Türkistan’da Rus Kolonizasyonunun İdari Sahaya Yansıması: Volost Yöneticiliği
Türkistan’da askeri-halk idari sistemi, 11 Temmuz 1867 tarihli Sır Derya ve Yedisu oblastlarının idaresi hakkındaki geçici nizamname tasarısıyla yürürlüğe kondu. Bu sisteme göre oblast ve uyezd düzeyinde tüm sivil yönetim, askeri rütbelilerin elinde toplandı ve kırsal nüfus, kendi içinden seçtiği ancak Taşkent’teki bölgesel (Rus) yönetimin onayına tabi volost yöneticileri ve aul aksakalları tarafından yönetildi. Rus idaresi, volost ve aul yönetimlerini muhafaza ederek, “yabancı” güç ile ilgili hoşnutsuzluğun yayılma tehdidini ortadan kaldıracağına inanıyordu. Aynı şekilde yerel yönetimler, halk arasında Rus iktidarı fikrini yaygınlaştırma aracı olarak kullanılacaktı. Sömürge idaresinin ana figürü volost yöneticiydi ve onların faaliyetleri yerli nüfusun yönetim organizasyonunda çok önemli bir rol oynadı. Rus idaresi, politikalarına karşı koymayan, kendisine sadık bir insan katmanı oluşturmak için özellikle volost yöneticiliği pozisyonunu kullandı ve sömürgeci sistemin kendisi bizzat 1867-1868 reformları temelinde volost yöneticisinin bu rolünü yasal olarak hazırladı. Diğer reformlarla da bu pozisyon idari, mali olmak üzere mahkeme kararlarının uygulanması gibi işlevlere sahip oldu. Tüm bu özellikleri sebebiyle makalemizde öncelikli olarak 1867 yılı geçici nizamname temelinde göçebe halk arasında volostların kurulma ve volost yöneticiliği pozisyonunun oluşturulma prosedürüne yer verdik. Ardından yürürlüğe konmayan 1871-1873 ve 1883 yılı Türkistan Genel Valiliği’nin idaresi hakkındaki nizamname tasarılarını inceleyerek, bölgesel yönetimin siyasi hedeflerini yansıtması sebebiyle seçim sistemi ve yöneticilerin görevleri açısından değişimleri ortaya koymaya çalıştık. 1917 senesine kadar yürürlükte kaldığı için 1886 yılı Türkistan Krayı’nın idaresi hakkındaki nizamnameyi volost yöneticiliği pozisyonu özelinde inceledik. Son olarak Senatör F. Girs’in teftiş raporu temelinde Rus hükümetinin demagojik bir manevrası olan yeni seçim sisteminin, günlük hayata yansımalarına değindik.
Anahtar Kelimeler:
Türkistan Genel Valiliği, Askeri-halk idari sistemi, Volost, Volost Yöneticiliği, Syezd
The Reflection of Russian Colonisation to the Administrative Area in Turkestan: Volost Administration
The military-public administrative system in Turkestan was put into effect by the temporary statute regarding the administration of Sir Derya and Yedisu Oblasts in July 11, 1867. According to that system, all civilian authority in Oblast and Uyezd level was relegated to military officers and the rural populace was governed by the Volost administrators and Aul Aksakals, who, while elected by the natives, were subject to approbation of the local (Russian) administration in Tashkent. The Russian administration believed that, by the retention of the Volost and Aul administration, the spread of discontent with “foreign” power, as a threat, could be prevented. At the same time the local administrations would be used as a means for the dissemination of the sense of Russian rule among the populace. The chief figure of the colonial rule was the Volst administrator and thorcıd ıdeir actions played an important role in the administrative organisation of the local populace. The Russian administration used the office of Volost administrator office especially to create a layer of people conforming to their policies and loyal to their rule; and the colonial system itself legally laid out that function of the Volost administrator based on the reforms of 1867-68. With other reforms, the Volost administrator gained the function of carrying out administrative and fiscal court rulings. Due to the aforementioned properties of Volost administration, in the present paper I initially discussed the procedure of the founding of Volosts and the establishment of the office of Volost administration among nomadic populace based on the temporary statute proposal of 1867. After that, examining the not enacted statute proposals of 1871-73 and 1883 regarding the administration of the Turkestan Governorate General, I sought to lay out the shifts therein pertaining to election systems and duties of administrators, as an indicator of the political objectives of the regional administration. Since it remained in force until 1917, I examined the Statute Regarding the Administration of the Turkestan Krai of 1886 as pertaining to the office of Volost administrator. Finally, I touched upon the reflections to the daily life of the new election system based upon the inspection report of Senator F. Girs as a demagogical ploy of the Russian government.
Keywords:
Turkestan Governorate General, Military-Public Administrative System, Volost, Volost Administration, Syezd,
___
- RGVİA, F. 400, Op. 1, D. 261.
- RGVİA, F. 400, Op. 1, D. 334.
- PSZRİ, Т. 38 (1822), Sob. 1, No: 29127
- PSZRİ, T. 36 (1861), Sob. 2, No: 36657.
- PSZRİ, T. 6 (1886), Sob. 3, No: 3814.
- Dalayeva, T. T. “Ot volostnogo sultana k volostnomu upravitelyu (1822-1868 gg.):yevolyutsiya statusa i socialnogo sostava.” Elektronnıy nauçnıy jurnal 1/05, Erişim: 19.12.2019, http://edu.e-history.kz/kz/publications/view/356.
- Dalayeva, T. T., “Volostnıye upraviteli v kazahskih stepyah Zapadno-Sibirskogo vedomstva: osobennosti utverjdeniya ih v doljnosti v XIX-naçale XX vv.” Vestnik (Habarşı) KazNPU im. Abaya 3/46 (2015): 30-38.
- Geyns, A. K. Dnevnik 1866 g. Puteşestviye v Turkestan, Sobraniye literaturnıh trudov. T. 2. S.-Peterburg: Tip. M. M. Stasyuleviça, 1898.
- Girs, F. Otçet revizuyuşçego, po Vısoçayşemu poveleniyu, Turkestanskiy kray. Taşkent: 1882.
- Kaliyeva, G. K. “Vliyaniye osobennostey upravleniya çinovniçestva v litse Volostnıh ypraviteley i Aulnıh starşin na ih sotsialnıy statü.” Vestnik Karagandinskogo gosudarstvennogo universiteta 3/59 (2010): 18-24.
- Kerimov, H. “Türkistan Genel Valiliği’nde İdari Sistemin Oluşumu ve Gelişim Süreci (1865-1897).” Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2019.
- Krupenkin, Y. N. “Opıt upravleniya Sibiryu v Turkestanskom General-Gubernatorstve.” Vestnik Tomskogo Gosudarstvennogo universiteta 407 (2016): 93-96.
- Materialı po istorii politiçeskogo stroya Kazahstan, Sbornik sostavlen kandidatom yuridiçeskih nauk M. G. Maseviç, T. 1, Alma-ata, 1960.
- Ölçekci, T. “Manaplar ve Kırgız Tarihindeki Rolleri.” Bilig 67 (Güz 2018): 111-128.
- Severtsov, N. A. Puteşestviye po Turkestanskomu krayu. Peterburg: 1873.
- Sokolov, V. V. “Turkestanskiy kray v sostave Rossiyskoy imperii: problemı sotsionalno-ekonomiçeskogo i obşestvenno-politiçeskogo razvitiya (Vtoraya polovina XIX v.-Fevral 1917 g.).” Dissertatsiya na soiskaniye uçenoy stepeni doktora istoriçeskih nauk, Rossiskaya Ekonomiçeskaya Akademiya im. G. V. Plehanova, 2002.
- Tuhtametov, F. T. Pravovoye polojeniye Turkestana v Rossiyskoy imperii (vtoraya polovina XIX veka). Ufa: Başkurtskiy universitet, 1999.
- Vasilyev, D. V. “Organizatsiya administrativnogo upravleniya v Kazahskoy stepi: gosudarstvennaya politika i regionalnıye praktiki (XVIII-pervaya polovina XIX v.).” Dissertatsiya,
- Povoljskiy filial FGBUN İns. Ros. İst. RAN, 2016.
- Vasilyev, D. V. “Organizatsiya upravleniya v Russkom Turkestane po proyektam polojeniya ob upravlenii 1870-x gg.” Naukovedeniye 5/24 (2014): 1-23.
- Vasilyev, D. V. “Stanovleniye i razvitiye sistemı upravleniya Turkestanskogo kraya 1865-1886 gg.” Dissertatsiya, Moskovskiy gosudarstvennıy universitet, Moskva, 1999.
- Yermekbay, J. A. “Sibirskaya administratsiya i Kazahi (20-y gg. XIX. v.-20-y gg. XX v.).” İzvestiya İrkutskogo gosudarstvennogo universiteta, T. 21 (2017): 37-43.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Tekin Aycan TAŞCI
Sayıdaki Diğer Makaleler
Rus Diplomatik Belgelerine Göre Birinci Dünya Savaşı'nda Romanya'nın Tarafsızlığı Meselesi
XIX. Yüzyılda Doğu Asya’da Rus-Japon İmparatorluklarının Güç Mücadelesi: 1905 Rus-Japon Savaşı
Merve Suna ÖZEL ÖZCAN, Ravshan GOZİEV
Türkistan’da Rus Kolonizasyonunun İdari Sahaya Yansıması: Volost Yöneticiliği
Kafkasya’ya Dair Bir Yayın: Kafkasya Birlik Mecmuası (1970-1972)