Batılılaşma serencamında bir olanı kavramak: Muallim Nâcî'nin Tevhîd'i

İslâmî edebiyatın sacayağı Besmele-Hamdele-Salvele olarak özetlenebilir. Bir edebî tür olaraktevhîdde Allah‟ın birliği meselesi, Cemâl ve Celâl yönleriyle beraber bazen şer î merkezde bazende tasavvufî merkezde işlenmiş ve neredeyse bütün şairler yakın ve uzak anlamlarıyla berabertevhîd çizgisinde takip edilebilecek eserler vücuda getirmişlerdir. Batılılaşma macerası haladevam eden bir süreç olmakla birlikte, bu çizgi boyunca tevhîd türü zamanla yerini daha karma- şık yapıdaki serzenişlere, daha farklı söyleyiş biçimlerine terk etmiştir. Bu noktada Tanzimat‟tanCumhuriyet‟e uzanan siyasî ve sosyolojik grafikte Muallim Nâcî‟nin klasik çizgiyi devam ettirentevhîdi başlı başına önem arz etmektedir.

Comprehensing the one in the process of westernization: Muallim Naci s Tawhid

It could be told that the trivet of Islamic literature is Basmalah-Hamdalah-Salwalah. In Tawhidas a literatural genre, the issue of the Unity of Allah was sometimes dealt with the features ofCamal and Calal on the base of Sharia and sometimes on the base of sufism, and almost allpoets created pieces which could be followed in the line of Tawhid. Although Westernizationadventure is an ongoing process, through this line, the Tawhid genre gave way to more compl i- cated reproaches and more different telling forms by time. At this point, Muallim Nâcî‟s Tawhidsustaining classical line represents an important position in the political and sociolgical fra- mework of the period from Tanzimat to Republican era.

PDF

___

Akün, Ömer Faruk, Tanzîmât Edebiyâtı Sözü Ne Dereceye Kadar Doğrudur?‛, Kubbealtı Akademi Mecmuası, Nisan, 1977, Sayı: 2, s. 32.
Beyatlı, Yahya Kemâl, Edebiyata Dâir, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 2005.
Bilgegil, Kaya, Abdülhak Hâmidin Şiirlerinde Ledünnî Meselelerden Allah I, Allah ve Onun vücudunu ifade eden isimler)-Mevzûun filoloji bakımından tedkiki, İstanbul: Osman Yalçın Matbaası, 1959.
Çelik, Ahmet, Kurânda Tevhid Kavramının Semantik Alanları, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 17, 2002, ss. 127-150.
Çetinsaya, Gökhan, Kalemiyeden Mülkiyeye Tanzîmât Zihniyeti‛, Tanzîmât ve Meşrûtiyetin Birikimi (Editörler: Tanıl Bora-Murat Gültekingil), İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.
Esed, Muhammed, Kuran Mesajı (Meal-Tefsir), Çev. C. Koytak-A. Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri, Tanzîmâtta İçtimâî Hayat‛, Tanzîmât (Komisyon), C. II, İstanbul: MEB, 1999, ss. 619-659.
Gadamer, Hans-Georg, Hakikat ve Yöntem, Çev. Hüsamettin Arslan-İsmail Yavuzcan, C. I, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2008.
Hayber, Abdülkadir- Özbay, H., Muallim Nâcinin Şiirleri, Ankara: MEB Yayınları, 1997.
İnalcık, Halil, Tanzîmât Nedir?‛, Tanzîmât: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (Editörler: Mehmet Seyitdanlıoğlu-Halil İnalcık), Phoenix Yayınevi, Nisan, 2006, ss. 13-35.
Kam, Ömer Ferit, Dîvân Şiirinin Dünyasına Giriş (Âsâr-ı Edebiye Tetkikâtı), Haz. Halil Çeltik, Ankara: MEB, 2003.
Kaplan, Mehmet, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar II, İstanbul: Dergâh Yayınları, 1987.
Kemikli, Bilal, Türk İslâm Edebiyatı Giriş-, Emin Yayınları, Bursa, 2010, MERMER, Kenan, Tanzimattan Cumhuriyete Değişen Paradigmada Metafizik Farklılık: Ab- dülhak Hâmid Tarhan, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi S. B. E. , Ankara, 2010, s. XII+343.
Meriç, Cemil, Mağaradakiler, İstanbul: İletişim Yayınları, 2003.
Muallim Nâcî, Sünbüle, Kostantiniyye: Matbaa-i Âmire, 1307.
Âteş-pâre, Kostantiniyye: Maârif Nezâreti, Temsîl-i Sânî, 1303.
Istılâhât-ı Edebiyye, Yay. Dr. A. Yalçın- A. Hayber, Ankara: Akabe Yayınları, 1985.
Nâmık Kemâl, Tahrîb-i Harâbât, Matbaa-i Ebuz-Ziyâ, Konstantiniyye,1885.
Celâleddin Harzemşâh, Yay. Haz. Arş. Gör. Oğuz Sal, Ankara: Akçağ Yayınla- rı, 2005.
Nihad, M. Çetin, -Allah: Hat‛, DİA, İstanbul, 1989, C. II, ss. 500-501. Ongunsu, A. H., Tanzîmât ve Âmillerine Umumî Bakış‛, Tanzîmât (Komisyon), C. I, İstanbul: MEB, 1999, ss. 1-13.
Ortaylı, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Alkım Yayınevi, 2006. Pekolcay Necla-Eraydın Selçuk v.d., İslâmî Türk Edebiyatında Şekil ve Nevîlere Giriş, İstanbul: Kitabevi, 5. Baskı, 2000.
Rızâuddîn B. Fahrud-dîn, Tevhîd, Sadeleştiren: Ömer Aydın, Kurân Mesajı İlmî Araş- tırmalar Dergisi, Sayı: 98, ss. 190-194.
Tanpınar, Ahmet Hamdi, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Yay. Haz. Abdullah Uçman, İstanbul: YKY Yayınları, 2006.
Tarakçı, Celâl, Muallim Nâcî Efendi Hayatı ve Eserlerinin Tedkîki, Samsun: Sönmez Ofset Matbaası, 1994.
Topaloğlu, Bekir, Allah‛, DİA, c. II, İstanbul, 1989, ss. 471-498 Tunaya, Tarık Zafer, Türkiyenin Siyâsî Hayatında Batılılaşma Hareketleri, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2004.
Uçman, Abdullah, Muallim Nâci‛ DİA, C. XXX, İstanbul, 2005, ss. 315-317.
Uzun, Mustafa, Allah: Edebiyat‛, DİA, İstanbul, 1989, C. II, ss.499-500.