Kültürel terminoloji çeviri kapsamında nasıl ele alınıyor? Binboğalar Efsanesi

Bu çalışma, kültürel terminolojinin Yaşar Kemal’in Binboğalar Efsanesi kitabının İngilizce çevirisindeki kültür çevirisine dayalı olarak Vinay ve Darbelnet (1977) tarafından ortaya konulan strateji ve prosedürlere ilişkin nasıl ele alındığını incelemeyi amaçlamaktadır. Bu strateji ve prosedürler, doğrudan ve dolaylı çeviri olmak üzere ikiye ayrılır. Birebir çeviri kapsamında ödünçleme, öyküntü ve sözcüğü sözcüğüne çeviri mevcut iken dolaylı çeviri kapsamında biçim değiştirme, başkalaştırma (modülasyon), eşdeğerlik ve uyarlama bulunmaktadır. Hedef metnin ilk 37 sayfası, kitaptan elde edilen örnekler ışığında yukarıda bahsi geçen strateji ve prosedürlerin tümü açısından ele alınmak üzere dikkate alınmıştır. Çalışmanın bir sonucu olarak, kitabın çevirmeni olan Thilda Kemal’in bütün bu strateji ve prosedürleri uyguladığı görülmüştür. Bunun yanı sıra, çevirmenin dilsel ve kültürel yeteneğinin kitap kapsamındaki hemen hemen her kelimenin hedef okur tarafından anlaşılmasını sağladığı belirlenmiştir. Son olarak, çevirmenin asgari ölçüde içermeme stratejisini uygulayarak birçok kültürel terimi ve kullanımı ve de kullanım dilini dikkate aldığı ve böylelikle kültürü çevirirken kullanılması gereken uygun yöntemlerin gayet farkında olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca kitabın İngilizce çevirisinin Çeviribilim ile ilintili diğer araçlar açısından da çözümlenmesi tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Binboğalar Efsanesi, kültür çevirisi, eşdeğerlik, kültürel yetenek, ödünçleme

How is cultural terminology handled in translation? The Legend of the Thousand Bulls

This study seeks to investigate how cultural terminology is handled in relation to strategies and procedures suggested by Vinay and Darbelnet (1977) based on cultural translation in the English translation of Yaşar Kemal’s book Binboğalar Efsanesi (The Legend of the thousand Bulls). These strategies and procedures are direct and oblique translation. The former includes borrowing, calque, and literal translation while the latter is formed of transposition, modulation, equivalence, and adaptation. The first 37 pages of the target text were taken into consideration via examples from the book to be analysed in terms of all abovementioned strategies and procedures. As a result of the study, it was determined that the translator of the book Thilda Kemal performed all these strategies and procedures when rendering the Turkish book into English. In addition, it was found out that the linguistic and cultural competence of the translator allowed the book to be translated in a manner that would make it possible for almost every single word to be understood by the target reader. Finally, it was concluded that the translator took care of a myriad of cultural terms and usages as well as colloquial language with minimal use of omission, revealing that she is well-aware of the proper methods to be used when translating culture. It is also recommended that the English translation of the book be investigated by other means in relation to Translation Studies.

Keywords:

he Legend of the Thousand Bulls, translating culture, equivalence, cultural competence, borrowing,

PDF

___

Adıgüzel, S. (2012). “Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasında Aktarma Üzerine Bazı Problemler”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 47, s. 51-56. Bassnett, S. & and Lefevere, A. (Ed.) (1990). Translation, History and Culture. London: Pinter. (Reprinted, Cassell: 1995). Cary, E. (1959). “Andréi Fédorov. Introduction à la théorie de la traduction". Babel 5. Catford, J.C. (1965). A Linguistic Theory of Translation. London: Longman. Ceylan, E. (2014). “Yaşar Kemal’in İngilizce Anlatıcısı: Örtük Çevirmen Ayrık Ses”. İstanbul Bilgi Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Çoruk, G.F., Güler, B.S. & Kayalı, Y. (2016). “Çeviride Kültürel Aktarim Sorunu: Karamazov Kardeşler Örneği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol. 9, No. 42, pp. 115-121. Dost, Ö. B. & Tarakcıoğlu, Ö. A. (2016). “Turkish Culture Represented in English: Translation of Material Culture Elements in Buket Uzuner’s Novel Uzun Beyaz Bulut-Gelibolu”. International Journal of Language and Literature., Vol. 4, No. 2, pp. 134-142. Ginter, A. (2002). “Cultural Issues in Translation”. Kalbu Studijos, Nr. 3* Studies About Languages, ISSN 1648-2824. Guerrera, A. F. (2012). “Translating culture: problems, strategies and practical realities”. Art and Subversion. No. 1- Year 3. ISSN 1847-7755; doi: 10.15291/sic/1.3.lt.1. Haspelmath, M. & Tadmor, U. (Ed.) (2009). Lexical borrowing: Concepts and issues. In: Loanwords in the World's Languages: A Comparative Handbook. Berlin: De Gruyter Mouton, 35-54. Hoffer, B.L. (2005). “Language Borrowing and the Indices of Adaptability and Receptivity. Intercultural Communication Studies”. 14(2), 53-72. Retrieved from http://web.uri.edu/iaics/files/05-Bates-L.-Hoffer.pdf. Holmes, J. S. (Ed.) (1972/1988). “The Name and Nature of Translation Studies”. In Holmes, Translated! Papers on Literary Translation and Translation Studies, Amsterdam: Rodopi, pp. 67–80. James, K. (2002). “Cultural Implications for translation”. Translation Journal and the Author. Retrieved from http://accurapid.com/journal/22delight.htm. Kemal, Y. (1976). Binboğalar Efsanesi [The Legend of the Thousand Bulls] (Çev. Thilda Kemal). William Collins Sons & Co. Ltd, London. Munday, J. (2008). Introducing Translation Studies. London and New York: Routledge. Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation. New York: Prentice Hall. Nida, E. (Ed.) (2000). Principles of Correspondence. The Translation Studies Reader. London: Routledge. Reiss, K. (Ed.) (1989). Text Types, Translation Types And Translation Assessment. In: Chesterman, A. Readings in Translation Theory, Helsinki: Oy Finn Lectura Ab. Pp. 105-115. Schäffner, C. (2003). “Translation And Intercultural Communication: Similarities And Differences”. Studies in Communication Sciences 3/2 (79-107). Sun, H. (2011). “On Cultural Differences and Translation Methods”. Journal of Language Teaching and Research, Vol. 2, No. 1, pp. 160-163. Doi:10.4304/jltr.2.1.160-163. Turkish Language Association – TDK. (2009). Online Dictionary, Yorouk. The Wayback Machine, yorouk Archived April 4, 2009, at the Wayback Machine (in Turkish). Vinay, J. P. & Darbelnet, J. (1977). Stylistique comparée du français et de l’anglais. Méthode de traduction . París: Didier. Merrriam-webster. (2019). Definition of all up. Accessed from https://www.merriam-webster.com/dictionary/all%20up.