Rabiye ERENOĞLU, Hatice TAMBAĞ, Rana CAN, Hacer KABAKOĞLU

Hemşirelerin İş Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörler

Amaç: Tanımlayıcı türde olan bu araştırma, bir devlet hastanesinde çalışan hemşirelerin iş yaşam kalitesini ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırmada örneklem seçimine gidilmeden, çalışmaya katılmayı kabul eden tüm hemşirelere ulaşılması planlanmıştır (N=360). Bu doğrultuda araştırmaya katılmayı kabul eden 284 hemşireye ulaşılmıştır. Araştırmanın verileri “Kişisel Bilgi Formu” ve “Hemşirelik İş Yaşamı Kalitesi Ölçeği-HİYKÖ” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizi SPSS-21 istatistik paket programında yapılmıştır. Veriler Independent Sample t test, One-Way ANOVA ve Kruskal Wallis analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılanların çoğunluğunun (%81.7) “kadın”, %45.8’nin 25-38 yaş grubunda, %56’sının lisans mezunu olduğu ve büyük çoğunluğunun da (%91.2) klinik hemşiresi olduğu bulunmuştur. Çalışmada Cronbach alfa katsayısı 0.75 ve hemşirelerin HİYKÖ ortalama puanı iyi düzeyde (103.21±12.82 ) saptanmıştır. Hemşirelerin tanıtıcı özelliklerinden yaş grubu, çalıştığı birim, çalışma yılı ve çalıştığı vardiya şekli durumlarının HİYKÖ alt boyutlarını etkilediği ve aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır(p<0.05). Sonuç: Hemşirelerin yaş grubunun, çalıştığı birimin, çalışma yılının ve çalıştığı vardiya şeklinin, çalıştığı birimde kendi isteği ile çalışma durumunun, aldığı eğitime uygun birimde çalıştığı düşüncesinin ve aldığı ücreti yeterli bulma düşüncesinin iş yaşam kalitesini etkilediği saptanmıştır. Bu sonuçlara istinaden iş yaşam kalitesini iyileştirmek adına yasalar ve uygulamaların yeniden gözden geçirilerek hemşirelerin desteklenmesi ve hemşirelerin iş doyumlarını geliştirebilecek standartların oluşturulması ve uygulamaya geçirilmesi önerilebilir. Ayrıca hemşirelerin fiziki çalışma koşulları gözden geçirilmeli, otonomi, kariyer ve terfi edebilme fırsatları tanınmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Hemşirelik, yaşam kalitesi, hastane

Nurses’ Occupational Professional Life Quality and Influencing Factors

Aim: This descriptive research was performed with the aim of determining the working quality and related influencing factors for the nurses who work at The Public Hospital. Material and Methods: It was planned to reach all of the nurses who accept to participate in the study without any sample selection (N=360). The study was conducted with 284 nurses who agree to participate in the study accordingly. The research data were collected with the “Personal Information Form” and “Quality of Nursing Work Life Scale- QNWLS”. The data were evaluated through Independent Sample t test, One-Way ANOVA, and Kruskal Wallis analysis at SPSS-21 statistics pocket program as well as descriptive statistics.Results: It has been found that most of the participants were “female” (81.7%), 45.8% was belong to the age group of 25-38, 56% had bachelor’s degree and a great majority ( 91.2%) were working as clinic nurse. The QNWLS Cronbach’s alpha coefficient of the nurses was found to be 0.75 and total mean score for the scale was determined to be at a good level (103.21±12.82). It has been determined that the descriptive features of nurses including age group, working department, experience and shift type affected the QNWLS subscales and there was a statistical significant difference between them (p<0.05). Conclusion: It has been determined that the factors of age group, working department, experience and shift type, choosing the working department willingly, working in a related department with their field of expertise and the opinion of fee sufficiency were effective on the working life quality. Based on these results, it may be recommended to review the laws and practices in order to improve the quality of work and to support nurses and to establish and implement standards that can improve nurses' job satisfaction. In addition, the physical working conditions of nurses should be reviewed and autonomy, career and promotion opportunities should be given.

Keywords:

Nursing, quality of life, hospital,

PDF

___

1. Yücetürk EE. Türkiye’de iş yasam kalitesini ve verimliliği azaltan gizli bir sendrom: Yıldırma (Mobbing). İktisat İşletme ve Finans. 2005; 20(231): 97-108.
2. Solmuş T. İş yaşamında kalite ve kaliteyi artırmaya yönelik programlar. Türk Psikoloji Bülteni. 2000; 18(6): 37-41.
3. Şirin M. Hemşirelik iş yaşamı kalitesi ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması [Yüksek Lisans Tezi]. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2011.
4. Uğur E. Hemşirelerin iş yaşamının kalitesi ve etkileyen faktörlere ilişkin görüşleri [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2005.
5. Rose RC, Beh L, Uli J, Idris K. An analysis of quality of work life (QWL) and career-related variables. Am J Applied Sci. 2006; 3(12): 2151-9.
6. Arcak R, Kasımoğlu E. Merkezdeki hastane ve sağlık ocaklarında çalışan hemşirelerin sağlık hizmetlerindeki rolü ve iş memnuniyetleri. Dicle Tıp Dergisi. 2006; 33(1): 23-30.
7. Gurses AP, Carayon P, Wall M. Impact of performance Obstacles on intensive care nurses’ workload, perceived quality and safety of care, and quality of working life. Health Serv Res. 2009; 44(2-1): 422-43.
8. Argentero P, Miglioretti M, Angilletta C. Quality of work life in a cohort of Italian health workers. G Ital Med Lav Ergon. 2007; 29 (1): 50-4.
9. Barutçu E, Serinkan C. Günümüzün önemli sorunlarından biri olarak tükenmişlik sendromu ve Denizli’de yapılan bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi. 2008; 8(2): 541-61.
10. Kebapçı A, Akyolcu N. Acil birimlerde çalışan hemşirelerde çalışma ortamının tükenmişlik düzeylerine etkisi. Türkiye Acil Tıp Dergisi. 2011; 11(2): 59-67.
11. Uğur E, Abaan S. Hemşirelerin iş yaşam kalitesi ve etkileyen faktörlere ilişkin görüşleri. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2008; 28(3): 297-310.
12. Brooks A, Anderson MA. Nursing work life in acute care. J Nurs Care Qual. 2004; 19(3): 269-75.
13. Cole DC, Robson LS, Lemicux CL, Mcguire W, Sicotte C, Champagne F. Quality of working life indicators in Canadian health care organizations: A tool for healthy, health care workplace? Occupational Medicine. 2005; 55(1): 54-9
14. Ayaz S, Beydağ KD. Hemşirelerin iş yaşamı kalitesini etkileyen etmenler: Balıkesir örneği. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 2014; 2(1): 60-9.
15. Çatak T, Bahçecik N. Hemşirelerin iş yaşamı kalitesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2015; 5(2): 85-95.
16. Öztürk DA. Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve iş yaşam kalitesinin iş doyum düzeyine etkileri [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı; 2010.
17. Brooks BA, Anderson MA. Defining quality of nursing work life. Nurs Econ. 2005; 23(6): 319-26.
18. Erşan EE, Yıldırım G, Doğan O, Doğan S. Sağlık çalışanlarının iş doyumu ve algılanan iş stresi ile aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Derg. 2013; 14(2): 115-21.
19. Sevimli F, İşcan ÖF. Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş tatmini. Ege Akademik Bakış. 2005; 5(1-2): 55-64.
20. Kuzulugil Ş. Kamu hastaneleri çalışanlarında iş tatminini etkileyen faktörlerin incelenmesine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2012; 14(1): 129-41.
21. Kocabıyık ZO, Çakıcı E. Sağlık çalışanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Anadolu Psikiyatri Derg. 2008; 9(3): 132-8.
22. Uzunkaya S. Hemşirelerin tükenmişlik ve iş doyum düzeylerinin iş yaşam kaliteleriyle ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı; 2010.
23. Korkmaz S. Hastanelerde doktor, hemşire ve ebelerin motivasyonunu etkileyen faktörler: Bir uygulama [Yüksek Lisans Tezi]. Mersin: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2008.
24. Beaudoin E, Edgar L. Hassles: Their importance to nurses’ quality of work life. Nursing Economics. 2003; 21(3): 106-13.
25. Eti Aslan F, Kan Öntürk Z. Safe operating room environment; biological, chemical, physical and psychosocial risks, effects and precautions. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2011;4(1): 133-40.
26. Uludoğan S. Ameliyathane Hemşirelerinin Yönetsel Sorunlarının İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2010.
27. Vural H, Oflaz F. Ameliyathane hemşirelerinin anksiyete düzeylerinin incelenmesi. I. Ulusal Ameliyathane Hemşireliği Kongresi Bildiri Kitabı; 26-27 Eylül 1996; İzmir. s. 129-34.
28. Derin N. Devlet Hastanelerinde Çalışan Sağlık Personelinin İş Doyum Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler [Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Psikiyatri Hemşireliği Bilim Dalı; 2007.
29. Memiş K, Hoşgör H, Boz C, Gün İ, & Hoşgör DG. İş yaşam kalitesi ve motivasyon ilişkisi: Metin Sabancı Baltalimanı Kemik Hastalıkları Hastanesi örneği. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2015; 5(4): 220-30.
30. Turgay M. Yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelerde stres. Yoğun Bakım Hemşireleri Derg. 2001; 5(2): 80-2.
31. Dede M, Çınar S. Dâhiliye yoğun bakım hemşirelerinin karşılaştıkları güçlükler ve iş doyumlarının belirlenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi. 2008; 1(1): 3-14.
32. Kahraman G, Engin E, Dülgerler Ş, Öztürk E. Yoğun bakım hemşirelerinin iş doyumları ve etkileyen faktörler. DEUHYO ED. 2011; 4(1): 12-8.
33. Aytekin A, Yılmaz Kurt F. Yenidoğan yoğun bakım kliniği’nde çalışan hemşirelerde iş doyumu ve etkileyen faktörler. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hast. Dergisi. 2014; 4(1): 51-8
34. Sevimli F, İşcan ÖF. Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş tatmini. Ege Akademik Bakış. 2005; 5(1-2): 55-4.
35. Yılmaz Z, Murat M. İlköğretim okulu yöneticilerinin iş doyumları ile örgütsel stres kaynakları arasındaki ilişki. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Derg. 2008; 18(2): 203-22.
36. Aydın R, Kutlu Y. Hemşirelerde iş doyumu ve kişilerarası çatışma eğilimi ile olan ilişkisini belirleme. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Derg. 2001; 5(2): 37-45.
37. Bilazer FN, Konca GE, Uğur S, Uçak H, Erdemir F, Çıtak E. 7 gün-24 saat/ hasta başında Türkiye’de hemşirelerin çalışma koşulları [Internet]. Ankara: Türk Hemşireler Derneği; Aralık-2008 [Son güncelleme tarihi: 10.02.2011; Erişim tarihi: 23.06.2019]. Erişim adresi: http://turkhemsirelerdernegi.org.tr/tr/yayinlar/thd-yayinlari/brosurler-ve-raporlar/turkiyede-hemsirelerin-calisma-kosullari.aspx.