Makale, XX-XXI. yüzyılların başında Azerbaycan ve Rus gerçekçi nesirlerinin mitopoetik yönünün genel tipolojik özelliklerini incelemektedir. Rus ve Azeri yazarların eserlerinde mit yapmanın gelişimindeki tarihsel bağlam ve ana eğilimler, ilgili dönemin geleneksel-metaforik düzyazının oluşumu ve şiirsel özgünlüğüne değinilmektedir. Ünlü yazarların eserlerinde geçişgenliğin nedeni ve «eşik» kişiliğinin imgesi ayrı ayrı incelenmiştir. Bu güncel bilimsel problemin daha fazla araştırılmasının yönleri belirtilmiştir. XX-XXI. yüzyılların sonunda Azerbaycan ve Rus edebiyatında, kültürde, totaliter Sovyet sosyal sisteminin krizi, egemen Ortodoks ideolojisi ve sosyalist gerçekçiliğin metodolojisi ile ilişkilendirilen mitolojik dünya görüşünün özelliklerinde mite ilgi olduğu belirtilmektedir. XX-XXI. yüzyılın başlarında gerçekçi nesir sisteminin şiirsel şiir sisteminin kardinal yenilenmesi ve derin dönüşümü sürecinde dünyanın mitopoetik algısının rolü dikkate alınır. Bu açıdan bakıldığında, temel dikkat, geçişin arketipsel güdüsüne ve modern edebi mit yapımında alaka düzeyi tarihin geçiş dönemine ait olan «eşik» karakterlerin mitopoetik imgelerine verilir. Yüzyılın başında Azerbaycan ve Rus düzyazılarında ve genel olarak eski Sovyet halklarının kurgusunda geçişgenlik ve eşik karakter güdüsünün yaygınlaşması, tam da geçen yüzyılın 60'lı yıllarının başlarında başlayan Sovyet tarihinin ilgili döneminin dönüm noktasından kaynaklanıyordu. Makale, I. Shikhla, V. Shukshin, V. Belov, Anar, Yu. Samedoğlu, P. Proskurin, L. Ulitskaya'nın genetik köklerini ve «eşik» karakterlerinin dış koşullar, dönemin dönüm noktası olan koşullarını incelemektedir. Bu ikili kişiliklerin her zamanki kıyılarından koptuğu, ancak maksimalist karakterlerin başka değerleri kabul etmeye, başka bir topluluğa katılmaya hazır olmadığı gösterilmiştir. Bu açıdan bakıldığında, Simurg (M. İbrahimbekov «Ve daha iyi bir erkek kardeş yoktu»), Ahmed-veteriner (M.Süleymanlı "Ahmed-saygıdeğer bir bek olur"), İvan Afrikanoviç gibi Azerbaycan ve Rus nesirlerinin kararsız kahramanlarının karşılık gelen nitelikleri (V. Belov «Olağan iş»), Robert Viktorovich (L. Ulitskaya «Sonechka»), Kervanbashy, Gadzhi Mir Hasan ağa Seyakh (K. Abdulla «Büyücüler deresi»).

The article examines the general typological features of the mythopoetic direction of the Azerbaijani and Russian realistic prose at the turn of the XX-XXI centuries. The historical context and the main trends in the development of myth-making in the work of Russian and Azerbaijani writers, the prerequisites for the formation, and the poetic originality of the conventional-metaphorical prose of the corresponding period are touched upon. The motive of transitivity and the image of the “threshold” personality in the works of famous writers have been studied separately. The directions for further research of this topical scientific problem are outlined. It is noted that at the end of the XX-XXI centuries in the Azerbaijani and Russian literature, in culture, there is an interest in myth, in the specifics of the mythological worldview, which was associated with the crisis of the totalitarian Soviet social system, the dominant orthodox ideology, and methodology of socialist realism. The role of mythopoetic perception of the world in the process of cardinal renewal and deep transformation of the poetic system of realistic prose in the last third of the XX-early XXI centuries is considered. From this point of view, the main attention is paid to the archetypal motive of transition and the mythopoetic images of “threshold” (liminal) characters, the relevance of which in modern literary myth-making was due to the peculiarities of the era, the transitional period of history. The widespread occurrence at the turn of the century of the motive of transitivity and threshold characters in Azerbaijani and Russian prose and in general in the fiction of the former Soviet peoples was due precisely to the turning point of the corresponding era of Soviet history, which began in the early 60s of the last century. The article examines the genetic roots and the conditioning of the “threshold” characters of I. Shikhla, V. Shukshin, V. Belov, Anar, Yu. Samedoglu, P. Proskurin, L. Ulitskaya by external circumstances, the turning point of the era. It is shown that these dual personalities have broken off from their usual shore, but as maximalist characters are not ready to accept other values, to join another community. From this point of view, the corresponding qualities of such ambivalent heroes of Azerbaijani and Russian prose as Simurg (M. Ibrahimbekov “And there was no better brother”), Ahmed-veterinarian (M. Suleymanli “Ahmed-venerable becomes a bek”), Ivan Afrikanovich (V. Belov “The usual business”), Robert Viktorovich (L. Ulitskaya “Sonechka”), Kervanbashy, Haji Mir Hasan aga Seyakh (K. Abdulla “Valley of the Wizards”).