Özlem DOĞU KÖKCÜ, Döndü SEVİMLİ GÜLER, Savaş SİPAHİ, Kenan EVREN ÖZTOP

Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarının Glomerüler Filtrasyon Değerinin Bağımsız Değişkenler İle Yordama Gücü

Amaç: Çalışma hemodiyaliz hastalarının hastane anksiyete-depresyon düzeyi, uyku kalitesi ve öğrenim gereksinimlerinin glomerular filtrasyon değeri (GFR) üzerindeki ilişkisi araştırmak amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipindeki bu çalışmanın evrenini Sakarya’da bir eğitim ve araştırma hastanesinde nefroloji ve diyaliz ünitelerinde tedavi gören tüm hastalar, örneklemini ise araştırmanın sınırlılıklarına uyan 218 hasta oluşturdu. GFR değeri doğrultusunda diyalize giren ve girmeyen gruplar belirlendi. Veri toplamada; araştırmacı tarafından hazırlanan sosyo-demografik özellikleri, GFR değeri, HAD, PUKİ ve HÖGÖ ölçeklerini içeren anket formu, kullanıldı. Varyans analizleri sonucunda istatistiksel olarak anlamlı etkileri olan bağımsız değişkenler kullanılarak çoklu doğrusal regresyon analizi yapıldı. İstatistiksel analizlerde IBM SPSS v23.0 programı kullanıldı. Bulgular: Çalışma sonucunda hastaların 15>GFR olan bireylerin %21.7'sinde HAD-A, %39.1'inde HAD-D eşik seviyesinin üzerinde iken, 15<GFR bireylerin %91.3'ünde HAD-A, %95.0'ında HAD-D eşik seviyesinin üzerinde idi. HÖGÖ toplam puan ortalamaları 15>GFR bireylerde 182.00-67.5 ve 15<GFR bireylerde ise; 95.50-41.5 idi. PUKİ toplam puanına cut-off değeri olan 5 puanına göre baktığımızda 15>GFR olan bireylerin 85.5'inin (n=118), 15<GFR ise %100'ünün uyku kalitesi kötü olduğu belirlendi. Varyans analizleri sonucu HAD ile GFR düzeyi arasında ilişki olduğu ve birbirlerini %50 yordadığı belirlendi (p<0.001). Sonuç: Bu sonuçlar doğrultusunda uyku, anksiyete ve öğrenim gereksinimin GFR ile ilişkisini inceleyen araştırmada, diyaliz tedavisi gören bireylerin emosyonel problemlerinin değerlendirilmesi ve gerekli durumlarda psikiyatrik desteğin başlatılması sağlanmalı önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Kronik böbrek yetmezliği, Glomerüler filtrasyon, Uyku kalitesi, Anksiyete ve depresyon

PDF

___

1. Çelik C, Acar T. Kronik hemodiyaliz hastalarında depresyon ve anksiyete düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Fırat Tıp Dergisi 2007;12(1):23-27.
2. Bilgic A, Akgul A, Sezer S, Arat Z, Ozdemir FN, Haberal M. Nutritional status and depression, sleep disorder, and quality of life in hemodialysis patients. Journal of Renal Nutrition 2007: 17(6); 381–388.
3.Teles F, Albuquerque LA, Guedes Lins IKF, Medrado PC, Pedrosa Costa AF. Quality of life and depression in haemodialysis patients. Psychology, Health & Medicine 2018; 2:10. https://doi.org/10.1080/13548506.2018.1469779
4. Sandwijk MS, Arashi DA, Hare FM, Torren R, Kersten MJ, Bijlsma JA, Berge IJM, Bemelman FJ. Fatigue, anxiety, depression and quality of life in kidney transplant recipients, haemodialysis patients, patients with a haematological malignancy and healthy controls. Nephrol Dial Transplant 2018;1-5. doi: 10.1093/ndt/gfy103
5. Szeifert L, Molnar MZ, Ambrus C ve ark. Symptoms of depression in kidney transplant recipients: a cross-sectional study. Am J Kidney Dis 2010; 55: 132–140.
6. Alikari V, Tsironi M, Matziou V, Tzavella F, Fradelos E, Zyga S. Reliability and validity of the kidney disease questionnaire among greek patients undergoing hemodialysis. American Journal of Nursing Science 2018; 7(3-1): 97-102. doi:10.11648/j.ajns.s.2018070301.24
7. Finnegan-John J, ve Thomas V J. The psychosocial experience of patients with end-stage renal disease and its impact on quality of life: Findings from a needs assessment to shape a service. ISRN Nephrology 2013; 308986. 1-8. doi:10.5402/2013/308986
8. Teles F, Azevedo VF, Miranda CT, Miranda MP, Teixeira Mdo C, ve Elias RM. Depression in hemodialysis patients: The role of dialysis shift. Clinics (Sao Paulo) 2014; 69(3): 198–202. doi:10.6061/clinics/2014;3:10.
9. Kusleikaite N, Bumblyte IA, Razukeviciene L, Sedlickaite D, Rinkūnas K. Sleep disorders and quality of life in patients on hemodialysis. Medicina (Kaunas, Lithuania) 2005; 41:69-74.
10. Chu G, Choi P, McDonald VM. Sleep disturbance and sleep-disordered breathing in hemodialysis patients. Seminars in Dialysis 2018; 31:48–58. doı:10.1111/sdi.12617
11. Harris TJ, Nazir R, Khetpal P, Peterson RA, Chava P, Patel SS, Kimmel PL. Pain, sleep disturbance and survival in hemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant 2012;27:758–765.
12. Iliescu EA, Coo H, McMurray MH, Meers CL, Quinn MM, Singer MA, Hopman WM. quality of sleep and health-related quality of life in haemodialysis patients. Nephrol Dial Transplant 2003;18:126-32.
13. Mutlu E. hemodiyaliz hastalarının sosyo-demografik özellikleri, sosyal destek kaynakları ve hastalık sürecinin benlik saygısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007 (Yayınlanmamış tez).
14. Çatal E, Dicle A. Hasta Öğrenim Gereksinimleri Ölçeği’nin Türkiye’de geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;1(1): 19-32.
15. Howland RH. What should patients be told about their medications? Journal of Psychosocial Nursing 2009; 47(2): 17-20.
16. Doğu Ö, Kaya H, Gündüz H, ve Parlak Z. Web based distance learning suggestion in training and consultation for myocardial ınfarction patients. MN Kardiyoloji 2015; 22(4); 217-22.
17. Curtin RB, Sitter DCB, Schatell D, Chewning BA. Self-management, knowledge, and functioning and well-being of patients on hemodialysis. Nephrology Nursing Journal 2004; 31(4): 378-396.18. Köse E. Hemodiyaliz hastalarının beslenme durumları ve uyku kalitesi arasındaki ilişki. Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi Şanlıurfa 2009 (Yayınlanmamış tez).
19. Wells JR. Hemodialysis knowledge and medical adherence in African Americans diagnosed with end stage renal disease: results of an educational intervention. Nephrol Nurs. J 2011; 38:155-162.
20. Agargün MY, Kara H, Anlar O. Pittsburgh Uyku Kalite İndeksinin geçerliliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7, 107-115.
21. Buysse DJ, Reynolds CF, Monk TH, Hoch CC, Yeager AL, Kupfer DJ. Quantification of subjective sleep quality in healthy elderly men and women using the Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI). Sleep 1991; 14(4), 331-338.
22. Bubela N, Galloway S, McCay E, McKibbon A, Nagle L, Pringle D, Ross E, Shamian J. The patient learning needs scale: reliability and validity. Journal Advanced Nursing 1990;15: 1181-1187.
23. Aydemir O, Güvenir T. Validity and reliability of Turkish version of hospital anxiety and depression scale. Turk J Psychiatry 1997;8:280–287.
24. Zigmond AS, Snaith PR. The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatr Scand 1983;67:361-70.
25. Szeto CC, Wong TY, Chow KM, Leung CB, Law MC, Li PK. Independent effects ofb renal and peritoneal clearances on the mortality of peritoneal dialys is patients. Perit Dial Int. 2004; 24: 58-64.
26. Pai MF, Hsu SP,Yang SY, Ho TL. Sleep disturbance in chronic hemodialysis patients: the impact of depression and anemia. Ren Fail 2007; 29(6): 673-677.
27. Roumelioti ME, Buysse DJ, Sanders MH, Strollo P, Newman AB, Unruh ML. Sleep disordered breathing and excessive daytime sleepiness in chronic kidney disease and hemodialysis. Clin J Am Soc Nephrol. 2011;6:986–994.
28. Zyoud SH, Daraghmeh DN, Mezyed DO, Khdeir RL, Sawafta MN, Ayaseh NA, Tabeeb GH, Sweileh WM, Awang R, Al-Jabi SW. Factors affecting quality of life in patients on haemodialysis: A cross-sectional study from Palestine. BMC Nephrology 2016; 17. doi:10.1186/s12882–016-0257-z
29. Ebben JP, Gilbertson DT, Foley RN, Collins AJ. Hemoglobin level variability: Associations with comorbidity, intercurrent events, and hospitalizations. Clinical Journal of the American Society of Nephrology 2006;1(6): 1205–1210. doi:10.2215/cjn.01110306
30. McDade-Montez EA, Christensen AJ, Cvengros JA, ve ark. The role of depression symptoms in dialysis with drawal. Health Psychol. 2006; 25: 198- 204.