Yeliz ÇAKIR KOÇAK, Hafize ÖZTÜRK CAN, Ummahan YÜCEL, Mahide DEMİRELÖZ AKYÜZ, Esin ÇEBER TURFAN

Türkiye’de Ebelik Bölümlerinin Akademik ve Fiziki Profili

Amaç: Ebelik eğitimi, Türkiye’de ilk kez 1800’lü yıllarda başlamış, günümüzde lisans ve lisansüstü programlar ile sürdürülmektedir. Araştırma ile ülkemizdeki ebelik bölümlerinin akademik ve fiziki koşullarına ilişkin verileri değerlendirmek ve ortaya koyabilmek amaçlanmıştır. Gereç-Yöntem: Tanımlayıcı olarak gerçekleştirilen araştırmada örnek seçimi yapılmamış, evrenin tamamına ulaşmak hedeflenmiştir. Etik ve yasal izinleri alınan araştırmanın verileri SPSS programı ile çözümlenmiştir. İlk lisans düzeyinde eğitim veren ebelik bölümünün 1996 yılında açılmasından itibaren araştırmanın yapıldığı tarihe kadar açılan tüm ebelik bölümlerinin araştırma kapsamına alınması hedeflenmiştir. Bu kapsamda araştırma evrenini ülkemizde açık olan 46 ebelik bölümünün 35’inden gelen verilerle toplam 183 öğretim elemanı oluşturmuştur. Bulgular: Çalışma sonuçlarına göre ebelik lisans eğitimi devam etmeyen üniversitelerin olduğu, bugüne kadar açık olan ebelik bölümlerinden 9.461 ebenin mezun olduğu saptanmıştır. Bölümlerin öğretim üye/elemanlarının %37.5’inin ebe olduğu ve ebelik lisans eğitiminin daha büyük oranda farklı bilim dallarında uzmanlığı olan öğretim elemanları tarafından yürütüldüğü saptanmıştır. Ebelik bölüm başkanlarının ilk sırada diğer bilimlerden, ikinci sırada ise ebelerden oluştuğu belirlenmiştir. Öğretim elemanlarının çalışma yaşamında en sık karşılaştıkları sorunların; öğrenci sayısının fazlalığı, uygulama alanlarının yetersizliği, akademik gelişme ve yükselme ile ilgili sorunlar olduğu saptanmıştır. Sonuç: Araştırmada elde edilen bulgulara göre ebelik bölümlerinde öğretim eleman sayısının ve fiziki profillerinin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Bölümlerin akademik personel ve fiziki açıdan ihtiyaçlarının belirlenmesi, ihtiyaca yönelik eylem planlarının hazırlanması konusunda gerekli girişimlerde bulunulması ebelik eğitiminin iyileştirilmesi açısından önemlidir. Bu özden yola çıkarak yapılan araştırma sonucunda ebelik eğitim ve öğretim programlarının yapısının uluslararası boyutlarda güçlendirilmesi ve ebe akademisyenlerin yetiştirilmesine ihtiyaç duyulduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Akademik profil, ebelik, eğitim

Academic and Physical Profile of Midwifery Department in Turkey

Aim: In Turkey the training for midwifery has started during 1800s for the first time and currently continues with bachelor and master degree programmes. With the study it has been aimed to do an assesment and introduction of the academical and physical conditions of the midwifery departments in our country. Method: Sample selection has not been done for the descriptive study, but it has been aimed to acquire the whole population. The ethical and legal permissions have been taken to carry out the study. Data has been analyzed by SPSS program. In Turkey the first midwifery department for bachelor degree level has been opened in 1996. Within the 35 out of 46 midwifery departments there are in total 183 instructors. Results: According to the results of the study it has been determined that there are universities in which midwifery bachelor degree education is not going on, and so far 9.461 midwifes have graduated. It has also been found out that 37.5% of the instructors of these departments are midwifes and bachelor degree education for midwifery is being provided mainly by the other instructors from other disciplines. With the second frequency the heads of the departments of midwifery are midwifes. It has been detected that the most frequent problems that the instructors are facing during the working life are the huge number of the students, the inefficiency of the execution areas, and the problems related to academical improvement and promotion. Conclusion and Recommendations: According to the findings obtained in the research, it was determined that the number of academic staff and physical profiles were insufficient in the midwifery departments. The required attempts have to be embarked to determine academic staff and the physical needs of the departments and to prepare action plans towards the needs. Besides it is required to strenghten the structures of midwifery training and education programmes in international scope and to train midwifery academists.

Keywords:

Academical profile, education, midwifery,

PDF

___

1. Mollahaliloğlu S, Taşkaya S, Kosdak M. A macro view on human resources for health in Turkey. Cahiers De Sociologie Et De Demographie Medicales 2010; 50(4): 411-32.
2. İşlek E, Ayar B, Başara B.B, Dilmen U. Türkiye’de sağlıkta insan kaynaklarının son on yıllık gelişimi ve mevcut durum analizi [The recent history of human resources in health in Turkey and analysis of current situation]. Halk Sağlığı Etkinlikleri-HASUDER 2012; 15. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Bursa.
3. Akça Ay F. Mesleki temel kavramlar [Occupational Basic Concepts], Akça Ay F. (Ed.) Sağlık uygulamalarında temel kavramlar ve beceriler [Basic concepts and skills in health applications]. 6.Baskı, İstanbul, İstanbul Nobel Tıp Kitabevleri; 2012.p.2-29.
4. Karanisoğlu H. Ülkemizde ebelik eğitimindeki gelişmeler [Developments in midwifery education in our country]. Hemşirelik Formu Kadın Doğum Sayısı, 1999; 2(3): 85-8.
5. Abaan S. Mesleki kimlik tasarımı [Professional identity design]. III. Ulusal Klinisyen Hemşire ve Ebeler Kongresi Bildiri Kitabı 2003, İzmir.
6. Bayındır Ü, Durak H.İ. Türkiye’de ebe insan gücü “Mevcut durum ve 2013 yılı vizyonu” [Human power in the eben in Turkey, Current situation and 2013 vision]. Türkiye’de Tıp-Sağlık Bilimleri Alanında Eğitim ve İnsan Gücü Planlaması. Üniversitelerarası Kurul (ÜAK) Tıp-Sağlık Bilimleri Eğitim Konseyi Başkanlığı. [Erişim tarihi: 10 Şubat 2016]. Erişim adresi: http://sbedergisi.ankara.edu.tr/apa60.pdf,2008.
7. Department of Health (2012). Developing the role of the clinical academic researcher in the nursing, midwifery and allied health professions [Internet]. [Erişim tarihi: 10 Şubat 2016]. Erişim adresi:https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/215124/dh_133094.pdf.
8. WHO (1997). Nursing in Europe: A resource for better health. WHO regional publications. Jane Salvage and Serge Heijnen (Ed.). (European series; No. 74). Denmark: World Health Organisation[Internet]. [Erişim tarihi: 12 Mart 2012].Erişim adresi:
9. Özcan A, Yiğit R. Sağlık yüksekokulları ve ilk yıllarındaki nicel durumları [Quantitative situations in health schools and their first years]. Celal Bayar Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi[Celal Bayar University Journal of Nursing School] 2000; 4(2), 14-21.
10. Sabancıoğulları, S, Doğan, S. Profesyonel kimlik gelişimi ve hemşirelik [Professional identity development and nursing]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi [Anatolian Journal of Nursing and Health Sciences] 2012; 15(4): 275-82.
11. Sogukpinar N, Karaca Saydam B, Demirel Bozkurt Ö, Ozturk H, Pelik A. Past and present midwifery education in Turkey. Journal of Midwifery 2007; 23(4): 433-442.
12. Sağlıkta İnsan Kaynakları 2023 Vizyonu. Ankara: TC. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü 2011; SB Yayın No: 851, Ankara, 2011.
13. International Confederation of Midwives Global standards for midwifery education (2010)[Internet]. [Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015]. Erişim adresi:http://www.internationalmidwives.org/assets/uploads/documents/Global%20Standards%20Comptencies%20Tools/English/MIDWIFERY%20EDUCATION%20PREFACE%20&%20STANDARDS%20ENG.pdf.
14. Arslan H, Karahan N, Çam Ç. Ebeliğin doğası ve doğum şekli üzerine etkisi [The effect on the nature and nature of the eagle]. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi [Maltepe University Nursing Science and Art Review]2008; 1(2): 54-59.
15. Gök M. Türkiye'de lisansüstü eğitim, araştırmacı sayısı, araştırma görevlileri sorunları ve çözüm önerileri[Post-graduate education in Turkey, number of researchers, research assistant problems and solution proposal].Yükseköğretim ve Bilim Dergisi [Journal of Higher Education and Science] 2015; 5(2): 57–64.
16. Şener E, Erdem R, Akçakanat T. Türkiye’de lisans düzeyinde sağlık yöneticisi yetiştiren kurumların akademik ve eğitsel profili[Türkiye'de lisans düzeyinde sağlık yöneticileri üreten kurumların akademik ve eğitimsel profili]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2010; 13(1): 29-44.
17. Öztürk R. (2007) Türkiye’de hemşirelik yüksekokulu araştırma görevlisi profili [Nursing college research officer profile in Turkey].[yayınlanmamış yükseklisans tezi].Danışman: Süheyla Altuğ Özsoy. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, İzmir [Internet]. [Erişim tarihi: 08.01.2013].Erişim adresi:http://acikerisim.ege.edu.tr:8081/jspui/bitstream/11454/2981/1/renginarozturk2007.pdf
18. Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Ankara 2012;.119-219[Internet].[Erişim tarihi: 10 Ocak 2013].Erişim adresi: http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2012/OSYS/2012OSYSKONTKILAVUZ.pdf.
19. YÖK (2013). Üniversiteler. Ankara: Yükseköğretim Kurulu[Internet].[Erişim tarihi: 10 Ocak 2013]. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/content/view/527/222/lang,tr/.
20. Aksakoğlu G. (2013). Sağlıkta araştırma ve çözümleme (Üçüncü yazım). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlük Basımevi. (İlk baskı 2006).
21. Sağlik Araștirmalari Genel Müdürlüğü. Sağlik İstatistikleri Yıllığı 2013. [ Erişim tarihi: 10 Ocak 2013]. Erişim adresi: http://ekutuphane.sagem.gov.tr/kitaplar/saglik_istatistikleri_yilligi_2013.pdf.
22. Solak M. Türkiye'’e Sağlık Eğitimi ve Sağlık İnsangücü Durum Raporu [Health Education and Health Manpower Status Report to Turkey]. Eskişehir, 2014.
23. Güner S. Yurdakul, M. Yetim, N. Türkiye’de Ebelik Mesleğinin Sorunlarına Akademik Bakışı Yansıtan Nitel Bir Çalışma [A Qualitative Study Reflecting the Academic Perspective on the Problems of the Midwifery Profession in Turkey], Yükseköğretim ve Bilim Dergisi[Journal of Higher Education and Science] 2015;5 (1):80-7.
24. Yücel U, Ekşioğlu A, Demirelöz M, Baykal Akmeş̧e Z, Çakır Koçak Y ve Soğukpınar N. Türkiye’de ebelik lisansüstü eğitim profilinin incelenmesi [Profile analysis of post graduate education of midwifery in Turkey]. International Journal of Human Sciences 2013;10(1): 1342-354.
25. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, 08/10/2009 tarihli Yükseköğretim Genel Kurul Kararı uyarınca 28/03/2013 tarihli ve 75850160-104.01.04-2285 sayılı karar, Resmi Gazete 2013.
26. Ergöl Ş. Türkiye’de yükseköğretimde hemşirelik eğitimi[Nursing education in higher education in Turkey]. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi [Journal of Higher Education and Science] 2011;1(3):152-55.
27. Karadağ G. et al. Öğrenci hemşirelerin klinik uygulamada karşılaştıkları güçlükler ve klinik hemşireler hakkındaki görüşleri [The difficulties faced by student nurses in clinical practice and their views on clinical nurses]. TAF Preventive Medicine Bulletin 2013;12(6): 665-72.
28. Seviğ Ü, Başer M Güler, H Yurdakul M. Türkiye’de sağlık bilimleri alanında eğitim ve insan gücü planlaması “Ebe insan gücü: Mevcut durum ve 2013 yılı vizyonu”. [Education and human power planning in the field of health sciences in Turkey "Midwife human power: current situation and vision of 2013]. Üniversitelerarası Kurul Sağlık Bilimleri Eğitim Konseyi, Ebe İnsan Gücü Planlama Komisyonu Çalışma Raporu,2008.
29. Yükseköğretim Kurulu Türkiye’ de sağlık eğitimi ve sağlık insangücü durum raporu 2014[Internet].[Erişim tarihi: 5 Mayıs 2015]. Erişim adresi: htt://www.yok.gov. tr/web/guest/turkiye-de-saglik-egitimi-ve-saglik-insangucu- raporu.