Anne Sütü ve Emzirmeye İlişkin Ebe ve Hemşirenin Rolü
Anne sütü, yenidoğanın sağlığının korunması ve geliştirilmesi, büyüme-gelişme süreçlerine sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için gerekli olan en temel besin kaynağıdır. Anne sütünün anne ve bebek sağlığı üzerinde kısa ve uzun vadeli yararları olduğu bilinmektedir. Ancak anne sütünün ve emzirmenin yaşam boyu sağladığı yararlar evrensel ölçüde kabul görse de emzirme oranlarının istenilen düzeyde olmadığı görülmektedir. Uluslararası ve ulusal emzirme programlarında, emzirme oranlarının iyileştirilmesi sürecinde ebe ve hemşirelere büyük sorumluluklar düştüğü belirtilmiştir. Emzirme, öğrenilen bir davranış olup, emzirme davranış ve tutumlarının geliştirilmesi için doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde emzirme eğitiminin verilmesi önem taşımaktadır. Yapılan çalışmalarda emzirme eğitimine yeterli düzeyde önem verilmemesi durumunda emzirme oranlarının olumsuz yönde etkilendiği bildirilmiştir. Başarılı emzirmede 10 adımın 2018 yılında revize edildiği çalışmada, annelere verilecek olan emzirme eğitimi ve danışmanlık uygulamalarına ek olarak, personelin emzirmeyi desteklemek için yeterli bilgi ve donanıma sahip olması gerektiği vurgulanmıştır. Bu nedenle emzirme eğitimini ve danışmanlığını verecek olan personelin bilgi ve uygulamaları büyük önem taşımaktadır. Bu derlemede ebe ve hemşirelerin anne sütü ve emzirme konusundaki bilgi düzeyleri ve uygulama durumları ele alınarak, ebe ve hemşirelerin emzirmedeki rollerinin tartışılması amaçlanmaktadır.
The Role of Midwife and Nurse in Breastfeeding
Breast milk is the most basic nutritional source for the maintenance and development of newborn health in order to maintain healthy growth and development. There are short- and longterm benefits of breast milk on maternal and infant health. Although the lifetime benefits of breast milk and breastfeeding are accepted by countries, it is seen that breastfeeding rates are not at the desired level. In international and national breastfeeding programs, it is stated that midwives and nurses have great responsibilities to improve breastfeeding rates. Breastfeeding is a learned behavior, so that breastfeeding training is crucial in order to improve breastfeeding behavior and attitudes during the prenatal, perinatal and postpartum period. Studies have reported that breastfeeding rates were adversely affected if insufficient attention was given to breastfeeding training. In the study, where 10 steps in successful breastfeeding were revised in 2018, it was emphasized that in addition to breastfeeding training and counseling practices to be given to mothers, staff should have sufficient knowledge and equipment to support breastfeeding. Therefore, the knowledge and practices of the personnel who will provide breastfeeding training and counseling are also important. The aim of this review is to discuss the knowledge and practice of midwives and nurses about breast milk and breastfeeding and to discuss the role of midwives and nurses in breastfeeding.
___
- Aker, S., Öz, H., Tunçel, E.K. (2014). Evaluation of womenover 20 years
living in the province of Samsun in terms of risk of breast cancer. Journal
Breast Health, 10(4), 229-233.
- American Heart Association (AHA). (2012). Facts breastfeeding health
benefits for mother and child promoting sound lactation policies
in the U.S. Erişim tarihi 01.11.2018, https://www.heart.org/idc/
groups/heartpublic/@wcm/@adv/documents/downloadable/
ucm_316992.pdf.
- Balkaya Akdolun, N. (2002). Postpartum dönemde annelerin bakım
gereksinimleri ve ebe-hemşirenin rolü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik
Yüksek Okulu Dergisi, 6(2), 42-49.
- Başer, D.A., Sönmez, C.I., Arslan, M. (2018). Kocaeli ilindeki aile hekimleri
ve aile sağlığı elemanlarının anne sütü ve emzirme ile ilgili bilgi
düzeyleri, Konuralp Tıp Dergisi, 10(1), 4-40.
- Bilgen, H., Kültürsay, N., Türkyılmaz, C. (2018). Tük Neonatoloji Derneği
sağlıklı term bebeğin beslenmesi rehberi. Türk Pediatri Arşivi, 53(1),
128-137.
- Bolat, F., Uslu, S., Bolat, G., ve ark. (2011). İlk altı ayda anne sütü ile
beslenmeye etki eden faktörler. Çocuk Dergisi, 11(1), 5-13.
- Borra, C., Iacovou, M., Sevilla, A. (2015). New evidence on breastfeeding
and postpartum depression: The importance of understanding
women’sintentions. Matern Child Health Journal, 19, 897-907.
- Bülbül, L.G., Özcan, A.G., Hatipoğlu, S.S. (2012). Sağlam çocuk polikliniğinden
izlenen iki yaş üzerindeki çocuklarda anne sütü ile beslenmeye
etki eden faktörler. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 46, 101-107.
- Cantrill, R.M., Creedy, D.K., Cooke, M. (2003). An australian study of
midwives breastfeeding knowledge. Midwifery, 19(4), 310-317.
- Creedy, D.K., Cantrill, R.M., Cooke, M. (2008). Assensing midwives
breastfeeding knowledge: properties of the newborn feding ability questionnairea
and breastfeeding ınitiation practices scale. International
Beastfeeding Journal, 3(7), 1-12.
- Çakmak, S. ve Dengi Demirel A.S. (2019). Postpartum dönemdeki
annelerin emzirme ve anne sütünün önemi hakkındaki bilgilerinin
değerlendirilmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 23(1), 9-19.
- Çelebioğlu, A., Tezel, A., Özkan H. (2006). Bebek dostu olan ve
olmayan hastanelerde emzirme durumunun karşılaştırılması. Atatürk
Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(3), 44-51.
- Deloian, B.J., Lewin, L.O., O’Connor, M.E. (2015). Use of a web-based
education program improves nurses’ knowledge of breastfeeding.
Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing, 44(1), 77-86.
- Dias, C.C.&Figueiredo, B. (2015). Breastfeeding and depression: a
systematic review of the literature. Journal of Affective Disorders, 171,
142-154.
- Dilli, D., Küçük I.G., Dallar Y. (2009). Interventions to reduce pain during
vaccination in infancy. The Journal of Pediatrics, 154(3), 385-390.
- Doğan, N., Yiğit R., Erdoğan, S. (2013). Annelere doğum öncesinde
verilen yenidoğan bakımı ile ilgili eğitimin doğum öncesi ve doğum
sonrasında değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi,
6(3), 10-13.
- Duran, S. (2008). Ebe ve hemşirelerin anne sütü ve emzirme konusundaki
bilgi ve tutumlarının, danışmanlık verdikleri annelerin bebeklerini
anne sütü ile beslenme davranışlarına etkisi. Trakya Üniversitesi Tıp
Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Edirne.
- Duran, S., Duran, R., Şahin, E.M., et al. (2010). Comparison of the
knowledge and attitudes of midwives about breastffeding with breastfeeding
behaviors of the mothers they provide counseling. Trakya
Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27(1), 11-17.
- Dyson, L., Cormick, F.M., Renfew, M.J. (2005). Interventions for promoting
the initiation of breastfeeding. Cochrane Database of Systemeatic
Reviews, 2, 19-23.
- Eker, A., Yurdakul, M. (2006). Annelerin bebek beslenmesi ve emzirmeye
ilişkin bilgi ve uygulamaları. Türk Tabipler Birliği Sürekli Tıp Eğitimi
Dergisi, 15(9), 158-163.
- Gönener, H.D., Bala, A., Aydın, N. (2010). Çocuk sağlığı ile ilgili alanlarda
çalışmayan hekim ve hemşirelerin anne sütüne yönelik bilgi
durumları. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi,
8(3), 128-135.
- Gözükara, F. (2012). Ebeveynlere Emzirmeye Yönelik Verilen Eğitim ve
Danışmanlık Hizmetlerinin Emzirme Davranışına Etkisi. Hacettepe
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği
Programı, Doktora Tezi, Ankara.
- Güney, R. ve Çınar N. (2017). Anne sütü ve mikrobiyota gelişimi. Journal
of Biotechnology and Strategic Healty Research, 1, 17-24.
- Gürcüoğlu Arslan, E., Vural, G., (2018). Annelerin doğum sonu dönemde
hastanede verilen ebelik/hemşirelik bakımından memnuniyetleri.
Gazi Medical Journal, 29(1), 34-40.
- Hannula, L., Kaunonen, M., Tarkka, M.T. (2008). A systematic review of
Professional support interventions for breastfeeding. Journal of Clinical
Nursing, 17(9), 1132-1143.
- Hazar, H.U. ve Akça, E.U. (2017). Doğum sonrası erken dönemde emzirme
problemi: olgu sunumu. Sağlık ve Toplum, 27(3), 63-70.
- Horta, B.L., Loret de Mola, C., Victora, C.G. (2015). Breastfeeding and
intelligence: a systematic review and meta-analysis. Acta Paediatrica,
104(467), 14-19.
- Irmak, N. (2016). Anne sütünün önemi ve ilk 6 ay sadece anne sütü
vermeyi etkileyen unsurlar. Journal Of Turkish Family Physician, 7(2),
27-31.
- Karaçam, Z.& Kitiş, Y. (2005). What do midwives and nurses in Turkey
know about nutrition in the first six months of life. Midwifery, 21(1),
61-70.
- Kaya Yıldız, N. ve Kurtoğlu S. (2014). Tip 1 diyabet tanısı almış 0-5 yaş
grubu çocukların anne sütü alımı ve beslenme ile ilgili etmenlerin değerlendirilmesi.
Beslenme ve diyet Dergisi, 42(2), 116-124.
- Kaya, D. ve Pirinçci, E. (2009). 0-24 aylık çocuğu olan annelerin anne
sütü ve emzirme ile ilgili bilgi ve uygulamalar. TAF Preventive Medicine
Bulltein, 8(6), 479-484.
- Koç, Ö., Özkan, H., Sidar, N., ve ark. (2017). Annelerin emzire koçluğu
hakkındaki bilgi, görüş ve tutumlarının değerlendirilmesi. Journal of
Contemporary Medicine, 7(2), 175-183.
- Li, D.P., Du, C., Zhang, Z.M., Li, G.X., Yu, Z.F., Wang, X., et al. (2014).
Breastfeeding and ovarian cancer risk: a systematic review and meta-
analysis of 40 epidemiologicalstudies. Asian Pacific Journal of Cancer
Prevention,15(12), 4829-4837.
- Littleton, Y.L.& Engeberston, J.C. (2012). Maternity nursing care. Cengage
Delmar Learning, New York, 959-964.
- Mannel, R., & Martens, P.J., & Walker, M. (2008). Core Curriculum For
Lactation Consultant Practice. 1. Baskı. USA:Jones and Bartlett Learning.
- Nadem, A.& Nadem., J. (2017). Making the decision to breastfeeding
the baby and ıts advantages for the woman's health, American Journal
of Food Science and Health, 3(5), 88-94.
- Oktar, Ö., Coşkun, A.M., Bostancı S. (2018). Anne sütü mucize olmaya
devam ediyor. Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 10(3),
228-237.
- Onbaşı, Ş., Duran, R., Çiftdemir, N.A., ve ark. (2011). Doğum öncesi
anne adaylarına verilen emzirme ve anne sütü eğitiminin emzirme
davranışları üzerine etkisi. Türk Pediatri Arşivi, 46, 75-82.
- Owoaje, E.T., Oyemade, A., Kolude, O.O. (2002). Previous BFHI training
and nurses knowledge, attitudes and practices regarding exclusi
ve breastfeeding. African Journal of Medical and Healty Sciences, 31(2),
137-140.
- Örsdemir, Ç. (2011). Doğum sonu dönemde annelerin emzirmeye
ilişkin bilgileri ve emzirme davranışlarının belirlenmesi. Yakın Doğu
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Programı, Yüksek
Lisans Tezi, Lefkoşa.
- Özan, S., Gürpınar, E., Şahin, H. (2011). Yolumuza ışık tutanlar: tıp
eğitimcileri için önemli kuruluşlar ve belgeler. Tıp eğitimi Dergisi, 32,
30-68.
- Özkan, H., Üst Demet, Z., Gündoğdu, G., ve ark. (2014). Erken
postpartum dönemde emzirme ve depresyon arasındaki ilişki. Şişli
Etfal Hastansi Tıp Bülteni, 48(2), 124-131.
- Özkara, H., Fidancı, B.E., Yıldız, D., ve ark. (2016). Emzirme danışmanlığı,
TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(6), 551-555.
- Peregrin, T. (2002). Education, peer counselling, and paternal support:
Three ways to encourage a healthful breastfeeding schedule. Journal
of American Dietetic Association, 102(7), 943.
- Radwan, H., Mussaiger, A.O., Hachem, F. (2009). Breastfeeding and lactational
amenorrhea in the United Arab Emirates. Journal of Pediatric
Nursing, 24(1), 62-68.
- Raisler, J. (2000). Midwives helping mothers to breastfeeding: food
for thought and action. Journal of Midwifery & Women’s Healty, 45(3),
202-204.
- Siddell, E., Marinelli, K., Froman, R.D. (2003). Evaluation of an educational
ıntervention on breastfeeding for nıcu nurses. Journal of Human
Lactation, 19(3), 293-302.
- Su, D., Pasalich, M., Lee, A.H., Binns, C.W. (2013). Ovarian cancer risk
is reduced by prolonged lactation: a case-control study in southern
China. American Journal of Clinical Nutrition, 97(2), 354-359.
- Şahin, S. (2017). Doğum sonrası annelerin emzirme ve konfor
durumlarının incelenmesi. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi,
Ankara.
- Taşkın, L. (2007). Ebeveynliğe Hazırlanma ve Doğum Öncesi Bakım. L.,
Taşkın (Ed.). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 11. Baskı. Ankara:
Sistem Ofset Matbaacılık.
- Tetik, K.B. (2016). Anne sütü ve emzirme danışmanlığında güncel bilgiler.
Ankara Medical Journal, (16), 115-118.
- Thompson, J. (2005). Breastfeeding: benefits and implications. Parttwo.
Communitypract, 78(6), 218-219.
- Tokat Aluş, M. (2009). Antenatal dönemde verilen eğitimin annelerin
emzirme öz-yeterlilik algısına ve emzirme başarısına etkisi. Dokuz Eylül
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doğum ve Kadın Hastalıkları
Hemşireliği Doktora Tezi. İzmir.
- Tokat Aluş, M. ve Okumuş, H. (2013). Emzirme öz-yeterlilik algısını güçlendirmeye
temelli antenatal eğitimin emzirme öz-yeterlilik algısına
ve emzirme başarısına etkisi. Hemşirelikte eğitim ve Araştırma Dergisi,
10(1), 21-29.
- Topal, S., Çınar, N., Altınkaynak, S. (2017). Emzirmenin anne sağlığına
yararları. Journal of Human Rhythm, 3(1), 25-31.
- Tunçel, E.K., Dündar, C., Pekşen, Y. (2005). Ebelerin anne sütü ile ilgili
bilgi ve uygulamalarının değerlendirilmesi. The Medical Journal of Kocatepe,
6, 43-48.
- Türk Neonatoloji Derneği (TND). (2018). Sağlıklı term bebeğin beslenmesi
rehberi 2018 güncellemesi, Erişim tarihi 16.10.2018, http://
www.neonatology.org.tr/wp-content/uploads/2016/12/term_beslenme_
2018.pdf .
- Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Raporu (TNSA). (2018).Ankara.
Erişim tarihi 15.11.2019, http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/
rapor/TNSA_2018_anarapor.pdf.
- Türkyılmaz, C. (2016). Emzirme danışmanlığı ve emzirmede karşılaşılan
sorunlar. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 8(2), 19-33.
- Ugurlu, M.& Yavan, T. (2016). The effectiveness of breatfeeding education:
an integrative review. Journal of Behavioral Health, 5(4), 182-190.
doi: 10.5455/jbh.20160224063449
- UNICEF & WHO. (2009). Baby-friendly hospital initiative: revised, updated
and expanded for integrated care. Section 2, Strengthening and
sustaining the baby-friendly hospital initiative: a course for decision
makers. Erişim tarihi 28.07.2019,https://www.unicef.org/nutrition/files/
BFHI_section_2_2009_eng.pdf .
- UNICEF. (1990). The united nations convention on the rights of the
child., Erişim tarihi 25.11.2018,https://downloads.unicef.org.uk/wpcontent/
uploads/2010/05/UNCRC_united_nations_convention_
on_the_rights_of_the_child.pdf.
- UNICEF. (2015). The state of the world’s children 2015: reimagine the
future, innovation for every child. Erişim tarihi 04.03.2019,https://
www.unicef.org/publications/files/SOWC_2015_Summary_and_
Tables.pdf .
- Uzun, K., Kolcu, M., Öcebe Kurap, D. (2018). Anne sütü ile beslenmede
kanıta dayalı uygulamalar. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 1(2), 29-32.
- Üstüner, F. ve Bodur, S. (2009). Bebeklerde aylık izlem ve hemşire
tarafından annenin pekiştirici emzirme eğitimi ile ilk altı ay yalnızca
anne sütü verme arasındaki ilişki. Genel Tıp Dergisi, 19(1), 25-32.
- Victora, C.G., Bhr, R., Barros, A.J. et al. (2016). Breastfeeding in the 21 st
century: epidemiology, mechanisms, and life long effect. Lancet, 387,
475-490.
- Ward, K.N.& Byrne, J.P. (2011). A critical rewiev of the impact of continuing
breastfeeding education provided to nurses and midwives.
Journal Human Lactation, 27(4), 381-393.
- WHO & UNICEF (1978). Primary health care. Alma-Ata. Erişim tarihi
04.03.2019,https://www.unicef.org/about/history/files/Alma_Ata_
conference_1978_report.pdf .
- WHO. (2009). Infant and young child feeding. Erişim tarihi
04.03.2019, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/
10665/44117/9789241597494_eng.pdf;jsessionid=17EC3471FABC4A78ECC4286D04D67727?
sequence=1.
- WHO. (2017). Global guidance on ending the in approprıate promotion
of foods for infants and young children. Erişim tarihi 04.03.2019,
http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/260137/1/978924151347
0-eng.pdf?ua=1 .
- WHO. (2018). Implementation guidance protecting, promoting and
supporting breastfeeding in facilities providing maternity and newborn
services: the revised Baby-Friendly Hospital Initiative. Erişim
tarihi 25.11.2018, https://www.who.int/nutrition/publications/infantfeeding/
bfhi-implementation-2018.pdf .
- World Health Organization (WHO) & UNICEF (1989). Protecting,
promoting and supporting breastfeeding the special role of maternity
services. Erişim tarihi 04.03.2019, https://apps.who.int/iris/bitstream/
handle/10665/39679/9241561300.pdf?sequence=1.
- Yanıkkerem, E., Saruhan, A., Şirin, A. (2008). Güvenli annelik açısından
anne hakları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(2), 179-186.
- Yılmaz Araslı, A., Özaydın, E., Demirel, F. ve ark. (2015). Obez adölesanlarda
obezite gelişimini belirleyen faktörlerin ve metabolik sendrom
varlığının retrospektif olarak değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları
Dergisi, 10(3), 157-161.
- Yılmaz, C. (2016). Doğum sonrası erken dönemde ebeveynlere verilen
emzirme eğitiminin bebeklerin ilk altı ay anne sütü alma durumuna etkisi.
Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Anabilim
Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.