Sağlıklı Ergen ve Engelli Kardeşler Arasındaki İlişkinin Aile İşlevlerinden Etkilenme Durumunun İncelenmesi

DOI:10.17681/hsp.521856 Amaç: Engelli bir çocuğun anne-baba çocuk ilişkileri, ebeveynlerin normal gelişim gösteren çocuğa karşı tutumu ve beklentileri, ebeveynlerin aile işlevselliği, çocuğun özellikleri, çocukların engelli kardeşe uyumlarını, gösterdikleri duygusal ve davranışsal tepkilerini etkileyebilmektedir. Bu araştırma; engelli çocuğa sahip ailelerde sağlıklı ergen çocuklar ve engelli kardeşler arasındaki ilişkinin aile işlevlerinden etkilenme durumunun incelenmesi amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı olarak 14 Nisan-14 Mayıs 2016 tarihleri arasında Zonguldak merkezindeki dört özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde 125 çocuk ve bunların anne-baba-normal kardeşleri ile gerçekleştirildi. Veriler, Genel Bilgi Formu, Kardeş Problemleri Anketi (KPA), Schaeffer Kardeş Davranışı Değerlendirme Ölçeği (ŞKDDÖ)- Kardeş Formu ve Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) ile toplandı.Bulgular: Araştırmaya dahil edilen sağlıklı ergenlerin; %57,5’i kız ve %61,7’si 10-14 yaş grubundadır. Engelli kardeşlerin; %60’ı erkek ve %72,5’i 6-12 yaş grubunda, %47,5’i zihinsel engelli ve %53,3’ü orta eğitim seviyesindedir. Annelerin; %65,8’i 35-44 yaş, %66,7’si ilkokul mezunu ve %94,2 ev hanımıdır. ADÖ-KPA karşılaştırmalarında; problem çözme anne ve baba alt boyutu ve davranış kontrolü anne alt boyutu hariç tüm boyutların puanları arttıkça KPA toplam puanı azalmaktadır. ŞKDDÖ-KPA karşılaştırmalarında; nazik olma, birliktelik-ilgili olma ve empati alt boyutu puanları arttıkça KPA toplam puanı artmakta, uzak durma-çekinme alt boyutu puanı arttıkça KPA toplam puanı azalmaktadır. ADÖ-ŞKDDÖ karşılaştırmalarında; ADÖ alt boyutları ve ŞKDDÖ alt boyutları arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,05). Sonuç: Bu çalışma ile sağlıklı ergen ve engelli kardeşler arasındaki kardeş ilişkilerinin kardeş problemleri ve aile işlevlerinden etkilendiği saptandı. Kardeş ilişkilerinin arttırılması için aile işlevlerinin arttırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler:

Engellilik, Engelli Çocuk, Sağlıklı Ergen, Kardeş İlişkileri, Aile İşlevselliği

Examination of the Condition of Influence of Family Functions on Relationship Between Healthy Adolescents and Their Disabled Siblings

DOI:10.17681/hsp.521856 Purpose: The variables like parent-child relatıonship of disabled children, the attitude and expectation of healthy adolescents, family functionality of parents and characteristics of the children may affect emotional/behavioral responses and harmony between healthy adolescents and disabled siblings. The aim of this study was to investigate the relationship between healthy adolescent children and disabled siblings in families with handicapped children.Materials and Methods: In this descriptive study that was conducted at four special education centers located in Zonguldak province between April 14th and May 14th with 125 disabled children, 125 their parents and 125 healthy developing siblings. İt was aimed to evaluate family functionality and its influence on sibling relations and sibling problems. The data for the study was gathered through General Information Form, Sibling Problems Questionnarre (SPQ), Schaeffer Sibling Behavior Rating Scale (SSBRS)-Sibling’s Form and Family Assesment Device (FAD). Results: 57.5% of healtly adolescents were female and in 10-14 age group. 60.0 % of disabled siblings were male. 47.5% mental disabled and 53.3% have the educationlevel through secondary school. 65.8% of mathers were in 35-44 age group. 66.7% graduated from primary school and 94.2% were housewives. 54.2% of fathers were 35-44 age group, 39.2% were primary school graduate and 50.0 % of them were workers. In comparasion of FAD-SPQ total point of SPQ had been decrease in the subscales point of FAD increase; except maternal/paternal dimension of behaviour control subscales. İn comparasion of SSBRS-SPQ sobscale point of SSBRS on being kind, synergy-being connected and empathy had been increased as well as SPQ total point increase, on the other hand abstienence-restraint subscale point of SSBRS had been increased as weel as total point of SPQ increase. In comparasion of FAD-SSBRS statistically significant relationship was found.Conclusion: In this study, it was determined that sibling relationships between healthy adolescent and disabled siblings were affected by sibling problems and family functions. It is advisable to increase family functions to increase brotherly relationships.

Keywords:

Adolescent Health, Disabilities, Disabled Children, Family Functionality, Sibling Relations,

PDF

___

1. Yıldırım A, Hacıhasanoğlu Aşılar R, Karakurt P. Engelli Çocukların Annelerinin Ruhsal Durumlarının Belirlenmesi [Determination of PsychologicalStatus of MotherswithDisabledChildren]. İ.Ü.F.N. Hem. Derg [İ.Ü.F.N. Nurs J.] 2012;(20)3:200-9. 2. Aktaş E. Fiziksel Engelli Çocuk ve Ailesinin Evde Bakım Gereksinimine Işık Tutucu Araştırmaların Sistematik İncelemesi. [Systematic Analysis of theResearchesthatMaintaintheCareNeeds of ChildrenwithPhysicalDisabilities]. [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü [Institute of MedicalSciences, Marmara University], İstanbul, Türkiye, 2010.3. Bilsin E. Engelli Çocukların Ailesine Verilen Hemşirelik Bakımının Aile Gereksinimini Karşılama Düzeyine Etkisinin İncelenmesi. [TheEffects of NursingCareGiventotheFamily of DisabledChildren on the Meeting of FamilyNeeds]. [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, [Institute of MedicalSciences, Ege University], İzmir, Türkiye, 2012.4. Konuk Er R. Aile ve Kardeş Eğitimi Programının Engelli Çocuğa Yönelik Tutum ve Davranışlara Etkisi [TheEffect of FamilyandSister Training Program on AttitudesandBehaviors of DisabledChildren]. [Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü [Institute of SocialSciences, Selçuk University], Konya, Türkiye, 2011.5. Ünal N, Baran G. Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Çocuk Yetiştirme Tutumları İle Normal Gelişim Gösteren Çocukların Zihinsel Engelli Kardeşlerine Yönelik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [TheInvestigation of theRelationshipBetweenMothers of MentallyHandicappedChildrenandTheirAttitudesTowardsMentallyHandicappedChildren]. Kastamonu Eğitim Dergisi [Kastamonu EducationJournal]. 2012;20(3): 783-92.6. Doğru SS, Arslan E. Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyi ile durumluk kaygı düzeylerinin karşılaştırılması [Comparıson of ContınuousAnxıety Level andCondıtıonalLossLevels of MothersWıthDısabledChıldren]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi [SelcukUniversityJournal of theInstitute of SocialSciences]. 2008;Haziran: 544-53.7. Ahmetoğlu E. Zihinsel Engelli Çocukların Kardeş İlişkilerinin Anne ve Kardeş Algılarına Göre Değerlendirilmesi [Evaluation of BrotherRelationships of MentallyHandicappedChildrenaccordingtoMotherandSisterPerceptions]. [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü [Institute of Science, Ankara University]. Ankara, Türkiye, 2004.8. Özşenol F. Işıkhan V, Ünay B, Aydın Hİ, Akın GE. Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi [The Evaluation of FamilyFunctions of FamilieswithHandicappedChildren]. Gülhane Tıp Dergisi [GulhaneMed J]. 2003;45(2):156-64.9. Berçin Yıldırım G, Aksoy A. A study of theRelationshipsandAcknowledgement Of Non-DisabledChildrenWithDisabledSiblings. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri [EducationalSciences: Theory&Practice]. 2008;8(3): 769-79.10. Bowles TA. Comparison of TwoMeasures of CommunicationandTheCommunication Style of UniversityStudents. Int J ApplPsychol. 2009; 5(1): 53-66.11. Gibson DM, Jefferson RN. Theeffect of PerceivedParentalİnvolvementandtheUse of Growth-FosteringRelationships on Self Concept in AdolescentsParticipating in Gear Up. Adolescence. 2006;4(161): 110-25. 12. Öz SF. An adaptation, ValidityandReliability of theLifespanSiblingRelationshipScaletotheTurkishAdolescents. Özel Eğitim Dergisi [Special EducationJournal]. 2015;15(1): 1-14.13. Üstdağ EL, Bumin G. Engelli Çocuklar ve Kardeşleri İçin Uygulanan Grup Aktivitelerinin Toplumsal Katılım ve Kardeş İlişkileri Üzerine Etkisinin İncelenmesi: Pilot Çalışma [InvestigationtheEffects of GroupActivities on SocialParticipationandSiblingRelationshipAppliedtoDisabledChildrenandTheirSiblings: A Pilot Study]. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi. [Journal of ErgotherapyandRehabilitation]. 2014;2(3): 141-7.14. Karaca GS, Barlas Ü, Nevin Onan N, Öz YC. 16-20 Yaş Grubu Ergenlerde Aile İşlevleri ve Kişilerarası İlişki Tarzının İncelenmesi: Bir Üniversite Örneklemi. [Investigation of the interpersonal relationship styles and family functions in 16-20 years old adolescents: a university sample]. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi [Balıkesir Health Sciences Journal]. 2013;2(3): 139-45.15. Kalyencioğlu D, Kutlu Y. Ergenlerin Aile İşlevi Algılarına Göre Uyum Düzeyleri [Adaptation Levels of AdolescentsAccordingtoFamilyFunctionPerceptions].Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi [FNJN Florence Nightingale Journal of Nursing]. 2010;18(2): 56-62. 16. Mc Hale SM, Sloan J, Simeonsson RJ. SiblingsRelationships of ChildrenWithAutistic, MentallyRetardedandNonhandicappedBrothersandSisters. J Autism Dev Disord. 1986;16(4): 399-413.17. Bulut I. Aile Değerlendirme Ölçeği El Kitabı, 1.Baskı. Ankara, Özgüzeliş Matbaası, 1990; 1-38.18. Petalas MA, Hastings RP, Nash S, Hall LM, Joannidi H, Dowey A. Psychological Adjustment and Sibling Relationships in Siblings of Children With Autism Spectrum Disorders: Environmental Stressors and the Broad Autism Phenotype. Res Autism Spectr Disord. 2012;6(1): 546-55. 19. Yavuzer H. Ana-Baba ve Çocuk[Parents and Children]. 7.Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1994, 262-78.20. Alkan Ersoy Ö. Özel Gereksinimi Olan Çocukların Aileleri İle Yapılan Çalışmalar. (Ed. Temel F.). Aile Eğitimi ve Erken Çocukluk Eğitiminde Aile Katılım Çalışmaları. Anı Yayıncılık, Ankara, 2015, 406-3321. Kaner S. Aile Katılımı ve İşbirliği [Family Participation and Cooperation]. (Ed: Sucuoğlu B.) Zihin Engelliler ve Eğitimi. Kök Yayıncılık, Ankara, 2010, 352-599.22. Yavuz M, Coşkun İ. Normal Gelişim Gösteren Bireyin Zihinsel Engelli Kardeşiyle Vakit Geçirme Durumu [Recreation Of Normal Developing Children And Their Mentally Disabled Siblings]. Electronic Turkish Studies. 2014;(8): 295-313. 23. Demircioğlu H, Tezel Şahin F, Günindi Y. Anne Babaların Görüşlerine Göre Aile İşlevleri. [The Familial Functions In Accordance With The Parents' Views]. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi [Erzincan UniversityJournal of EducationFaculty]. 2011;13(1): 93-105. 24. Balcı S, Yılmaz M. Çocukları Anaokuluna Devam Eden Annelere Verilen İletişim Becerileri Eğitiminin Ailenin İşlevlerine Etkisi. [The Effect o f Communication Skill Training to the Level of Family Functions Given to the o f the Mothers o f Whose Kindergarden Children]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi [Turkish Psychological Counseling and Guidance: Journal]. 2016;2(14): 17-24.25. Mc Hale SM, Gamble WC. Sibling Relationships of Children With Disabled and Nondisabled Brothers and Sisters. Dev Psychol. 1989;25(3): 421-9.26. Er M. Çocuk, Hastalık, Anne-Babalar ve Kardeşler [Child, Disease, Parents and Siblings]. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi [Journal of Child Health and Diseases]. 2006;49: 155-68. 27. Ferraioli SJ, Harris SL. Effective Educational Inclusion of Students on the Autism Spectrum. J Contemp Psychother. 2011;41(1): 19-28.28. Santrock JW. Yaşam Boyu Gelişim Gelişim Psikolojisi. [Developmental Psychology of Lifelong Development]. (Çev. Ed: Yüksel G) Nobel Yayıncılık, Ankara, 2012, 348-411.29. Kahraman ÖG, Karadayı NS. Engelli Kardeşe Sahip Olan Çocukların Engelli Kardeşleriyle Deneyimlerine İlişkin Görüşleri [Disabled Children With Disabled Brother Views on Experience of Brothers]. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi [Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal]. 2015;2(2): 390-408, 30. Kurtuncu M, Arslan N. The influence on group games on the relationship between children with disabilities and their healthy siblings: An experimental study. J Pak MedAssoc. 2018;68(3): 400-9.31. Woodman A C, Mawdsley H P, Hauser-Cram P. Parenting stres and child behavior problems within families of children with developmental disabilities: Transactional relations across 15 years. Res Dev Disabil. 2015;36: 264-76.32. Yavuzer H. Doğum Öncesinden Ergenlik Sonuna Çocuk Psikolojisi.[Child Psychology from Prenatal to Adolescence]. 30. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2007, 129-140.33. Pears KC, Kim HK, Healey CV, Yoerger K, Fisher PA. Improving Child Self-Regulation and Parenting in Families of Pre-Kindergarten Children With Developmental Disabilities and Behavioral Difficulties. Prevention Science. 2015;16(2): 222-32.34. Coşkun Y. Ortaöğretim Öğrencilerinin Umutsuzluk Durumları ve Aile İşlevselliği İlişkisinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi [Examination of the Relationship Between Hopelessness and Family Relations on High School Students According to Some Varıables]. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. [Marmara University Atatürk Faculty of Education Educational Sciences Journal] 2007;26(26): 11-26.35. Fass MN, Khoury-Kassabri M, Koot HM. Associations Between Arab Mothers’ Self-Efficacy and Parenting Attitudes and Their Children’s Externalizing and Internalizing Behaviors: Gender Differences and the Mediating Role of Corporal Punishment. Child Indic Res. 2017;1-19: 1369-87.