Teknik çeviri eğitiminde terminoloji – çeviri edinci ilişkisi: Örnek bir inceleme

Bu çalışmanın amacı çeviribilimde son zamanlarda daha çok ilgi odağı olan teknik çeviri eğitimi bağlamında terminolojinin çeviri edincine ne tür bir etkisinin olduğunu irdelemektir. Bu amaçla Trakya Üniversitesi, Mütercim Tercümanlık Bölümü üçüncü sınıf öğrencilerinin zorunlu ders olarak aldıkları Teknik Çeviri dersinde bir vaka incelemesi gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda iki farklı otomobil markasına ait İngilizce kullanma kılavuzlarından alınan metin kesitlerindeki terimlerin çevirileri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu doğrultuda öncelikle deney ve kontrol grubu olarak iki farklı öğrenci grubu oluşturulmuştur. Deney grubu 22 katılımcıdan, kontrol grubu ise 20 katılımcıdan oluşmaktadır. Kaynak metinler görece genel ve özel teknik terimler içermektedir. Deney grubuna çalışma süresince ilgili kaynak metinlerle içerdikleri terimler bakımından benzerlik gösteren metinler ve terim listeleri verilerek çevirmeleri istenmiştir. Bu durumun deney grubundaki katılımcıların alan edinci ve uzmanlık alanı edinci geliştirmelerine katkıda bulunacağı düşünülmüştür. Kontrol grubuna ise farklı alanlara ait metinler verilmiştir. Son olarak her iki gruptan bu çalışmada kullanılan kaynak metin kesitlerini çevirmeleri istenmiştir. Grupların çevirilerinin karşılaştırmalı incelemesinde ölçüt Toury’nin yeterlilik ve kabul edilebilirlik kavramlarıdır. Bu bağlamda “Otomotiv ve Hafif Araç Terimleri Sözlüğü”ndeki ilgili terimlere ait girdilerle de ayrıca karşılaştırılan çeviri birimlerin ne denli yeterli ya da kabul edilebilir oldukları değerlendirildiğinde deney grubunun daha çok kabul edilebilir çeviriler ortaya koyduğu anlaşılmıştır. Bu durum teknik çeviri eğitiminde terminoloji ya da terim çalışmalarının özellikle çeviri alt edinçlerinden uzmanlık alanı edinci, metin edinci ve konu edinci gibi edinçlere olumlu yönde katkısının bulunduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Teknik çeviri eğitimi, çeviri edinci, terminoloji, çeviri alt-edinçleri

Relationship between terminology – translation competence in translator training: A case study

The aim of this study is to examine the effect of terminology on translation competence in the context of teaching of technical translation which has been the focus of attention more recently in translation studies. For this purpose, a case study was carried out in the Technical Translation course of the third year graduates of the Department of Translation and Interpreting at Trakya University. In this context, translations of the terms in the text sections taken from the English user guides of two separate car brands have been examined comparatively. In this direction, two different student groups have been formed as experimental and control groups. The experimental group had 22 participants and the control group had 20 participants. Source texts consist of relatively general and specific technical terms. The experimental group has been assigned to translate the texts and term lists which resemble to the source texts due to the terms they contain. It is considered that this would aid the participants in the experimental group to develop their specialized field competence, text competence and subject competence. The control group received texts from different fields. Finally, both groups have been assigned to translate the same source text sections used in this study. The criteria for the comparison of the different groups’ translations have been the terms of Toury’s acceptability and adequacy. In this context, it has been understood that the experimental group has performed more acceptable translations rather than the control group when the translation units have been checked via the “Dictionary of Automative and Light Vehicle Terms”. This possibly demonstrates that the terminology or term studies in technical translator training could contribute specifically to the development of specialized field competence, text competence and field competence in translation trainees.

Keywords:

Teaching technical translation, translation competence, terminology, translation sub-competences,

PDF

___

Acar, E., & Korkmaz, İ. (2017). EMT Tarafından Belirlenen Çeviri Edinci Modelinin Lisans Düzeyindeki Mütercim Tercümanlık Öğrencilerinde İncelenmesi: Trakya Üniversitesi Örneği. Eurasian Conference on Language and Social Sciences, May 22 - 24 2017, (s. 444-452). Alanya, Turkey. Aixela, J. (2004). The Study of Technical and Scientific Translation: An Examination of its Historical Development. (S. J. Publishing, Dü.) Journal of Specialised Translation, 1(1), 29-49. Mart 5, 2019 tarihinde alındı Akalın, R. (2016). Akademik Çeviri Eğitimi Açısından Çeviri Edinci Kavramı ve İçerimleri. Diyalog(2), 56-65. Araboğlu, A. (2018). Çeviri Sürecinde Kendi Kararlarını Verebilen Çeviri Öğrencilerine Yönelik Bir Uygulama Örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 307-315. Byrne, J. (2006). Technical Translation: Usability Strategies for Translating Technical Documentation. Netherlands: Springer. Durukan , E., & Çelikay, K. (2018). Çeviri Edinci Kavramına Yönelik Kapsayıcı Bir Tanım Önerisi. Turkish Studies, 13/12(Spring 2018), 161-176. doi:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13601 Hervey, S., & Higgins, I. (2002). Thinking French Translation: A Course in Translation Method: French to English. Londra & New York: Routledge. İmer, K., Kocaman, A., & Özsoy, A. (2013). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziç Üniversitesi Yayınevi. Korkmaz, İ. (2017). Teknik Metinlerde İşlevsellik: Kullanma Kılavuzlarının Çevirileri. Ankara: Gece. Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation. Hernel Hemstead, UK: Prentice Hall . PACTE Research Group. (2000). Acquiring Translation Competence: Hypotheses and Methodological Problems in a Research Project. A. Beeby, D. Ensinger, & M. Presas (Dü) içinde, Investigating Translation: Selected papers from the 4th International Congress on Translation, Barcelona, 1998 (s. 99-106). Amsterdam: John Benjamins. Sager, J. (2001). Terminology. M. Baker (Dü.) içinde, Routledge Encyclopedia of Translation Studies (s. 259). Londra & New York: Routledge. Schäffner , C. (2000). Running Before Walking? Designing a Translation Programme at Undergraduate Level. C. Schäffner , & B. Adab (Dü) içinde, Developing Translation Competence (s. 143-156). Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company. TDK. (2011). Türkçe Sözlük, 11. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu. Toury, G. (2008). The Nature and Role of Norms in Translation. L. Venuti (Dü.) içinde, The Translation Studies Reader (s. 205-218). New York: Routledge Taylor and Francis Group. Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü . İstanbul: Multilingual. Yüce, N. (2013). Otomotiv ve Hafif Araç Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.