Türkçe eğitiminde eleştirel dinlemenin/izlemenin önemi ve yeri

Toplumlar açısından hızlı değişimlerin yaşandığı dünyamızın her geçen gün daha karmaşık bir yapıya dönüşmesi, bilime yüklenen anlamın değişmesi ve bilgiye ulaşma yollarının boyut değiştirmesi inkâr edilemez bir gerçeklik olarak karşımızda durmaktadır. Buna bağlı olarak insanların ihtiyaç duydukları beceriler her geçen gün farklı bir boyut kazanmakta ve çeşitlenmektedir. 21. yüzyıl yaşam ve öğrenme becerileri olarak adlandırılan ve yaşamın anlamlandırılmasında sıkça kullanılan bu becerilerden birisi eleştirel dinleme/izlemedir. İnsanlar günlerinin önemli bir bölümünü dinleme/izleme faaliyeti içerisinde geçirmekte ve başta medya ve sosyal medya olmak üzere birçok elektronik kaynaktan yoğun ileti enformasyonuna maruz kalmaktadır. Bu durum insanların eleştirel bir tutum almasını zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda eleştirel dinleme/izleme kavram ve becerisi ön plana çıkmakta ve özellikle dil ve düşünme becerilerinin beraber ele alındığı Türkçe derslerinde bu becerinin öğrencilere kazandırılması gerekli olmaktadır. Bu çalışmada eleştirel dinleme/izleme kavramı anlam, işlev ve ilkeler yönüyle ele alınıp incelenmekte, alan yazında yeterli çalışmanın bulunmadığı kavram farklı boyutlarıyla tanıtılmaktadır. Ayrıca eleştirel dinlemenin/izlemenin öğretim süreci de ele alınmakta ve ortaokul Türkçe derslerindeki öğretimine yönelik bir çerçeve oluşturmaya çalışılmaktadır. Araştırmada Türkçe Öğretim Programlarında eleştirel dinlemenin/izlemenin hangi düzeyde yer aldığı tespit edilmekte ve kavramın Türkçe derslerindeki önemi vurgulanmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın hem alan araştırmalarına hem de öğretmenlerin ortaokul düzeyinde gerçekleştirdiği eleştirel dinleme/izleme uygulamalarına katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Eleştirel dinleme/izleme, Türkçe dersi, öğretim süreci, beceri

The importance and place of critical listening/monitoring in Turkish education

It is an undeniable reality that our world, which is experiencing rapid changes in societies, is becaming more complex structure each day, changing the meaning attributed to science and changing the ways of reaching information. Accordingly, the skills that people need are gaining a different dimension and diversifying day by day. Critical listening / monitoring is one of these skills which is called 21st century life and learning skills and is used frequently in the meaning of life. People spend a significant of their day listening and watching, and are exposed to a lot of electronic information, especially media and social media. This situation requires people to take a critical attitude. In this context, critical listening / monitoring concept and skills come to the forefront and it is necessary for students to acquire this skill especially in Turkish courses where language and thinking skills are handled together. In this study, the concept of critical listening / monitoring is examined in terms of meaning, function and principles, the concept that lack of sufficient studies in the literature is introduced with different dimensions. The process of teaching critical listening is also covered. Thus, it is tried to form a framework for teaching secondary school Turkish lessons. In this research, the level of critical listening / monitoring in Turkish Curriculum is determined and the importance of the concept in Turkish lessons is emphasized. In this context, the study is expected to contribute to both field research and the critical listening / monitoring practices of teachers at secondary level.

Keywords:

Critical listening/monitoring, Turkish lesson, teaching process, skill,

PDF

___

Altun, K. (2012). Sözlü anlatım. (Edt. Kaçalin, M., Örgen, E., Altun, K.) Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Elhan Kitap. Arslan, A. (2009). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı ve Türkçe öğretimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1), 143-154. Aytan, T (2016). Evaluation of the 2006 and 2015 Turkish Education Program in Secondary School Curriculum in Turkey in Terms of Critical Thinking. Journal of Education and Learning, 5 (2), 38-46. Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal Bilimlerde Bilgisayar Destekli Nitel Araştırma Yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Bohlken, B. (2000). Training citizens in a democratic society to listen critically. International Listening Association. Virginia Beach, VA. Baltaş, A. (1999). Öğrenme ve sınavlarda üstün başarı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Boyd, F. A.(2005). Critical listening. ANUPI. 1-12. Brownell, J. (2016). Listening: attitudes, principles and skills. New York: Routledge. Burley-Allen, M. (1995). Listening: the forgotten skill. New York: John Wiley & Sons Cüceloğlu, D. (2002). İletişim donanımları. İstanbul: Remzi Kitabevi. Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi. Ankara: Pegem Akademi. Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları. Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi. İpşiroğu, Z. (2015). Düşünmeyi öğrenme ve öğretme (5. baskı). İstanbul: Say Yayınevi Kabadayı, A ve Bozkurt, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşım ile ilgili yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (2), 218-225. Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe öğretiminde eleştirel dinleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, II, 299-316. Mackay, I. (1997). Dinleme becerisi (Çev. Aksu, B. ve Onur, C.). Ankara: İlkkaynak Kültür ve Sanat Yayınları. MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi. MEB (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi. MEB (2018). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi Özbay, M. (2010). Anlama teknikleri II: Dinleme eğitimi. Ankara: Öncü Kitap. Özden, Y. (2014). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Akademi. Paul, R., Elder, L. (2013). Kritik düşünce. (Çev. Aslan, A.E, Sart, G.). Ankara: Nobel Yayınları. Richards, J. C., (1983). Listening comprehension: Approach, design, procedure. TESOL Quarterly, 17, 219-238. Robertson, A. K.(2002). Etkili dinleme. (Çev.Yarmalı, E. S.) İstanbul:Hayat Yayınları. Sönmez, V. (2014) Öğretim ilke yöntemleri (7. baskı). Ankara: Anı yayıncılık. TDK (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Tompkins, G. E. (2005). Language arts: Patterns of practic. New Jersey: Pearsone- PrenticeHall Trace, J. (2013). Designing a task based critical listening construct for listening assessment. Second Language Studies, 32(1), 59-111. Ungan, S. (2007). Dinleme eğitimi. (Edt. A. Kırkkılıç ve H. Akyol). İlköğretimde Türkçe öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık, s. 148-163. Yalçın, A. (2012). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.