Feminist edebiyat eleştirisi bağlamında Aleksandra Kollontay’ın Vasilisa Malıgina romanı

Rusya’da XX. yüzyıl devrimle başlar ve devrimin temellerini atanlar arasında, çok fazla dile getirilmese de, kadınlar da bulunmaktadır. Bu kadınlardan Aleksandra Kollontay, 20’li yaşlarında Marksist düşünceyle tanışır. Paris’te Vladimir Lenin’le karşılaşması, 1917 Ekim devrime katkıları, çalışkanlığı ve Marksizm tutkusu yönetimde yer almasını sağlamıştır. Sovyet hükümetinin ilk kadın bakanı olan Kollontay, Marksist feminizmin önemli temsilcilerindendir. Özellikle kadın haklarını savunmuş, kadını evlilik bağı ve erkek egemenliğinden kurtarıp cinsler arası eşitliğin sağlanması için çok çaba harcamıştır. Bu bağlamda çeşitli bildiriler yayımlayan Kollontay aynı zamanda roman ve öyküler de kaleme almış, bu çalışmalarında gayet sade ve basit bir dil kullanarak halkın her kesimine ulaşmayı amaçlamıştır. Kadınların erkeklerle eşit hak ve özgürlüklere sahip olmasını hedefleyen feminizm düşüncesi, farklı fikir akımları ve ideolojilerin etkisiyle çeşitli kollara ayrılır. Bunlardan biri olan Marksist feminizm, kadının kurtuluşunu öncelikle kapitalist düzenin yıkılmasıyla ilişkilendirmesiyle diğer feminist düşüncelerden ayrılır. Feminist düşüncenin bir diğer katkısı ise edebiyat alanında gerçekleşir. Feminist edebiyat eleştirisinin ortaya çıkmasıyla edebiyatta kadın konusu hem yazar hem de okur odaklı olarak incelenmeye başlanır ve yeni araştırma alanları açılır. Çalışmamızda öncelikle feminizmin ortaya çıkışı ve Marksist feminizmin oluşumundan söz edilmektedir. Bu düşünceden doğan feminist eleştiri kuramı ele alınmakta ve genel özellikleri açıklanmaktadır. Kollontay’ın devrimin ilk günlerinden beri hayalini kurduğu yeni kadın ve yeni erkek arasındaki ilişkinin yanı sıra aşk ve evlilik bağına getirdiği yeni bakış açısını anlattığı romanı Vasilisa Malıgina, feminist eleştiri kuramına göre incelenmektedir.

The novel of Alexandra Kollontay named Vasilisa Malygina in the context of feminist literary criticism

In Russia, XXth century starts with revolution and among people who built the revolution, despite not much mentioned, there are women as well. Among these women, Aleksandra Kollontay, has met the idea of socialism in her twenties. Her encounter with Lenin in Paris, her contribution to the revolution in 1917, her ambition and revolution passion made her participate in the administration. Kollontay, who was the first woman minister in the Soviet government, was one of the important notables of Marxist feminism. She was the defender of women right and she made a huge effect for women to get rid of marriage bond and male dominance and constitute an equality between genders. In this regards, as well as publishing various proceedings, she wrote novels and stories. In these works, she aimed to reach every part of the society by means of employing a plain and simple style. The idea of feminism, which aims women to have equal rights and freedoms with men, is divided into various branches with the influence of different ideas and ideologies. One of these, Marxist feminism differs from other feminist ideas by associating the liberation of women with the collapse of the capitalist order. Another contribution of feminist thought is in the field of literature. With the emergence of feminist literary criticism, the subject of women in literary works is dealt with as both author and reader-oriented and new fields of research are created in the field of literature. In this article, at first, the emergence of feminism and the formation of Marxist feminism are mentioned. The theory of feminist criticism, arising from this thought, is discussed and the general characteristics are explained. Kollontay’s novel Vasilisa Malygina, in which she wrote dreams for equality of women and men from the beginning of the revolution and new points of view for love and marriage bond, is examined according to feminist criticism theory.

___

  • Aleksandrov-Agentov, A. M. (1994). Ot Kollontay do Gorbaçova. Moskva: Mejdunarodniye otnoşeniye. Baturenko, S. A. (2019). Marksistskiy feminizm: Teoretiçeskiy proyekt, genezis i opıt prektiçeskoy realizatsii v XX v. Vestnik Moskovskogo Universiteta, Cer. 18, Sotsiologiya i politologiya, 111-129. Donovan, J. (2014). Feminist Teori. (Çev. M. A. Gevrek, A. Bora, F. Sayılan). İstanbul: İletişim. Erzene Bürgin, D. (2014). Feminist Kuram. Kadın ve Toplum, (Der. G. Erciyeş, N. Aydınoğlu). İzmir: İzmir Üniversitesi. Hartman, H. (2008). Marksizmle Feminizmin Mutsuz Evliliği. Kadının Görünmeyen Emeği, (Der. G. A. Savran, N. T. Demiryontan). İstanbul: Yordam Kitap. Humm, M. (2002). Feminist Edebiyat Eleştirisi. (Çev. Ö. Altay vd.). İstanbul: Say Yayınları Kollontay, A. (1974). İz moyey jizni i rabotı: Vospominaniya i dnevniki. Moskva: İzdatelstvo Sovetskaya Rossiya. Kollontay, A. (2010). İşçi Arıların Aşkı. (Çev. G. Türkyılmaz). İstanbul: Pencere. Moran, B. (2007). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim. Sevim, A. (2005). Feminizm. İstanbul: İnsan. Tong, R. P. (2006). Feminist Düşünce. (Çev. Z. Cirhinlioğlu). İstanbul: Gündoğan. Yukina, İ. İ. (2014). Na puti k marksistskomu feminizmu. Deyatelnost Aleksandrı Kollontay, Sociology of Science and Technology, Volume 5, No:2, 81-91.