Dam, Hasan. “Yetişkinlerin Din Eğitimi.” Doktora Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi, 2002.
Demir, Ömer. Sosyal Bilimler Sözlüğü. http://omer-demir.net/sosyal-bilimler-sozlugu/, (05.08.2017).
Diyanet İşleri Başkanlığı. Kur’an Meali. http://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuranmeal- 2/nahl-suresi-16/ayet-70/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1, (02.12.2017).
Dönümcü, Şadiye. “Yaşlılıkta Üretmek: Kendini Sürekli Yeniden Yaratmak.” (2007) http://www.sosyalhizmetuzmani.org/yasliureten.htm (02.08.2017).
Durak, Mithat. “Yaşlılık Döneminde Psikososyal ve Bilişsel Gelişim.” Yetişkinlik ve Yaşlılık Gelişimi ve Psikolojisi içinde, editör Hasan Bacanlı ve Şerife Işık Terzi, 273- 308. İstanbul: Açılım Kitap, 2012.
Erkal, Mustafa E. Sosyoloji (Toplumbilimi). İstanbul: Der Yayınları, 2012.
Ersoy, Yılmaz. Değer Farklılaşmalarının Sosyolojik Boyutu. İstanbul: Kum Saati Yayınları, 2012.
Fichter, Joseph. Sosyoloji Nedir. Çeviren Nilgün Çelebi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2002.
Giddens, Anthony. Sosyoloji. Yayıma Hazırlayan Cemal Güzel. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 2012.
Gönüllü Taşkesen, Canan. “Kırsal ve Kentsel Alanlarda Yaşlanma, Yaşlılık ve Yaşlılar: Denizli İli Örneği.” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 4, sy. 1 (2017): 92-124.
Görgün Baran, Aylin. “Aile ve Yaşlanma.” Aile Sosyolojisi içinde, editör Aytül Kasapoğlu ve Nadide Karkıner, 134-166. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2011.
Görgün Baran, Aylin. “Yaşlılıkta Sosyal Dışlanmanın Toplumsal Boyutu.” Yaşlılık Disiplinlerarası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler 2 içinde, editör Velittin Kalınkara, 105- 125. Ankara: Nobel Yayınları, 2016.
Gündüz, Mustafa. “Erken Cumhuriyet Dönemi Eğitiminde Yeni Değerler ve İdeal Tipler.” Değerler ve Eğitimi-II, editör Recep Kaymakcan, Nuri Tınaz, Z. Şeyma Altın, Mahmut Zengin, Ahmet Yasin Okudan, Hulusi Yiğit, 805-829. Ankara: Dem, 2015.
Gündüz, Şinasi. “İslam ve Diğer Dinlerin Yaşlılığa Bakışı.” Yaşlılık Dönemi ve Problemleri içinde, editör M. Faruk Bayraktar, 69-82. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
İnce, Abdullah. “Yaşlanma Sürecinde Dini Hayat (Sakarya İli-Merkez İlçeler Örneği).” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
Kalaycı, Ahmet Rasim. Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2011.
Kalınkara, Velittin. Temel Gerontoloji Yaşlılık Bilimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
Karababa, Ali. “Kuramsal Temelde Değer.” Değerler ve Değerler Psikolojisi içinde, editör Bülent Dilmaç ve Hasan Hüseyin Bircan, 1-20. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2014.
Karakurt, Deniz. Türk Söylence Sözlüğü Açıklamalı Ansiklopedik Mitoloji Sözlüğü. e-Kitap (2011), http://frpnet.net/TurkSoylenceSozlugu.pdf (04.08.2017).
Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da İhtiyarlık Çağının Değerlendirilişi.” Tabula Rasa 3, sy. 7, (2003): 213-232.
Korkmaz, Arif. “Değerler Sosyolojisi.” Toplum Bilimleri Dergisi, sy. 7 (2013): 51-78.
Lehr, Ursula. Yaşlanmanın Psikolojisi. Editör Birol Çotuk. Çeviren Neylan Eryar. İstanbul: Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı, 1994.
Müslim, Ebu’l Huseyn Müslim b. el-Haccac. Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi. Çeviren Ahmed Davudoğlu. İstanbul: Sönmez Yayınları, 1973.
Newman, David M. Sosyoloji Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek (Özet Basım). Çeviren Ali Arslan. Ankara: Nobel Yayınları, 2013.
Öz, Fatma. “Yaşamın Son Evresi: Yaşlılık Psikososyal Açıdan Gözden Geçirme.” Kriz Dergisi, sy. 10 (2002): 17-28.
Özbolat, Abdullah. “Beşikten Mezara: Yaşlılığın Sosyolojisi ve Din -Adana Örneği-.” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16, sy. 2 (2016): 53-76.
Özensel, Ertan. “Sosyoloji ve Değer.” Değerler ve Değerler Psikolojisi içinde, editör Bülent Dilmaç ve Hasan Hüseyin Bircan, 63-80. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2014.
Özmen, Şule Yüksel. “Türk Kültüründe Yaşlının Yeri ve Medyayla Yaşlılığın Değişen Konumu.” Millî Folklor 25, sy. 100 (2013): 110-119.
Sallmann, Jean-Michel. “Cadılar.” Kadınların Tarihi III Rönesans ve Aydınlanma Çağı Paradoksları içinde, editör Georges Duty ve Michelle Perrot, cilt editörü Natalie Zemon Davis, Arlette Farge, 420-432. Çeviren Ahmet Fethi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2005.
Şentürk, Murat ve Reyyan Beyza Altan. “Giriş: İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması.” İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması içinde, editör Murat Şentürk ve Harun Ceylan, 19-34. İstanbul: Açılım Kitap, 2015.
Şentürk, Murat ve Reyyan Beyza Altan. “Nitel Araştırma: Yaşlılar Neler Anlattı?” İstanbul’da Yaşlanmak İstanbul’da Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması içinde, editör Murat Şentürk ve Harun Ceylan, 229-282. İstanbul: Açılım Kitap, 2015.
Taplamacıoğlu, Mehmet. “Yaşlara Göre Dini Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerinde Bir Anket Denemesi.” AÜİFD 10, (1962): 141-15
Tirmizi, Ebu İsa Muhammed b. İsa. Sünen-i Tirmizi ve Tercemesi. Çeviren Osman Zeki Mollamehmetoğlu. İstanbul: Yunus Emre Yayınları, ts.
Tufan, İsmail. Birinci Türkiye Yaşlılık Raporu. Antalya: Geroyay, 2007.
İstatistiklerle Yaşlılar, Türkiye İstatistik Kurumu, Haber Bülteni, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24644 (12. 06. 2017).
Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı Uygulama Programı. (Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, 2013).
Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, 2007).
World Health Organization, http://www.who.int/features/factfiles/ageing/en/ (29.07.2017).
Yanıklar, Cengiz. Tüketimin Sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2006.